Yazı işleri: Rüzgarlı Sokak Ovehan Kat daire Tel : 18992 P. K. 582 Ankara • İdare
Yüklə 0,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TİYATRO
- Piyesler Büyükte "İhtiras Tramvayı"
- Üçüncüde Aşk resmigeçidi
- İstanbul Şehir Tiyatrosunda
- A. B. D. Payola
- AKİS, 27 OCAK 1960 33 İ P P
- Klüpler F.B. nin V.C. ocağı mı
TİYATRO Ankara
Değişen afişler nkara tiyatroları bu mevsim ta- lihli çıktılar, yahut talihli eserle ri sahnelerine koydular. Büyük Ti yatrodaki "Kral Oidipus" mevsim başındanberi oynanıyor. Şaka değil, dört ay, on yedi hafta. Ama buna rağmen henüz 100. temsilini idrak edemedi. Sebebi malûm. Büyük Ti yatroda sahneye konulan eserler haftada ancak dört defa oynanabi liyor, üç defa da yerini opera temsil lerine bırakıyor. Bu hesaba göre "Kral Oidipus" Büyük Tiyatroda üstüste 70 defa ka dar oynanmış olacaktır. Devlet Ti yatrosu, geçenlerde basına verdiği resim altı yazılarında, "Kral Oidi- pus"un 250.000 lira hasılat yaparak rekor kırdığını da haber vermişti. Bu rakam gerçekten bir rekordur, ama, galiba, İstanbulda Gazeteciler Cemiyeti menfaatına, yüksek fiyat larla verilmiş olan temsillerin ha sılatı da hesaba katılmış olacak. Yoksa Ankaradaki bilet fiyatlarıyla bu rakamı bulmak kolay değildir.
u yeni eser, Tenesse Williams'ın "İhtiras Tramvayı" isimli meşhur piyesidir. Daha doğrusu ilk meşhur piyeslerinden biri... Hemen her yerde oynandı; son hatıra gelen, on sene kadar evvel, İstanbul Şehir Tiyatro sundaki temsilleridir. Bu arada ese- rin filmi de çevrilmiş ve Vivian Le- igh'nin unutulmaz muvaffakiyeti sa yesinde bütün dünyayı dolaşmıştı. İstanbuldaki Karaca Tiyatro da, aynı müellifin daha sonra yazdığı piyeslerden üçünü, "Kızgın Dam Üstünde Kedi", "Gençliğin Tatlı Ku şu" ve "Orpheus" unu, "bu mevsim oynanacak eserler" listesinde ilân ediyor. Ama bu 16 piyeslik listeden daha bir tanesini, "Tahta Çanaklar"ı, oynayabildi... İkincisini de bugünler de çıkarmaya hazırlanıyor. Devlet Tiyatrosunun "İhtiras Tramvayı"nı sahneye koymaktan maksadı, olsa olsa, şu sırada serbest bulunan sanatkârlardan bu piyese çok uygun düşecek bir tevziat yap mak imkânlarını bulmuş olmasın dandır. Nitekim baş rollerin Yıldırım Önal, Mediha Gökçer ve Nedret Gü venç gibi kuvvetli sanatkarlara ve rilmiş olması da bunu gösteriyor. Öyle zannediyoruz ki Sophokles'in antik trajedisinden sonra Tenesse Williams'ın modern trajedisi de An- Tenesse Williams Unutulmaz müellif. karalılara güzel akşamlar geçirte cektir. Mediha Gökçerin Blanche ro lünde büyük bir başarı göstermesi beklenir. Çünkü bu rol değerli sa natkarımızın mizacına uygun bir roldür.. Aynı şeyi Kovalski'yi oynıya- cak Yıldırım Önal için de söylenebi lir. İki kız kardeşten Stella'yı oynı- yacak Nedret Güvençe gelince, ilk defa Devlet Tiyatrosu ansamblı için de, Ankaralıların karşısına, çok na zik bir rolde çıkacak. Ama Nedret Güvençi İstanbul Ş. Tiyatrosu sah nelerinden tanıyanlar, onun da kuv vetli iki partnerinden geri kalmıya- cağına ve bu rolde ilk Ankara mu vaffakiyetini kazanacağını kuvvetle ümidediyorlar.
