10
11
sabaziso
Rirebulebebi
da ZiriTadi
uflebebi,
rogorc
politikuri
kompasi
„
2.1. Ta vi suf le ba
Ta vi suf le ba sa ba zi so Ri re bu le baa, ro mel sac po li ti ku ri pro ce-
sis yve la mo na wi le mTli a nad izi a rebs. mas kav Si ri aqvs gan ma naT-
leb lur az rov ne bas Tan da bur Ju a zi u li epo qis
da sawyis Tan. ise Ti
fi lo so fo se bi, ro go re bic ari an jon lo ki, Jan Jak ru so, ima nu el
kan ti, karl mar q si, ase ve kri ti ku li Te o ri is war mo mad gen le bi sxva-
das x va is to ri ul dro Si msje lob d nen da wer d nen Ta vi suf le bis
re a li ze bis Se saZ leb lo beb ze.
Ta vi suf le bis Se sa xeb dis ku si as, zo ga dad, sa mi Zi ri Ta di kiTx va
ax l da Tan:
ro gor un da ga ni mar tos Ta vi suf le ba?
ro gor Se iZ le ba Ta vi suf le bis re a li ze ba an ga ran ti re ba sa zo-
ga do e ba Si?
sad aris Ta vi suf le bis zRva ri sa zo ga do e ba Si?
„Ta vi suf le bis” cne bis gan sazR v ris T vis, pir vel rig Si, in g li se li
fo lo so fo sis, jon lo kis, de fi ni ci as mo iS ve li e ben xol me:
lo kis swav le biT, as x va ve ben Ta vi suf le bis. sam gan zo mi le bas: Ta vi-
suf le ba sa ku Ta ri pi rov ne bis mi marT, Ta vi suf le ba sa ku Ta ri az re-
bi sa da grZno be bis mi marT da im niv Te bis gan kar g vis Ta vi suf le ba,
rom leb sac ada mi a ni ka no ni e rad flobs. Ta vi suf le bis es sa mi gan-
zo mi le ba asa xu lia uam rav kon s ti tu ci a sa da ada mi a nis Zi ri Ta di
uf le be bis Ca mo naT val Si. mra va li Te o ria jon lo kis Ta vi suf le bis
de fi ni ci as efuZ ne ba da mis in ter p re ta ci as ax dens.
med ro ve etap ze sa ba zi so po li ti ku ri Ri re bu le be bis gan mar te bi sa
da re a li ze bis sa kiTxi.
nor ma ti ul do ne ze so ci a lu ri de mok ra ti ac sa ba zi so Ri re bu le beb sa
da Zi ri Tad uf le beb zea ori en ti re bu li. ma Ti nor ma ti u li sta tu si
da praq ti ku li gan xor ci e le ba po li ti kis sak van Zo sa kiTxia, er T g-
va ri po li ti ku ri kom pa si.
me-18 sa u ku nis gan ma naT leb lo bis epo qi dan mo yo le bu li, sa ba zi so
Ri re bu le be bis de fi ni cia mud mi vad sa xec v li le bas ga nic di da. ic v-
le bo da ase ve am Ri re bu le ba Ta ur Ti er T da mo ki de bu le ba.
dRes Zi ri Ta dad sa u ba ria sam sa ba zi so Ri re bu le ba ze – Ta vi suf le-
ba ze, Ta nas wo ro ba ze/sa mar T li a no ba sa da so li da ro ba ze.
„ada mi a nis bu
ne bi Ti Ta
vi suf le ba ima
Si mdgo
ma re obs, rom igi ar
emor Ci le ba ara na ir am q vey ni ur upi ra tes Za las an ada mi a nis ne ba sa Tu
sa ka non m deb lo Za la uf le bas da sa xel m ZR va ne lod mxo lod bu ne bis ka-
nons aRi a rebs.
ada mi a nis Ta
vi suf le ba sa
zo ga do e ba Si gax
lavT is, rom ar da
e mor-
Ci los sxva sa
ka non m deb lo Za
la uf le bas, gar
da imi
sa, ro
me lic sa
zo-
ga do eb ri vi Tan x mo biT mi iR we va, da ar da e mor Ci los ra i me ne bas an ar
Se izRu dos ra i me ka no niT, gar da imi sa, ro mel sac ka non m de be li mis T vis
ga mocxa de bu li ndo bis far g leb Si mi i Rebs” (Locke, 1977, gv. 213-214)
„Tavisuflebis”
saTaveebi
rogor ganimarteba
„Tavisufleba”? –
magaliTi
12
13
Tavisufleba,
rogorc bunebiTi
ufleba
rogor SeiZleba
Tavisuflebis
garantireba
da realizeba
sazogadoebaSi?
bunebrivi
Tanasworoba
da Tanabari
Tavisufleba
mi si Zi ri Ta di mo saz re bis Ta nax mad, sa zo ga do e ba Si sa ku Ta ri pi rov-
ne bis gan kar g vis Ta vi suf le ba ya lib de ba, ro gorc sa ku Tar pi rov-
ne ba ze sa kuT re bis uf le ba, xo lo az ri sa da grZno bis Ta vi suf le bis
uz run vel yo fa xde ba ga dawy ve ti le be bis mi Re ba sa da po li ti ku ri
Za la uf le bis gan xor ci e le ba Si ada mi a nis mo na wi le o biT. rac Se e xe ba
ka no ni e rad mo po ve bu li sag nis
gan kar g vas, amis T vis sa Wi roa ne bis mi e ri
ada mi a nis T vis xel mi saw v do mi, Ta vi su fa li baz ris ar se bo ba.
am g va-
rad, sa zo ga do e ba ub ra lod ki ar inar Cu nebs bu ne biT Ta vi suf le bebs,
ara med ax dens maT re a li ze bas sa zo ga do eb ri vi nor me bis far g leb Si.
sur. 1. jon lo kis Ta vi suf le bis cne ba
lo ki amo dis iqi dan, rom
aR niS nu li Ta
vi suf le be bi
yo vel ada mi ans bu ne bis gan
eni We ba, anu, isi ni sa zo ga do e-
ba Si ki ar war mo So bi lan, ara-
med „da sa ba mi dan” ar se bo ben.
