Yazı işleri: Rüzgarlı Sokak Ovehan Kat daire Tel : 18992 P. K. 582 Ankara • İdare

gal ediyordu. Ç.E.K. nun elinde ta 

Sakarya zamanından, yani 1958 se-

nesindenberi bir tahliye kararı var-

dı, üç senelik tahliye kanun Ç.E.K. 

nun Genel Başkanı Refet Aksoyun 

-Ordunun eski seçimlerde D.P. mil­

letvekili ve Çalışma Bakanı Müste­

şarı- hatırına, ancak M.T.T.B. nin 

İktidarın işine gelmiyecek şekilde, 

hortlayan irticaa karşı hayli cılız 

bir sesle ayağa kalkmasından sonra 

geldi. Halbuki daha otuz gün önce 

Akçal, Hamidiye bina borcunu kar­

şılamak üzere Gençlik Bürosundan 

6 bin lira temin edeceğini ve geriye 

kalan meblağın Ç.E.K. tarafından 

M.T.T.B. ye teberru, edileceğini, "Bi­

limle beraber olmayan bize karşı­

dır" felsefesine bağlı Sadık Ağabey 

ile anlaşmaları şartıyla vaadetmiş-

ti. Gene Akçalın söylediklerine ba­

kılırsa, 400 lira çoktu, kendisi emir 

verecek ve Ç.E.K. nun M.T.T.B. den 

50 lira gibi sembolik bir kira bedeli 

almasını sağlıyacaktı. 

Mahut tahliye günü, M.T.T.B. nin 

alt kattaki Terzi Aram Düzelden 

paralel aldığı 12684 numaralı tele­

fonu çaldı. Ahizeyi kaldıran Hamidi, 

Sadık Ağabeyin sesini hiç müşkilât 

çekmeden tanıyıverdi. Erdem, müş­

fik bir sesle, "Eğer isterseniz binada 

kalabilirsiniz" diyordu. "Borçları­

nızı tasfiye edebilmeniz için size yar­

dım da edilir. Bu iş, vereceğiniz bir 

beyanatla hal yoluna girer." Hamidi, 

verecekleri beyanatın rakam olarak 

karşılığını sorunca, ümitlenen Er­

dem, sevinçle "100 bin lira alırsınız" 

dedi. Hamidinin ahizeyi yeline koy­

madan hiddetle söyledikleri şunlar­

dı: "Bizi Samet mi zannettiniz?" Ve 

M.T.T.B. geçen hafta içinde böylece 

sokağa atıldı. 

Önümüzdeki günlerde İstanbulda-

ki Genel Başkanlığa verilen eski E-

minönü Halkevi de geri alınırsa, doğ­

rusu hiç kimse şaşmıyacaktır. Eşya­

larını Terzi Aram Düzele, bir vatan­

daşın Yeni Mahalledeki evine ve bir 

avukatın yazıhanesine tevzi eden 

M.T.T.B. ciler, halen faaliyetlerine 

devam edebilecekleri bir çadır ara­

maktadırlar. Orada, bir yardım 

kampanyası açarak, gençliğin hay­

siyetine yakışır şekilde borçlarını 

tasfiye yoluna gidecekler. 

İKTİSAT 

JİNEKOLOG - OPERATÖR 

Dr. NİHAL SİLİER 

Kadın Hastalıkları - Doğum 

mütehassısı 

Hirfanlı Barajı 

Firavunların da ehramları vardı. 