ünden Geceye"den boşalan Oda Tiyatrosuna da, bu Cep Tiyatro su kurulduğundan bu yana, ilk defa olarak bir telif eser geliyor. Bu te lif, Cahit Atay adında genç bir kale min "Pervaneler" ismini taşıyan ilk tiyatro eseridir ve konusu bir yaban cı muharririn hikayesinden alınmış tır. Edebi Heyetin kabul ettiği piyes önce İzmirde sahneye konulmuş ve ilk temsilleri orada verilmiştir. Devlet Tiyatrosu Oda Tiyatrosu sahnesine, ilk defa olarak, bir telif eser koymakla, bu sahneyi genç ka lemlerin eserlerine ayırmak yolunda ötedenberi temenni edilen bir teşeb büsün ilk tecrübesini yapmış olacak- tır.. Bu tecrübenin müsbet neticeler vereceğinden şüphe etmiyoruz. Çün kü 65 kişilik bir tiyatro salonu nasıl olsa daima dolar. Büyük sahnelere çıkarılmasında tereddüt duyulan gençlerin yazdıkları ve yazacakları ilk tiyatro denemelerine de hayat hakkı tanımak imkânı hasıl olur. Di ğer taraftan dünyaca tanınmış büyük müelliflerin meşhur eserleri de, An karalıların haftalarca, bazen aylar ca beklemeden seyredebilecekleri bü yük salonlara kavuşmuş olur.
üçük Tiyatrodaki ikinci telif e- ser, Orhan Asenanın "Yalan"ı da 50. temsilini aştıktan sonra, bu hafta sonunda, yerini yeni bir telif esere, Perihan Zorlunun "Son Yağ- mur"una bırakıyor. Perihan Zorlunun aynı sahnede birkaç sene evvel bir piyesini daha görmüştük. "Günah Gecesi" adını taşıyan bu piyes ümit verici bir zabı ta piyesiydi. Agatha Christie'nin en güzel örneklerini verdiği bu tarz ti yatro eserlerinin yerlilerini bizde Pe rihan Zorlu vermiş oluyor. Bir kadın müellifimizin yazdığı "Son Yağmur"u bir kadın rejisörü müz, ilk tecrübesini "Sevmek" piye- siyle ve muvaffakiyetle vermiş olan Muazzez Kurdoğlu, sahneye koymak tadır. Dekorlarını da gene Seza Al tındağ çizmiştir. Bu piyeste Beyhan Gönenç, Elçin Saracoğlu gibi istidatlı- gençlere mühim vazifeler verilmiş tir.
