Günah lüğət elmində

 
68 
“Həqiqətən,  (dünyada)  hamıdan  axırda  ölən  şəxs  imam 
olacaq!”
1
  
“Üsuli-kafi”  kitabında  nəql  olunan  on  səkkiz  rəvayətlə  yanaĢı 
“Nəhcül-bəlağə”də  buna  aydın  iĢarə  edilmiĢ,  imam  Əlinin  (ə) 
Kumeyl  ibn  Ziyada  buyurduğu  mühüm  bəyanatında  belə 
göstərilmiĢdir: 
ًاَث مَُّةٌٍُّٙاَا
ٜ
 
 اَلْاِلاا اٛةٍُ لْاِقاَر لا
ق  لْآِ ِ  ةُٗ لْاِه
 بِّ ااَٚ ًاهٛةُٙلْاِْاَِ ًاو ٘بظ بِّ ا ،ءٍخمَّغةُؾ ث  ٌّٗ    ي ءٍُ  ا
 ةُُلْاِؽاَِ ًبف  بف
 اَٚ  الله ةُظاَغةُؽ اًَةُللْاِجاَر ّلااَئ ٌ ،ًاهٚ
 ةُٗةُربٕدِّ١اَث
 :
“Yer  üzü  heç  vaxt  (dinin  dayağı  olan)  ilahi  höccətsiz  qalmaz. 
Mümkündür  o,  aşkara  çıxıb  tanınsın,  ya  da  qeybdə  qalaraq  məxfi 
dolansın. Səbəbi  budur  ki,  Allahın dəlil  və  aydın  nişanələri  aradan 
getməməli, həmişə yer üzündə mövcud olmalıdır!”
2
  
Mərhum  Əllamə  Məclisi  “Biharul-ənvar”  kitabının  23-cü 
cildinin  “Əl-iztiraru  iləl-höccəti”  (Ġlahi  höccətin  vücudunun 
zəruriliyi)  bölümündə  bu  məsələ  ilə  əlaqədar  on  səkkiz  hədis  nəql 
etmiĢdir  ki,  onların  bir  qismini  “Üsuli-kafi”dən,  çox  hissəsini  də 
digər kitablardan nəql etmiĢdir.
3
  
Beləliklə, hər  bir  əsr  və  dövrdə yer  üzü  ilahi höccətsiz  deyildir 
və  bu  məsələ  Əhli-beyt  (ə)  məktəbinin  qəti  etiqadlarındandır.  Hətta 
imam  Kazimdən  (ə)  nəql  olunan  bir  hədisdə  belə  buyurulur:  “Yer 
üzü  bir  göz  qırpımınca  ilahi  höccətsiz  qalmayacaq  -  istər  aşkar 
tanınsın, istərsə də gizli yaşasın!”
4
  
*** 
ĠLAHĠ HÖCCƏTĠN ZƏRURĠLĠYĠNƏ AĠD QURAN 
AYƏLƏRĠ VƏ MƏNTĠQĠ DƏLĠLLƏR 
Yuxarıda  qeyd  edilən  rəvayətlər  əqli  sübutlarla  da  uyğundur. 
Çünki  bəhsimizin  əvvəlində  hər  bir  əsr  və  dövrdə  bir  imam,  yaxud 
bir  peyğəmbərin  vücudunun  zəruriliyini  göstərdik.  Onların  vücudu 
                                                 
1
  Yenə  orada,  “Ənnəhu  lov  ləm  yəbqə  illa  rəculani  lə  kanə  əhəduhuməl-
imam” bölümü, hədis: 3. 
2
 “Nəhcül-bəlağə”, xütbə: 147. 
3
 “Biharul-ənvar”, 23-cü cild, səh. 1-56. 
4
 “Biharul-ənvar”, 47-ci cild, səh. 41. 