Enerji 

Nurlu istikbal 

ktidarın nurlu istikbal edebiyatçı­

ları Muhalefet liderini iktisadi ko-

nularda makamlarla konuşmağa da­

vet edeliberi, AKİS ekipleri de dur­

madılar, C. H. P. ve D. P. İktida­

rının elektrik enerjisi sahasında yap­

tıklarına, tamamlanmamış barajların 

gölgesine sığınarak değil, fakat, ilmi 

hesapların ışığı altında baktılar. İş­

te netice : 

1924 e kadar bütün Türkiyede 

İstanbuldan başka elektriğe kavuş­

muş şehir yoktu. C. H. P. iktidarının 

ilk işlerinden biri de memlekette 

elektrik şebekesinin temellerini at­

mak oldu. 1924 te Manisadan başla­

nan Anadolunun elektriklendirilmesi 

işi, daha sonraki yıllarda hemen bü­

tün il merkezlerine ve bellibaşlı ka­

za ve hattâ nahiye merkezlerine ka­

dar götürüldü. 

1923 yılında Türkiyede mevcut 

santral hatları, sadece İstanbulda ol­

mak üzere 32 bin kilovat civarın­

daydı. C. H. P. İktidarı devrettiği 

1950 yılında bu miktar 408 bin kilo­

vata çıkmıştı. 

1923 yılında Türkiyede sadece 7 

tane yüksek elektrik mühendisi var­

dı. C. H P. iktidarı zamanında elek­

trik yüksek mühendisi sayısı görül­

memiş bir hızla artmıştır: 

1925 de 15 

1930 da 50 

1935 de 80 

1940 da 180 

1950 de 500 

DÜNYA 

Seyahat ve Turizm Acentası 

emrinizdedir 

Tel: 24588 - 27954 

AKİS, 27 OCAK 1960 

İ 

1950 yılından 1959 yılı sonuna 

kadar ise Türkiyedeki elektrik ener­

jisi kapasitesi 1.232.000 kilovata eriş­

miştir. C. H. P. devrinde yıllık artış 

hızı yüzde 41 olduğu halde, D. P. 

devrinde sâdece yüzde 33 tür. C. H. P. 

bu işi beş kuruşluk yabancı yardımı 

olmadan yapmıştır. Bu, C. H. P. nin 

beceriksizliği değil, fakat Batı dün­

yasını kaplayan iktisadi buhranın bir 

neticesidir. Üstelik, C.H.P. nin elin­

de bu işi yapmak için D. P. zama­

nında mevcut mühendislerin çok azı 

mevcuttu. C. H. P. devrinde açılan 

mekteplerin ve yetiştirilen mühen­

dislerin çalışmasıdır ki D. P. zama­

nında yeni santraller yapılmasını te­

min etmiştir. Gerçekten, 1959 yılın­

da Türkiyede bin tane yüksek elek­

trik mühendisi mevcuttur. Bu kadar 

çok elemana ve muazzam miktarda­

ki dış yardıma rağmen, D. P. nin 

elektrik sahasındaki kalkınması C. 

H. P. devrindekinden daha yavaş ol­

muştur. Bunun sebebi, taraf ve en­

flasyonun doğurduğu tıkanıklıklar-

Üstelik, D.P. nin enerji saha-

sında yaptığı yatırımlar çok paha-

23 

Muayenehane: Samanpazarı 

Billur Han, Kat 2, No 32 

Tel: 19031 

Yenişehir - Ankara 

1945 de 280 

dır. 

pecya

---

lıya mal olmuştur. Avrupa İktisadi 

işbirliği Teşkilatının yetkili servis-

lerinin son zamanlarda yaptığı bir 

etüde bakılırsa, Türkiye bütün O.E. 

C.E. bölgesinde enerji sahasına en pa­

halı yatırım yapan memlekettir. Haki 

katen, kilovat/saat başına dolar ola­

rak yatırım tutarı 1955 ten 1958 so­

nuna kadar yapılan yatırımlarda 

şöyledir: 

Bu neticelere bakılırsa, Türkiye 

sadece zengin ve ileri memleketler­

den değil, kendisine benzeyen Porte­

kiz ve Yunanistan gibi memleketler­

den bile geridedir. Bu pahalılık, eli­

mize geçen, kaynakların nasıl har vu­

rulup harman savrulduğunun açık 

bir delilidir. 