evlet Tiyatrosu ilânlarına göre "Dört Albayın Aşkı" temsilleri ne şubatın ilk günlerinde nihayet ve rilecek ve Üçüncü Tiyatroda bu pi yesin yerini tanınmış Fransız müelli fi Jean Anouilh'un "Toreadorlar Val- si" isimli bir komedisi alacaktır. "Toreadorlar Valsi" Anouilh'un "Fars" adı altında oynattığı en kuv vetli piyeslerinden biridir Anouilh bu piyesinde yaşlı ve çapkın bir ge neralin hususi hayatını, daha doğ rusu hissi hayatını ele alır. Hasta ve manyak karısı ile yirmi sonedir se viştiği romantik sevgilisi arasında ne yapacağını bilemeyen, sevgilisini de sonunda genç katibine kaptıran bu kocamış, fakat gönlü taze kalmış ge neralin traji komedisine "Bir Gene ralin Aşkı" da denebilir. "Dört Albayın Aşkı"ndan son ra şimdi de "Bir Generalin Aşkı"... Anlaşılan Üçüncü Tiyatroda bu se ne askeri bir aşk resmigeçidi seyre- deceğiz. "Toreadorlar Valsi"ni Ahmet Evintan sahneye koymaktadır, de korlarını Tarık Levendoğlu çizmiş tir. Piyesin başrolü olan Generali de Devlet Tiyatrosu kadrosuna bu sene
pecya
RADYO katılmış olan ve Ankarada ilk defa sahneye çıkmaya hazırlanan Münir Özkul oynıyacaktır. Münir Özkulu Küçük Sahneden tanıyanlar, sonra- dan girdiği İ. Şehir Tiyatrosunda kendisine uygun düşecek ne bir piyes, ne de bir rol bulunamadığı için ora da boşuna vakit kaybettiğini üzüle rek görmüşlerdir. Fakat Devlet Ti yatrosu "Toreadorlar Valsi" ile Mü nir Özkulu, bütün sanat kabiliyeti- ni göstermek imkânını bulacağı, bir eserde ve rolde sahneye çıkartmış oluyor. Onun için bu eserin Üçüncü Tiyatroda büyük bir ilgi ile seyredi leceğini tahmin ediyoruz.
stanbul Şehir Tiyatrosunun iki sahnesinde program değiştirilmiş- tir. Bunlardan biri Lâle Tiyatrosu- dur. Bu tiyatroda sahneye konulan Namık Kemalin "Akif Bey"i de bek lenen ilgiyi göremeyince, yerine iki hafta için Refik Erduranın "Deli" isimli komedisi tekrar edilmiştir. "Deli"nin tekrarından sonra bu tiyatroda Jack Popplewell'in yaz- dığı, Genco Erkalın da türkçeye çe- virdiği "Yaramaz Çocuk" isimli pi- yes sahneye konulmuştur. "Yara- maz Çocuk"u Devlet Operasından ayrılan Aydın Gün sahneye koymuş, aynı piyeste eşi Azra Gün de mühim bir rol almıştır. Böylece iki opera sanatkârımız şimdilik operayı bıra kıp tiyatro sahasına geçmişler, de mektir. Fakat bu muvakkat bir ge çiştir. Aydın Gün yeni kurulmakta olan İstanbul Operasının hazırlık - larıyla meşgul olmaktadır, bu hazır lıklar biter bitmez de ilk opera faa liyetine, bu kısmın müdürü olarak başlıyacaktır. ŞehirTiyatrosunda program de ğiştiren ikinci sahne Komedi bölü müdür. Burada oynanmakta olan Çe tin Altanın "Tahtaravalli" piyesi ümidin üstünde bir rağbet görmüş ve nihayet geçen hafta yerini Cevat Fehmi Başkutun yeni komedisi "Ö- bür Gelişte" ye bırakarak Eminönü Bölümüne geçmiştir. Cevat Fehminin yeni piyesini Vasfi Rıza Zobu sahneye koymuş, başrölünü de kendisi almıştır. İlk temsiller İstanbul seyircisinin ilgi ve rağbeti ile karşılanmıştır. "Paydos" müellifinin yeni piyesiyle Komedi bö lümünde yeni bir muvaffakiyet kaza nacağı tahmin edilmektedir. Çünkü e- serin mevzuu caziptir ve kurdukları birçok hayalleri dünyaya bu gelişle rinde gerçekleştiremeyen insanların "Öbür Gelişte" ne hal aldıklarını ve neler yapabildiklerini göstermekte- dir.
