3 3 8 Mark R. Cohen
28
Fattal, Le Satut, 18-60. Fetih anlaşmalarının İngilizce çevirisinin bir
örneği, Lewis,
İslam,
1: 228-241'de bulunabilir.
29
Bölge, iki standart eserde uzun uzadıya tarhşılıyor: A. S. Tritton,
The
Celiphs and Tlıeir Non-Muslim Subjects: A Critical Study of tlıe Covenant of
1
Umar
(1930; yeniden basım Londra, 1970) ve Fattal,
Le Statut.
30
Aman, burada "güvenli idare" anlamında.
31
"Fethedilen bir halkın, galiplerle ittifak için kabul edilecek koşullan
belirlemesi alışılmış değil." Tritton,
Caliphs and T1ıeir Non-Muslim Sub
ject,
8.
32
Tritton, Ömer Pakh ile Arapça vakayinamelerde kayda geçen önemli
ölçüde daha kısa ve daha az karmaşık birçok fetih anlaşması arasında
hiçbir gerçek benzerlik görmez.
33
Noth, "Abgrenzungsprobleme zwischen Muslimen und Hicht
Muslimen Die 'Bedingungen Umars (as-surut al-umarriyya) unter ei
nem anderen Aspekt gelesen,"
Jerusalem Studies in Arabic and islam
9
(1987), 290-315.
34
İslam' daki dilek ve ferman biçimleri üzerine en önemli.araştırmalar
S. M. Stem'in incelemeleridir: "Three Petitions of the Fatimid Period,"
Oriens
15 (1962), 172-209; "Petitions from the Ayyubid Period,"
Bulletin
of the School of Oriental and African Studies
27 (1964), 1-32; "Petitions from
Mamluk Period (Notes on the Mamluk Documents from Sinai)," ibid.,
29 (1966), 233-276; ve
Fatimid Decrees
(Londra,
1964).
35
Stem, erken İslami yüzyıllara ait dileklerin "basit mektup biçiminde"
olduklarını düşünür., Stem, "Three Petitions of the Fatirnid Period,"
189. Geoffrey Khan, "bir dilek denilebilecek ... bugüne gelen en eski
Arapça belge"nin -sekizinci yüzyıl başlarında Sogdiana'dan- Mısır'da
yazılan ve Arapça papirüs derlemelerinde saklanan alışılmış Emevi
mektupları biçimine yakından denk düşen bir yapısı bulunduğunu be
lirtir. Bkz. "Historical Developments of the Structure of Medieval Ara
bic Petitions,"
Bulletin of the School of Oriental and African Studies
53
(1990), 8, Bu paragrafa sıkıştırılan sav, Ömer Paktı üzerine hazırlamak
ta olduğum bir yazıda ayrıntılandırılacak.
3?
Özel olarak "Hıristiyanlar ... manastırlar, kiliseler, rahibe manastırla
rı, papaz hücreleri" inşa edemezler. Bkz. Fattal,
Le Statut,
174 vd.
37
Fattal,
Le Statut,
180 vd.
38
İbid.,
185 vd.
39
lbn Kayyım el-Cevziyye, Ömer Paktı üzerine kapsamlı analitik yo-
Haç ve H i lal Altı nda Ortaçağda Yah udiler 3 3 9
rumunda konuya uzun bir bölüm ayırır. Bkz.
Ahkam alıi al-dhimma,
kı-
sım
2, 665-713.
·
40
Seth Ward, "Construction and Repaif of Chirches and Synagogues in
Islamic Law; A Treatise by Taqi al-Din Ali b. Abd al-Kafi al-Subki"
(Doktora tezi, Yale Üniversitesi,
1984);
idem, "Taqi al-Din al-Subki on
Construction, Continuance and Repair of Chirches and Synagogues İn
Islamic Law,"
Studies in Islamic and fudaic Traditiöns II,
ed. William S.
Brinner ve Steven Recks (Atlanta, Ga.,
1989), 169-188
içinde.
41
Moshe Perlmann, ed. ,ve çv.
Shaykh Damanhuri an the Chu 'rches ofCai
ro
(1 739)
(Berkeley ve Los Angeles,
1975), 18-23.
42
Perlmann,
Shaykh Damahuri, 25-26.
43
Kahire 969'da kuruldu.
44
Ward, "Construction and Repair of Chirches and Synagogues."
45
Richard Gottheil,
"An
eleventh-Century Document Concerning a Ca
iro Synagogue,"
fewislı Quarterly Review
19
(1906-1907), 467-539.
Belge,
Stillman,/ews
of Arab Lands
'
dede çevrilmiş,
189-191.
46
Yaralanan ikisi öldü, diğer biri, ya da olasılıkla ikisi İslama döndü.
