Geologiyasi
Yüklə 1,78 Mb.
|
| W
i va g i V r nolga aylanadi. (18.29) tenglamasidan ham bosimi va gaz qalpog’i yo’q kollektorlar uchun foydalanish mumkin: suv bosimi bo’lmaganda bu holda sur’atidagi had (W- )=0; gaz qalpog’i bo’lmaganda bu holda mahrajdagi had 0 ) - ( δ 0 0 0 V V V b p , chunki =0; suv bosimi va gaz qalpog’i bir vaqtda bo’lmaganda bu holda yuqorida ko’rsatilgan ikkala had nolga teng va formula juda oddiy ko’rinishda bo’ladi. Shunday qilib, chiqarilgan tenglamalar neft va gazning balans (boshlang’ich) zaxiralarini aniqlash uchun xizmat qilishi mumkin, ulardan u yoki bu o’rtacha qatlam bosimini saqlash maqsadida qatlamga haydash uchun zarur suv yoki gaz miqdorini aniqlash uchun ham foydalanish mumkin (neftning birlamchi zaxiralarini bilgan holda). Qator olimlar (R.S.Andriasov, V.M.Dobrinin, I.D.Amelin, V.N.Maydebor va amerikalik olimlar) moddiy balans tenglamasini chiqarishda qo’shimcha parametrlardan ham foydalanadilar. Lekin qo’shimcha parametrlarni kiritish orqali moddiy balans formulasini oydinlashtirishga intilish bilan maqsadga erishib 413
olib keladi. Shunday formulalardan bittasida oldin ko’rsatilganlardan tashqari yana quyidagi parametrlardan foydalanilganligini misol tariqasida ko’rsatish mumkin: g’ovaklarni siqiluvchanlik koeffitsienti, bog’langan suvning siqiluvchanlik koeffitsienti, suvga to’yinganlik koeffitsienti, neftning siqiluvchanlik koeffitsienti. Ushbu parametrlar qiymatini aniq topish ancha qiyin. Demak, formulaga bu parametrlarni kiritish qo’shimcha xatolarga olib keladi. Shu sababli neft zaxiralarini hisoblashda (18.29) formuladan qo’shimcha murakkab parametrlarni kiritmasdan foydalanish mumkin. Chiqarilgan tenglamalardan ayniqsa chekka suvlari siljimaydigan qatlamlar uchun neft zaxiralarini hisoblashda foydalanish qulay hisoblanadi. Suvlarning siljishi kuzatilsa, qatlamga kirgan suv mikdorini (W) aniqlash zarur. Qatlamga kirib kelayotgan suv hajmini aniqlashning turli metodlari mavjud. Ularning eng oddiysi, neftlilikning boshlang’ich va hozirgi chegaralari ma’lum bo’lganda va hisoblash sanasiga uyumni ishlatish boshlangandan beri suvlangan maydon o’lchamini aniqlashga asoslangan metod hisoblanadi. Bu holda W=Fhm 0,8 , (18.33) bunda F suv bostirilgan maydon, m 2 ; h maydonning suvlangan qismining foydali o’rtacha qatlam qalinligi, m; m ochiq g’ovaklilik koeffitsienti; neftga to’yinganlik koeffitsienti; 0,8 neftni chiqarib olish koeffitsienti (zamonaviy texnologiya bilan qazib olishda neft zaxirasining 0,2 qismi zaminda qoladi, deb taxmin qilinadi). R.Vudst va M.Masket qatlamga kirgan suv hajmini hisoblash uchun to’rtta tenglama tuzdilar: zaxiralar miqdori, qatlamdagi erkin gaz va neft miqdorining o’zaro nisbati, qatlamga kirgan suv (noma’lum qiymat sifatida) miqdori. Qatlamga kirgan suvlarni hisoblashda A.F.Van Everdingen va V.Xerst (1949)lar taklif etgan metod eng qoniqarli natijalar beradi. Lekin bu metod hajm metodi formulasidagi ayrim parametrlar qiymatini bilishni taqazo etadi. Masalan, neftning boshlang’ich balans zaxiralari va h.k.lar. Qatlamga kirgan suvni aniqlashda (18.33) tenglamasidan foydalanish osonroq, uni echish uchun neft zaxiralari (Q 0 ) hajm metodi bilan aniqlanadi, dinamik parametrlar r, r 0 , b 1 , b 0 , b, V p , V 0 lar esa tuzilgan izobara xaritalari yordamida hisoblangan o’rtacha qatlam bosimi bo’yicha aniqlanadi. W i va g i V r parametrlari shu holda nolga tenglashtiriladi. Qatlamga kirgan suv miqdorini yanada aniqroq hisoblash uchun bunday hisoblashlarni ko’p marotaba qaytarish lozim. Shuni ta’kidlash lozimki, uyumni ishlatishning dastlabki bosqichida moddiy balans metodidan foydalanish yaramaydi, chunki hamma parametrlar shu sababli qatlam ozmi-ko’pmi etarli darajada depressiya hosil bo’lgandan (biror bir miqdorda neft yoki gaz qazib chiqarilgandan) so’nggina parametrlarning o’zgarish dinamikasini o’rganish uchun kuzatuv ishlari olib borish mumkin. |