A. B. D. Payola ayola, amme hizmetlerinde suis timalin ve ahlâksızlığın pek kü çük ölçüler içinde vuku bulduğu A- merikada, bugünlerde çoğunluğun zihnini ve dilini çalıştıran bir mevzu dur. Günün hâdisesi haline gelişine bakılırsa "payola" büyük bir skan dal sayılabilir. Fakat hâdise, hoş gö ren bir gözle bakıldığında incir çe kirdeğini ancak dolduracak kadar küçüktür ve önemsizdir. "Payola" nedir. "Payola, plâk imalâtçılarının, radyo istasyonlarındaki "disc joc- key"lere, bazı plâkları tanıtmaları için para veya mal olarak ödedik leri bir çeşit rüşvettir. "Disc Joc- key" Amerikancada, radyo ve tele vizyon istasyonlarında, popüler mu siki plâklarını "izahlı" olarak dinle ten konuşmacılara verilen isimdir. Bir popüler musiki plâğının üzerin de ancak o plâğı yerin dibine batır mak için ciddî ve akla yakın lâf edile bileceğinden, disc Jockey'lerin ise bu yolda konuşmaları maksada aykırı düşeceğinden, bu çeşit plâklarla ilgi li sözler çoğu kere birtakım soğuk esprilerden ibaret kalmaktadır. Oysa Amerikada disc Jockey'ler, hele yir mi yaşına varmamış gençler nezdin- de, dediklerine kutsal kitabınkiler kadar önem verilen şahıslardır. Bu sebeple, vazifesi yeni çıkan plâkları birkaç övücü sözle ve sözde birkaç nükteyle, dinleyicilerine sunmak o- lan bir disc Jockey, herhangi bir plâ ğı ötekilerden daha fazla överek ça lıyorsa, yahut bir plâğı haftada onbeş kere, ötekileriyse daha az dinletiyor- sa, disc Jockey'in lûtfuna mazhar ol muş o plâğın satışı derhal artar; bin leri, yüzbinleri, bazen de milyonları bulur. Disc Jockey'in bir plâğa gös tereceği lûtfu ise plâk kumpanyala rının hediyeleri ayarlar. Disc Joc key, plâk kumpanyalarından para veya mal olarak aldığı hediyelerin çokluğu ve değeri nisbetinde, en zi yade cömert olan kumpanyaların plâklarına en büyük lûtfu gösterir. Tesirleri Avrupa memleketlerine, hat tâ Türkiyeye kadar bile uzanan "Haftanın en iyi plağı" listeleri, işte bu şartlar dahilinde meydana ge lir. Plâk kumpanyası payola'yı öder; disc Jockey, payola ödiyen kumpan yanın plâğını ötekilerden daha çok çalar ve daha çok över; disc Jockey çaldı ve övdü diye halk o plâğı beğe nir ve satın alır. Satış arttığı için o plâğın en iyi plak olduğu kararına varılır ve listenin bir numaralı plağı böylece tâyin edilir. Bütün bu olup bitenleri kanunla- ra ve ticaret ahlâkına aykırı gören Federal Ticaret Komisyonu şimdi hadiseye el koymuştur. Komisyon irili ufaklı 15 plâk firmasını, disc Jockey'lere ve plâk bayilerine "gay rı kanuni hediyeler" vermekle ve "ak si halde satılmayacak olan plâkların bu yolla satışını sağlamakla" itham etmektedir. Federal Ticaret Komis yonunun disc jockey'lere ve plâk ba- yilerine lâyık gördüğü bu itham aslında halka, plâk alıcılarına tev cih edilmiş sayılabilir. Plâk imalât çılarının, satışlara tesir edecek şa hıslara "hediye" vermeleri, eninde sonunda pek basit bir ticarî metod- dan ibarettir ve ahlâkî değeri, rek- lamcılıktan, ilâncılıktan daha düşük veya daha yüksek değildir. Fakat Federal Ticaret Komisyonu, "aksi halde satılmıyacak plâkların bu yol da