---

 
69 
olmayan təqdirdə fitnə-fəsadla əlaqədar “lütf qanunu”
1
 yer kürəsində 
iki nəfər qalsa belə həmiĢə öz qüvvəsindədir. 
“Lütf  qanunu”nda  belə  deyilir:  “Ġnsanı  səadət  və  təkamülə 
yetirmək  məqsədilə  yaradan,  onun  boynuna  müəyyən  vəzifələr 
qoyan  Xaliqə  onun  hidayət  və  tərbiyəsi  ilə  əlaqədar  qabaqcadan  bir 
sıra  hazırlıq  görmək  və  o  yüksək  hədəfə  nail  olmaq  üçün  onun 
ixtiyarına  kifayət  qədər  vəsait  vermək  vacibdir.  Əgər  O,  belə 
etməzsə,  məqsədində  nöqsana  yol  vermiĢ  olar.  Halbuki  mütləq 
hikmət sahibindən heç vaxt belə bir iĢ gözlənilmir!” 
ġübhəsiz,  insan  yalnız  əql,  yaxud  adi  rəhbərin  varlığı  ilə  xəta, 
səhv  və  günahlardan  qoruna  bilməz.  BaĢqa  sözlə,  insan  tək  özü 
həmin məqsədə, ilahi itaət və əbədi səadətə nail ola bilməz. Hətta bu 
zərurətdən əlavə, ilahi elmə yiyələnən, xəta, səhv və günahdan uzaq 
olan  örnəyə  də  möhtacdır  ki,  haqq  qəti  aydınlaĢsın  və  həqiqət  yolu 
bilinsin. 
Bu dəlil hər bir əsr və dövrə, böyük və kiçik, hətta iki nəfərdən 
ibarət  qrupa  da  aiddir.  Buna  əsasən,  yer  kürəsində  yalnız  iki  nəfər 
qalsa  belə,  onlardan  biri  ya  məsum  imam,  ya  da  ilahi  peyğəmbər 
olmalıdır. 
Ümumiyyətlə,  əvvəlki  hədislərə  əsasən,  insanları  səadət  və 
təkamül  məqsədilə  yaradan  Allahın  onlara  düzgün  yolu 
göstərməməsi  pak  və  uca  məqamından  çox  uzaqdır.  Bu  məna 
Qurani-kərimin bir sıra ayələrində də gözə çarpır. 
“Ġnnəma  əntə  munzirun  və  li-kulli  qovmin  hadin!”  (Ya 
Peyğəmbər!  Sən  yalnız  qorxudansan  və  hər  tayfanın  bir  rəhbəri, 
hidayət  edəni  vardır!)
2
    ayəsi  göstərir  ki,  bütün  dövrlərdə  hər  tayfa 
və qövmün bir hidayətçisi vardır. (Burada hidayətçidən məqsəd, xəta 
və günahdan uzaq olan Ģəxsdir.) Ġmam Baqirdən (ə) bu ayənin təfsiri 
ilə əlaqədar nəql olunan bir hədisdə belə buyurulur:
 
...
  ؾ اَٚ
 اَى دًِّةُو ٜ
  للْاِٙاَ٠ بّٕ ِ ةٌَبِ ا ءٍْبِ
  الله ةُيٛةٍُاَه  ٗ ث اَابع بِ ٌٝ ا لْاُِ ٙ٠
(
ٓ
 :)
“...Hər  bir  dövrdə  bizim  aramızdan  insanlara  Peyğəmbəri-
əkrəmin (s) gətirdiklərinə yönəldən bir imam vardır!”
3
  
“Nəhcül-bəlağə”də  buyurulan  rəvayətdə  də  məntiqli  bir  dəlil 
var.  Ġmamın  vəzifələrindən  biri  Peyğəmbər  irsi  və  ilahi  təlimlərin 
                                                 
1
 Kəlam elmində Allahın mərhəmətilə əlaqədar əqli bir dəlil. 
2
 “Rəd” surəsi, ayə: 7. 
3
 “Biharul-ənvar”, 23-cü cild, səh 5, hədis: 9. 

---

 
70 
əsaslarını  təhriflərdən  qoruyub-saxlamaqdır.  BaĢqa  sözlə,  əgər  yer 
üzündəki  bütün  insanları  kafir  fərz  etsək,  yenə  də  ilahi  təlimləri  və 
peyğəmbərin irsini qoruyan bir kəsin varlığı zəruridir. Bu irs hidayət 
proqramı  kimi  gələcək  nəsillərə  çatdırılmalıdır.  Qurani-kərimdə 
buyurulduğu  kimi,  ilahi  höccətlər,  Allahın  dəlil  və  aydın  niĢanələri 
məhv olmamalıdır. 
Burada  artıq  “ümumi  vilayət”lə  əlaqədar  bəhsi  sona  yetirir  və 
diqqətinizi imamın Ģərtləri və xüsusiyyətlərinə yönəldirik: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---