8. Bohema : m
əqsədyönlü
(a) Mü
əmma : fövqəltəbii
(b) Sensasiya : gözl
ənilən
(c) T
ərəqqi : uğurlu
(ç) T
əbliğat : yayılmalı
(d) Mühacir
ət : yadlaşmış
9.
Cingilti : zınqırov səsi
(a) Bağırtı : yırtıcının hərəkəti
(b) H
ərlənmək : çayın burulğanı
(c) Çırpınmaq : qanadların
hərəkəti
(ç) Sü
rüşmək : xizək tramplini
(d) Fırlanmaq : oyuncaq növü
10. Simmetriya oxu : onurğa
(a) Zenit : zirv
ə
(b) S
əhnə : amfiteatr
(c) M
ənzərə : üfüq
(ç) Dağ silsiləsi : sıra dağlar
(d) Mayak : h
ədəf
11. Yelk
ən : yüyən
(a) Spiral : yay
(b) K
əndir : məftil
(c) Qayka : vint
(ç) Siyirm
ə : rəzə
(d) Tilov : t
ələ
12. Əmanət : hədiyyə
(a) Düşərgə : yaşadığı yer
(b) C
əbhə : poliqon
(c) Bilet : abonent
(ç) Mehmanxana : sanatoriya
(d) Priz : f
əxri fərman
13. Садялювщ : етимадсызлыг
Амансыз :
а) Ъясур олмаг
б) Хаинлик
ъ) Дцшмянчилик
ч) Дярдя шяриклик
14. Таныш олду : достлашды
Гаранлыг дцшдц :
а) Ишыгланды
б) Дан йери гызарды
ъ) Гаранлыглашды
ч) Эеъя дцшдц
15. Нявазишкар : икицзлц
Тянгиди :
а) Сярт
б) Истещза едян
ъ) Адекват
ч) Обйектив
16
Cüml
ənin tamamlanması
Sizin söz v
ə ifadələrin mənasını dərk etmək, cümlənin (yaxud bir neçə cümlənin) hissələri
arasında məntiqi istiqamətləri ətraflı düşünmək qabiliyyətiniz bu blokdakı tapşırıqlar vasitəsi ilə
yoxlanılır.
Bu istiqam
ətlər rəngarəngdir. Cümlənin bir hissəsi onun digər hissəsində ifadə olunmuş fikri
şərh edə, konkretləşdirə, inkar və s. edə bilər. Cümlənin (yaxud cümlələrin) hissələrinin qarşılıqlı
istiqam
ətini düşünərkən bağlayıcılara (çünki, ancaq, buna görə...) və əlavə edilmiş sözlərə
(m
əsələn, aydındır ki, beləliklə...) xüsusi diqqət yetirin, çünki cümlənin hissələrinin qarşılıqlı
əlaqəsi onların mənasını müəyyən edir. Bu cür sözlərə həm
cümlənin özündə, həm də cavabın
variantında rast gəlmək olar.
M
ətndə cümlənin tamamlanması blokundakı tapşırıqları bu cür təlimat müşayiət edir:
Veril
ən cümlədə bir neçə söz buraxılmışdır. Buraxılmış sözlər cümlədə xətlərlə
göst
ərilmişdir. Bir xətt bəzən bir, bəzən də bir neçə sözü göstərir.
Ehtimal olunan cavabl
arın hər bir variantı hissələri bir-biri ilə xətlərlə ( / ) ayrılmış sözlər
qrupunu
əhatə edir. Cavabın elə variantını seçin ki, onun hər bir hissəsinin ardıcıllıqla düzülməsi
buraxılmış müvafiq yerlərə fikir etibarilə bizə düzgün cümlə versin.
Nümun
ələr və şərhlər
1. Q
əribədir, ancaq koqnitik dissonans nəzəriyyəsinə əsasən, psixoloji eksperimentin iştirakçısı
üçün h
ər hansı hadisəyə qarşı _______ bu məbləği _______ deyil, _______ mümkündür.
a) m
ənfi əhval-ruhiyyənin yaradılması / artırmaqla / onun üçün ödənilən əmək haqqını iki qat
artırmaqla
b) müsb
ət əhval-ruhiyyənin yaradılması / artırmaqla / onun üçün ödənilən əmək haqqını azaltmaqla
c) m
ənfi əhval-ruhiyyənin dəyişdirilməsi / azaltmaqla / görülmüş işin ödənilməsini yarıya
endirm
əklə
ç) müsb
ət əhval-ruhiyyənin dəyişdirilməsi / açıq-aydın artırmaqla / görülmüş işin ödəncini
artırmaqla
a) Q
əribədir, ancaq koqnitik dissonans nəzəriyyəsinə əsasən, psixoloji eksperimentin
iştirakçısı üçün hər hansı hadisəyə qarşı mənfi əhval-ruhiyyənin yaradılması bu məbləği
artırmaqla deyil, onun üçün ödənilən əmək haqqını iki qat artırmaqla mümkündür.
“Q
əribədir” sözü göstərir ki, cümlədə qeyri-adi, inanılmaz fakt barədə söhbət getməlidir.
Sonra başa düşürük ki, psixoloji eksperimentin iştirakçısı üçün hər hansı hadisəyə qarşı mənfi
əhval-ruhiyyənin yaradılması
onun əmək haqqını iki qat artırmaq yolu ilə mümkündür. Bu,
h
əqiqətən qəribə ola bilər, çünki əmək haqqının iki qat artırılması, adətən
mənfi deyil, müsbət
əhval-ruhiyyənin yaradılmasının əsasıdır.
“Deyil” sözü bizdə belə bir intizar yaradır ki, onun
ardınca “iki qat artırmağa” ifadəsinin ardınca əks mənalı feil gəlməlidir. Bu isə belə deyildir.
M
əbləğin artırılması və onun “
iki qat artırılması”
qarşılıqlı surətdə uyğun gələn anlayışlardır.
Bel
əliklə, cavabın bu variantı düzgün deyildir.
b) Q
əribədir, ancaq koqnitik dissonans nəzəriyyəsinə əsasən, psixoloji eksperimentin
iştirakçısı üçün hər hansı hadisəyə qarşı müsbət əhval-ruhiyyənin yaradılması bu məbləği
artırmaqla deyil, onun üçün ödənilən əmək haqqını azaltmaqla mümkündür.
“Q
əribədir” sözü bizdə belə bir intizar yaradır ki, cümlədə paradoksal, heyrətamiz faktın adı
ç
əkiləcəkdir.
Sonra başa düşürük ki, psixoloji eksperimentin iştirakçısı üçün hər hansı hadisəyə
qarşı
müsbət əhval-ruhiyyənin yaradılması onun
əmək haqqını azaltmaqla mümkündür ki, bu
da h
əqiqətən,
qəribə ola bilər. Buna görə də cümlənin bu hissəsi məntiqi baxımdan tamamilə
18