satışını sağlamak" iddiasıyla or- taya çıkınca, bir yandan bütün popü ler musiki plâkları "aksi halde satılamaz" damgasını yemekte dir: Öte yandan da popüler mu siki plâklarının alıcıları, kendi başlarına iyiyle kötüyü ayırt etmek ten aciz zavallılar durumuna düş mektedirler. Federal Ticaret Komis yonunun iddiasından çıkartılabilecek bu neticeler nitekim birer gerçeği işaret etmektedirler. Gerçekten, po püler musiki plâklarının -çok az sa yıda istisnalar dışında- hepsi, musi ki sanatının daha soylu ölçülerine göre, tek bir nüsha bile satmaması gereken çöplerdir. Bunları, disc joc- key radyoda çalıyor diye, yahut her kes alıyor diye satın alan ve dinli yenler ise kendi başlarına bir mu siki parçasının iyi veya kötü olduğu na karar veremiyen, zaten zevkleri ve bilgileri böyle şahsî bir davranı şı uyguluyacak kadar gelişmemiş ki- şilerdir ve bunların sayısı milyonları bulmaktadır. Kusur, yalnız Ameri kan halkında değildir. Payola her memlekette sökebilir. Nitekim, A- merikan popüler musikisinin ve "haf tanın en iyi on plâğı" listelerinin, Amerikanın Elvis Presley, Ricky Nelson, Connie Francis vs. gibi "yıl dız" halk şarkıcılarının Avrupa mem leketlerinde gördüğü rağbet, Ame rikan payola sisteminin Avrupadaki tesirlerinin sonuçlarıdır. Mostrada hile ayoladan sonra Federal Ticaret Komisyonu geçen hafta, bu kere doğrudan doğruya televizyona mün hasır olmak üzere, yeni ithamını a-
pecya
S P 0 R çıkladı. Komisyonun bu seferki iddi- ası şudur: televizyona ilân veren ba- zı imalatçılar mallarını güzel, cazip göstermek için göz aldatıcı hilelere başvurmaktadırlar. Reklamı yapılan bir nebati yağın piyasadaki başka yağlardan daha mı kaliteli, daha mı lezzetli olduğu iddia ediliyor? Rek- lamı veren firma yağının televizyon ekranında daha cazip görünmesi için malını, televizyonun ışık ve görünüş şartlarına uyacak şekilde ıslatmakta veya boyamakta, sonra da yağı ek randa, adı verilmiyen herhangi baş- ka bir yağla kıyaslıyarak göster- mekte, fakat tabii ki öteki yağ, görü nüşünü güzelleştirecek herhangi bir muameleye tabi tutulmadan ekrana çıkarılmaktadır. Yahut, gıda madde lerini buz dolabında bozulmadan mu- hafaza eden kalay kağıdı imalâtçı larından biri kendi malının öteki kalay kâğıtlarından daha mı iyi olduğunu isbat etmek istiyor? Yapılacak şey basittir: malı gene, başka bir kalay kağıdıyla kıyaslamak, fakat öteki kalay kâğıdını buruşturmayı ihmâl etmemek... Buna, reklâmı yapılan kâğıdın içinde muhafaza edilen bir maddenin tazeliğini göstermek için, taptaze bir et parçasını ekranda gös termek, öteki kalay kâğıtlarının işe yaramadığını anlatmak için de ku rumuş, bozulmuş bir parça eti onun yanına koymak yeter. İşte, halkın alelade bir reklâm programında bile aldatılmasına göz yummayan Komisyon meseleye el koymuş ve hadiseyi, soruşturma için, Amerikan Temsilciler Meclisinin Ta li Komisyonlarından birine havale etmiştir. "Bilgi Yarışı" ve "Payola" skandallarından sonra, Amerikan radyo ve televizyon idarecilerinin ba şını yeni bir derde sokan bu reklâm hilesi meselesi şimdi Temsilciler