Xix əsr azərbaycan şERİ antologiyasi

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Qurban olum üzündəki həyayə,

 

 

Qəmzə oxun mindirginən hey yayə,

 

 

Nə baxırsan maral kimi hey ayə?

 

Cəmalın yanında ay nədir, nədir?

 

 

Gözüm  qan  kasası,  ürəyim  ĢiĢə, 

Məni  kabab  kimi  çəkmisən  ĢiĢə, 

Rəqibi  görüm  ki,  dam  kimi  ĢiĢə! 

Ġllər-illər çəkə, ay nədir, nədir

 

 

Nə baxırsan o sultanə, bu xanə? 

Çox adamlar gəldi getdi bu xanə. 

Genə bu gün iĢıqlanıb bu xanə, 

Bilmirəm görünən ay nədir, nədir?

 

 

Həmd olsun Allaha, getdi a çillə!

 

 

Nəbati, az qaldı güllər açilə,

 

Bu müĢgülüm, yarəb, kimdən açilə?

 

Yar dəstində tutan iynədir nədir?

 

 

* * *

 

 

O tərlan baxıĢın qurbanı canım,

 

 

Boy çəkib gözlərin gözlər, nə gözlər!

 

Amaci-sinəmi novki-müjganın

 

 

Qoyub niĢanəyə gözlər, nə gözlər!

 

 

Nə q ələtdir düĢüb üz arasına, 

Onu bilmək olmaz üz, arasına, 

Əgər qəvvas isən, üz arasına,

 

 

Bir gör axır ondan gözlər, nə gözlər!

 

 

Təcəllasan, buyur Sina dağ ına, Əğər 

görsən məni, Sinada, qına, Qoyma 

rəqib baxsın sinə dağ ına, Yamandır 

gözləri, gözlər, nə gözlər!

 

 

Yeni aydı, amma nə sövdası var,

 

 

Nöqsanına bax, gör nə sovdası var,

 

 

 

 

157

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Heç bilmənəm baĢda nə sevdası var,

 

 

Ağlar-ağlar, deyər gözlər, nə gözlər!

 

 

Nəbati kül oldu, yandı Sinada,

 

 

Bu alovdan bir od düĢsün sana da,

 

 

Deyəmməzəm, necə deyim sına da,

 

De görüm görmüsən, gözlər, nə gözlər!

 

 

Əhvəl olma, bir nöqtədir hər ucu, 

Bir dövrdə dolanırlar hər üçü, 

Nəbatinin sultanıdır hər üçü,

 

 

Bu idi mən deyən gözlər, nə gözlər!

 

 

GƏRAYLILAR

 

 

Genə fələklər ünüĢdü

 

 

Qurban-qurban sədasından.

 

Məəttəl qalmıĢam, billah,

 

AĢiqlərin ədasından.

 

 

Mövcə gəldi gözüm yaĢı,

 

 

AlıĢdı bağrımın baĢı.

 

 

Səs götürüb dağı-daĢı,

 

Bu Məcnunun nəvasından.

 

 

Getdi gözümün qarası,

 

 

Getməz sərimdən havası,

 

Elə bil, tərlan balası

 

 

Cüda düĢüb yüvasından.

 

 

Kəsildi könlümün zarı,

 

 

Tükəndi səbrü qərarı,

 

Bir yol öldür qurtar bari,

 

 

Bu hicranın bəlasından.

 

 

Gəldi Nəbati divanə,

 

 

Kənar durun, qaçın yanə,

 

Baxmaz o xanü sultanə

 

Həzər qılın xətasından.

 

 

 

 

158

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

* * *

 

 

Genə g əldi bahar f əsli 

Bülbül gəldi dadə, dadə, 

Əhməri güllər açıldı, 

Saqi, gətir badə, badə!

 

 

Genə səbz oldu çəmənlər,

 

 

Güldən bəzəndi gülĢənlər,

 

 

CıxmıĢ seyrə gülbədənlər

 

Hamı üzü sadə, sadə.

 

 

Vəh vəh güldür bu ya lalə,

 

 

Gül üzünə qonub jalə,

 

 

Saqi, dur, ver bir piyalə

 

Dəli Fərhadə, Fərhadə.

 

 

Yar yolunda verdim baĢı, 

Yastıq etdim qara daĢı, 

Döndü, billah, gözüm yaĢı 

ġətti-Bağdadə, Bağdadə.

 

 

Dəli könül, qəm zamanı, 

Çox etmə ahü fəğanı, 

Çağır ġahi-lafətanı, 

Yetsin fəryadə, fəryadə.

 

 

Saqi, dur, ver bircə cağər,

 

 

Dindən döndüm, oldum kafər,

 

 

Tapammadım, qaldı gövhər,

 

Qəri-dəryadə, dəryadə.

 

 

Nəbati, dur hər səhərgah,

 

 

Oxu həmdü qülhüvvəllah,

 

 

Qalmadı əlhəmdülillah,

 

Arzun dünyadə, dünyadə.

 

 

 

 

 

 

 

 

159

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

MƏHƏMMƏD ƏMİN DİLSUZ

 

 

XIX  əsrin  m  əşhur  şairlərindən  olan  Məhəmməd  Əmin  Dilsuzun  həyat  yolu, 

doğum  və  ölüm  tarixi  haqqında  ətraflı  məlumat  yoxdur.  F.Köçərlinin  yazdığına 

görə 1834-cü ildə "hali-həyatda imiş və özü dəxi müsinn halında vəfat edibdir".

 

"Ustad"  ləqəbi  ilə  tanınan  Dilsuz  əsərlərini  Azərbaycan  və  fars  dillərində 

yazmışdır. Onun divanı Təbrizdə dəfələrlə çap olunmuşdur. Şeirləri qəzəl, qəsidə, 

müxəmməs;,  rübai,  saqinamə,  növhə  və  sinə  zənlərdən  ibarətdir.  Buradakı 

nümunələr  F.Köçərlinin  "Azərbaycan  ədəbiyyatı"  (II  cild,  1981)  və  "Cənubi 

Azərbaycan ədabiyyatı antologiyası" (I cild, 1981) kitablarından götürülmüşdür.

 

 

QƏZƏLLƏR

 

 

Sənə mənzil cahanda, ey Fəlatun, Dilməqan olmuĢ,

 

 

Mənim darün-niĢat içrə iĢim ahü fəğan olmuĢ.

 

 

Misali-əndəlibəm düĢmüĢəm mən ayrı gülĢəndən,

 

 

Gül üzlüm, firqətindən bu əlif qəddim kəman olmuĢ,

 

 

Çıxan gündən yəqin et xitteyi-Təbrizdən guya 

DağılmıĢ zülmdən bu xaneyi-eyĢim, viran olmuĢ.

 

 

Gecəm il, gündüzüm qarə, kəsim yox, həmdəmim nalə -

 

 

Ki, bir badi-səba guya mənimlə həmzəban olmuĢ.

 

 

Xəyal etmə deyil Təbrizdə sən gördüyün Dilsuz, 

Çəkib əzbəs qəmü möhnət, bu yerdə nimcan olmuĢ.

 

 

* * *

 

 

Nola, bir əl yetə ol zülfi-mütərra əlinə,

 

 

Bəlkə, sərriĢtə düĢə aĢiqi-rüsva əlinə.

 

 

Qeys tək kuhü biyabanidə sərgərdanəm,

 

 

Yoxdu bir mərd, əlimi ta verə Leyla əlinə.

 

 

 

 

 

 

 

 

160

 

---