47
Mark R. Cohen, "Jews in the Mamluk Envirorunent: The Crisis of
1442
(A Geniza Study);"
Bulletin of tlıe School of Oriental and African
Stu
dies 47. (1984), 425-448.
48
"Haç göstermek put göstermeye benzer ... Bu nedenle, kiliselerinin dış
kapılarına haç koymalarına izin verilmez, fakat içeri koyduklarında
kimse onlara karışmaz." İbn El-Kayyım,
Ahkam ahi al-dhimma,
kısım
2,
719.
49
Fattal;
Le statut, 205-211.
5o
Goitein,
A Mediterranean Society, 2: 285.
Aynca bkz. bu kitapta bölüm
10.
51
CTh
16. 8. 18, Theodosian Code, 469.
Haman, Esther Kitabı'nın Pers
Yahudilerini öldürmeyi planlayan antisemitik kötü adamıdır; pl
anını
n
geri tepmesi üzerine, on oğluyla birlikte darağacında can verdi. Hıris
tiyanlar, Purim bayramındaki darağaçlarını ve kuklaları, "ateş yakıp,
Hıristiyan inanç nefretiyle kutsal haçın canlandırılmış bir görüntüsünü
yakmak" olarak anladılar. Bu nedenle Theodosian Yasa, ayindeki söz- .
de Hıristiyan karşılı suistimalleri yasakladı.
52
Simonsohn,
Apostolic See and the f ews: History, 467.
53
Bkz. Bölüm
6.
3 4 0 Mark R. Cohen
54 CTh 16. 8. 5,
Theodosian Code,
467.
55
Ata binmek, bir onur işareti sayılıyordu.
56
Düstur 68.
57
Aşağıdaki değerlendirmede,, gayri-Müslimlerin ayrı giysileri üzerine
yazdığım ve
The Byzantine- and Early Islamic Near East II
(Studies in Late
Antiquity and Early Islam il), ed. Lawrence L Conrad içinde yayımla
nacak bir yazının içeriğini özetledim. İslam' da giysi- yönetmelikleriyle
ilgili daha önceki literatür şunları da kapsıyor. ilse Lichtenstadter, 'The
Distinctive Dress of Non-Muslims in Islamik Countries,"
Historia Judai
ca
5 (1943), 35-52; Tritton,
Caliphs and Their Non-Muslim Subjects,
bölüm
8; Fattal, La
statut,
96-112; ve Habib Zayat'ın gözden kaçırılan fakat
önemli makalesi: "The Distinctive Signs of the Christians and Jews in
Islam" (Arapça),
Al-Machriq
43:2 (1949), 161-252. Bu makaleye dikkati
mi çektiği için öğrencim Hasan Khalıllieh'e müteşekkirim. Fattal, buna
değinmemiş görünüyor.
Ayrıcalıklı sınıfları ayrıcalıksız sınıflardan giysiyle"ayırma düşüncesi,
eski Roma'da zaten vardı. Augustus, vatandaş olmayanları vatandaş
lardan ayırt etmek için vatandaş olmayanların farklı giysiler giymeleri
ni emretti ve kamu gösterilerinde onlara farklı bir yer ayırdı. Vatandaş
lar, beyaz bir toga
(plebs togata;
bir başlıktan da söz edilir,
plebs pileata)
giyerdi. Vatandaş olmayanlar renkli elbiseler giyer ve kendilerine
pulla
ti
(kara giyinenler) denilirdi. Augustus, togalarryla halkın içine çıkma
yan vatandaşlara ceza verilmesini bile buyurdu; vatandaş olmayanla
rın
ya da ceza nedeniyle vatandaşlık hakkını kaybedenlerin toga giy
mesi ise yasaktı. Bu buyruk, geç imparatorluğa kadar yürürlükte kaldı.
Bkz. Deniz Van Berchem,
Les distributions de ble et d'argent a la plebe ro
maine sous l'empire
(Cenevre, 1939), 61.
58
Tritton,
Caliphs and Tlıeir Non-Muslim Subjectş,
115.
59
Lichtenstadter'in "Ömer'in giysi yönetmeliğinin temel nedeni,. Mu
hammediler ile Kafirler arasında evliliği ye serbest ilişkiyi [cinsel] ön
lemek için gayri-Müslimlerin Müslümanlardan kolayca ayırt edilmesi
ni sağlamaktı" şeklindeki iddiasının (Lichtenstadter, "Distinctive
Dress,".43), Müslüman-kaynaklarda hiçbir temeli yok. Yazar, Dördün
cü Lateran Consey'in rasyonalitesinden etkilenmiş görünüyor.
60
Tritton,
Calip/ıs and Their Non-Muslim Subjects,
116; ayrıca Fattal,
La
sta-tut,
97-98.
Dostları ilə paylaş: |