Meclisindedir. Soruşturmalarda Baş kan Eisenhower"in radyo ve televiz yon müşaviri, tanınmış aktör Robert Montgomery de şahitlik etmiştir. Bilgi yarışı hilelerinin olsun, "payola" ve reklâm programı skan- dallarının olsun, önemsizliğine bakı lırsa, büyük başın derdinin ille de büyük olması gerekmemektedir. Rad yo ve televizyonları hususi teşebbü sün elinde bulunan bir memlekette, bir eğlence programına veya reklâm yayınına basit ve zararsız bir hile karıştırılması hadisesinin, o memle- leketin resmi makamlarınca ele alın m a n ve milli bir mesele haline geti rilmesi, Devletçe işletilen radyolar da bir milletin ana davalarıyla ilgili mevzulara yalan hile ve tahrifçilik karıştırılmasına omuz silkilmesine, hattâ bunların teşvik edilmesine a- lışmış bir şarklının kolay kolay akıl erdiremiyeceği bir iştir. Klüpler F.B. nin V.C. ocağı mı? eçen haftanın sonunda cumarte si günü Başbakanlığın kapısı ö- nünde neşeli bir grup görenler, Bey- fendinin gene vilayetlik isteyen bir heyeti kabul ettiğini, üstelik vaadde bulunduğunu sandılar. Hele zayıf, kır saçlı, hareketlerin den Karadenizli olduğu açıkça anla şılan biri diğerlerinden çok daha faz la keyifliydi. Belli ki Beyfendi ken disine pek fazla iltifat etmişti. Esa- sen son günlerde işleri iyi giden bu adam Karadenizlilere has esprileriy le her toplulukta, ortalığı kırıp geçi riyordu. Bu adam D. P. nin transfer kıymetlerinden Ordu milletvekili Atıf Topaloğluydu. Yanındakilere gelince, onlar da Fenerbahçe kulübü- nün muhalefet cephesini teşkil eden Fenerbahçeliler.. Fenerbahçe heyeti, Başbakana ziyaretlerinin bir "V. C ye iltihak" ziyareti halinde teşhir olunduğunu görünce pek şaşırdılar. Zira aslında V. C. bahis mevzuu bile değildi. Fe nerbahçeli muhalifler arasında, her yerde olduğu gibi bol miktarda C. H. P.li vardı. Üstelik Fenerbahçedeki cereyan, Galatasaray gibi Fenerbah- çeyi de politikacı idarecilerden kur tarmak gayretiydi. Halbuki şimdi, bir emrivaki ve bir politikacı ortaya çıkıyordu. Bu parlak ziyareti müteakip Rüş tü Dağlaroğlunun Ankara Palasta yaptığı basın toplantısına iştirak e- den gazeteciler, Dağlaroğlunu müs- tehzi tebessümlerle dinlediler. Gün lerden beri "Fenerbahçeli Muhalif ler" diye bir grubun olmadığını söy lüyorlar ve bu kelimenin ağızlara bi le alınmaması lüzumunu ileri sürü yorlardı. Anlaşılan Dağlaroğluna Beyfendinin de bu kelimeden pek fazla hoşlanmadığını söylemişlerdi. Anlaşılan kongrede iki Karade nizli karşı karşıya kalacaktır: Os- man Kavrakoğlu ve Atıf Topaloğlu... İki Karadenizli Galatasaray - Fe nerbahçe maçı münasebetiyle Kong reden evvel 19 Mayıs Stadyumunda karşı karşıya geldiler. Kavrakoğlu, Topaloğlunun F . B . heyetini V. C. li diye Başbakana götürmesinden hiç memnun kalmamıştı. Bunun klüp için zararlı olacağı kanaatindeydi. Atıf Topaloğlu 1946 dan beri D. P. li Kavrakoğluna fütursuzca "ben Kulü- bü değil, Partimi düşünürüm" dedi. Kavrakoğlunun gözleri faltaşı gibi açıldı. İnsanlar amma da kolay 34 G "Partim" diyorlardı... pecya pecya pecya Yüklə 0,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|