Bütün bunlar yetmiyormuş gibi 

D. P. devrinde elektrik enerjisi saha­

sına yapılan yatırımlar verimsizdir 

de... Elektrik enerjisinde verim, 1 ki-

lovatlık takatten bir sene içinde el­

de edilen enerji miktarıdır. Bu mik­

tar bugünün birbirine bağlı -enter-

konnekte- şebekelerinde 5 bin kwh/ 

kw civarındadır. Türkiyede enterkon-

nekte şebeke 1953 ten itibaren kurul­

mağa başlanmış ve bu şebeke 1956 

dan itibaren Kuzey Batı Anadolu 

bölgesini kapsamıştır. Şebeke ne ka­

dar genişlerse, kaide olarak, santral­

lerin veriminin de artması gerekir. 

Halbuki, netice bunun tam tersi ol­

muştur. 

1950 de enterkonnekte şebeke 

olmadığı zaman mevcut olan verim 

gayet normaldi. 1955 te enterkonnek­

te şebeke de başlangıç için normal sa­

yılabilirdi. Halbuki, 1959 da verim 

yükseleceğine 1950 deki verime yak­

laşacak kadar düşmüştür. Aslında, 

5000 kwh/kw e doğru gelişmeliydi. 

Bu rakamlar bize, Türkiyede lü­

zumundan fazla santral kurulduğu­

nu gösteriyor. Fazla kapasiteyi 200 

bin kw olarak tahmin etmek kabil-

dir. Bu takati tesis için yapılan ya­

tırım masrafı takriben 800 milyon li­

radır. Bu fazla takatin en çabuk iki 

yıl içinde kullanılacağını kabul etsek, 

bu fazla tesislerin faiz, amortisman 

ve sair masraflarını iki yıl için 200 

milyon lira olarak tahmin edebiliriz. 

Demek ki -tesislerin inşa müddetini 

de hesaba katarsak- en aşağı dört 

Bu fazla santralleri yapıp para 

kazanan yabancı şirketlerin Türkiye-

deki mühendislerinin bile gözlerini 

faltaşına döndüren böylesine bir is-

raf D.P. nin gösteriş meraklılarını 

halâ uyaramamıştır. Halbuki, daha 

1953 yılında Amerikan İktisadî Mis­

yonunun, meşhur iktisatçı, Prof. Che-

nery'ye yaptırttığı bir etüdde Tür-

kiyede barajın ve santralin fazlası­

na para harcanacak yerde, meselâ 

demir - çelik sanayiinin genişletilme-

si tavsiye ediliyordu. O zaman, bü-

yüklerimin Chenery'ye kızıp, baraj-

ların aynı zamanda sulama maksadı 

için kurulduğunu söylüyorlardı. Hal­

buki, barajların büyük çoğunluğunun 

sulama tesislerine el atılmamıştır bi­

le... Bu arada, Beyazıt meydanının 

indirilip çıkartılması için milyonlar 

heba edilmiş ve demir - çelik işi de 

1953 ten beri hala tamamlanama­

mıştır. 

Bugün Karabük tesislerini tevsi 

projesiyle ve Ereğlideki yeni demir -

çelik projesiyle övünenler, aslında hiç 

de övünecek durumda değildirler. 

AKİS, 27 OCAK 1960 

24 

İKTİSAT 

Yıllar 

1950 

1955 

1959 

Müesses Takat 

kw 

408.000 

542.000 

1.232.000 

İstihsal 

kwh 

789 milyon 

1.580 milyon 

2.520 milyon 

Verim 

kwh/kw 

1930 

2800 

2040 

Almanya 

Portekiz 

İngiltere 

Fransa 

İtalya 

Yunanistan 

Türkiye 

0,091 

0,121 

0,127 

0,147 

0,250 

0,316 

0,420 

yıl müddetçe 2 milyar Türk lirası, 

etmeğe hasredilmiş oluyor. 

atıl kapasite yaratmağa ve idame 

pecya

---