Tum ca aR niS nu li „bu ne bi Ti
uf le be bi” sa
zo ga do e ba Si
sa xec v li le bas ga nic dis. isi-
ni ya lib de bi an moTxov ne bis
sa xiT, rom leb sac Sem d gom
yo ve li ada mi a ni sa zo ga do e-
bas uye nebs.
lo kis ar gu men ta ci is ar si
da sxva das x va fi lo so fi u ri
va ri a cia dRem de aq tu a lu ria da Ta vi suf le bis, ro gorc sa ba zi so
Ri re bu le bis, gan mar te bi sas mas kvlav iS ve li e ben. lo ki miC ne u lia
li be ra liz mis erT-erT udi des mo az rov ned.
aR niS nu li de fi ni ci is po pu la ro bis mi u xe da vad, ar un da dag va viwy-
des, rom saq me gvaqvs is to ri ul teq s t Tan, rom lis ga ge ba mi si war-
mo So bis kon teq s tis ga uT va lis wi neb lad ar aris mar Te bu li da mi si
ub ra lod gad mo ta na Ta na med ro ve dro Si Se uZ le be lia. es aS ka ra
xde ba, Tu vu pa su xebT kiTx vas – ro gor aris Se saZ le be li sa zo ga do-
e ba Si Ta vi suf le bis ga ran ti re ba an re a li ze ba.
is to ri u li dis ku si is kon teq s t Si mniS v ne lo va nia, rom lo ki (da
Sem d gom gan ma naT leb lo bis epo qis bev ri sxva fi lo so fo si) ewi na aR-
m de ge ba mo saz re bas, rom lis Ta nax mad, uam ra vi ara Ta vi su fa li ada-
mi a nis ar se bo ba
bu neb ri vi uTa nas wo ro bi Taa gan pi ro be bu li. ab so-
lu tis tur sa zo ga do e ba Si, sa dac mo nar qe bi sa ku Tar Za la uf le bas
RvTa eb riv war mo mav lo bas mi a wer d nen, bu neb ri vi Ta nas wo ro bi sa da
mis gan ga mom di na re Ta na ba ri Ta vi suf le bis qa da ge ba re vo lu ci u ri
mov le na iyo.
Tum ca lo ki ar kma yo fil de ba bu ne bis gan mi ni We bu li Ta na ba ri Ta vi-
suf le biT da cdi lobs sa zo ga do eb ri vi Se Tan x me bis gziT da ner gos
sa zo ga do e ba Si bu ne bi Ti Ta vi suf le ba.
m
i
n
-
-
i
i
-
s
m
-
i
i
jon lo ki
(1632–1704) – li
be ra liz-
mis erT-er
Ti pir
ve li da Tval
sa Ci no
war mo mad ge ne li.
lok ma ga
na vi Ta ra em
pi riz mi, rom
lis
mi xed viT, ada
mi a ne bi ga
moc di le bis sa-
fuZ vel ze swav lo ben. am moZR v re bis Ta-
nax mad, sxva
das x va ga
moc di le bis Se
da-
re ba Te
o ri u li az
rov ne bis amo
sa va li
wer ti lia.
1690 wels jon lok ma ga mo aq vey na sa-
xel m wi fo mar
T vis ori traq
ta ti, rom-
leb Sic man in g li sis mo nar qi is Te o ri u-
li sa fuZ v le bi eW v q veS da a ye na da Ta vi-
su fal ne ba ze da fuZ ne bu li sa zo ga do eb-
ri vi wyo bis kon cef cia war mo ad gi na.
Tavisufleba
sakuTari
pirovnebis
gankargvis
Tavisufleba
bunebriv
mdgomareobaSi
sazogadoebaSi
demokratiuli gziT miRweuli sazogadoebrivi SeTanxmeba
ZiriTadi uflebebi transformirdeba sazogadoebaSi da sazogadoebis meSveobiT
Tavisufleba, rogorc
“pirovnebaze
sakuTrebis ufleba”,
daculia sazogadoebis
mier
“azrisa da grZnobis”
Tavisufleba realizdeba
sazogadoebis mier
politikuri avtonomiisa
da demokratiuli
uflebebis saSualebiT
mocemulia bunebiT
sagnis qonis ufleba
SromiT moipoveba
kamaTis SemTxvevaSi:
gansazRvravs Zlieris
ufleba
mocemulia bunebiT
SeiZleba Seilaxos
sxvebis mier
ekonomikuri avtonomia
SesaZlebelia yvela
adamianisTvis
azrisa da grZnobis
Tavisufleba
kanonierad mopovebuli
sagnebis gankargvis
Tavisufleba