3 44 Mark R. Cohen
l'fnsıitut Française d'Archeplogie Orientale
59
(1960), 141-142; Fattal,
Le
statut,
259'da aktarılan diğer kaynaklar; Goitein, A
Mediterranean Soci
ety,
2: 281;
Mark R. Cohen,
Jewish SelfGovemment in Medieval Egypt: 71ıe
Origins of the Office of head of the Jews, ca.
1065-1126 (Princeton. N. J.,
1980), 284-285.
.
96
Lewis,
Islam,
2: 228-229, (no.
83).
97
İbid., 2: 229-232; Bat Ye'or,
The
Dlıimmi,
192-194.
9s
Dhımmi
'lerin ayn elbise giyme şarhndan kaynaklanan potansiyel
tehlikeleri en aza indirmek için bir miktar para ödemeye kalkışmaları
nın
bir örneği için bkz. Lichtenstadter, "Distinctive Dress," 51.
99
Fattal, Le
statut,
262. Ayrıca bkz. Donald P. Little, "Coptic Converts to
Islam during the Bahri Mamluk Period,"
Conversion and Continuity:. In
digenous Christian Communities in Islamic Lands Eiglıtlı to Eiglıteenth Cen
turies,
ed. M. Gervers ye R. J. Bikhazi (f oronto, 1990), 263-288 içinde.
10°
E. Strauss (Ashtor), "L'inquisition dans l'etat mamlouk,"
Rivista degli
Studi Orientali
25 (1950), 11-26. Ashtor, Yahudiler zayıf, sayı olarak daha
az ve Avrupa devletlerinden destek alacak durumda olmadıkları için
bütün bunlar Yahudileri daha ihtiyatlı yaptı ve dolayısıyla, kovuştıır
maya- uğramaları daha az olasıydı- Yahudi yargılamalarının; Hıristi
yanların; yargılanmasından daha seyrek olduğuna işaret eder.
101
örneğin bkz. Oaude Cahen, "Histoires coptes d'un cadi medieval,"
133-150. Krş. J. Sadan, "Some Literary -Problems Concerning Judaism
and Jewry in Medieval Arabic Sources,"
Studies in Islamic Histon; and
Civilization in Honour of Professor David Ayalon,
ed. M. Sharon (Kudüs,
1986),. 365-370 içinde. Cahen, Yahudiler üzerine bölümü yayınlamadı.
Moshe Pedmann, "Asnawi's Tract anainst Christian Offıcials,"
Ignace
Goldziher Memorial Volume, Part II,
ed; Samuel Lövinger et al. (Kudüs,
1958), 172-208 içinde; idem, "Notes on Anti-Christian Propaganda in
the Mamluk Empire,"
Bu/etin of tlıe School of Oriental and African Studies
10 (1940-1942), 843-861; Richard Gottheil, "An Answer to the Dhım
mis," Joumal of the American Oriental Society (1.921), 383-457;. D. S.
Richard, . "The Coptic Bureaucracy under Mamluks,".
Colloque Intema
tional sur L'histoire du Caire
(Kahire [ca. 1970]), 373-381.
102 Ibn Taymiyya, İslamda kilfr üzerine bir kitap yazdı. Ayrıca bkz. Ibn
Kayyım,
Alıkalı
ahi
al-dlıimma,
kısım 2,795-796.
103
Fattal, cizyeyi kitabına alır,
Le statut,
264 vd.
104
Abu Yusuf, 731 ile 798 yılları arasında "yaşadı. Harun Reşid, 786'dan
Haç ve H i lal Altı nda Ortaçağda Yah ud iler 3 4 5
809'a kadar yönetti.
105
Abu Yusuf,
Kitab el-harac (Bülaq,
1302/1885), 122-126""(cizye); 127-
128 (ayrı giysi), 138-149 (ibadethaneler,
dhimmi
yükümlülükleri, fetih
sırasındaki diğer barış koşularillın değerlendirilmesi).
106
El-Şafii,
Kitab el-umm
(Bulaq, 1903-1904), 4: 118-119; çevirisi Lewis,
İs
lam,
2: 219-223 içinde.
107
Ibid., 4: 125-126:
Tahdid al-imam ma ya'khudh min ahl al-dhimma fi'l
amsar;
ve 127:
Ma yu'tihum al-imam min al-man min al-aduw.
108
Ibn Kayyım,
Ahkam ahl al-dhimma,
kısım I, 1.
109
Ibid., 15 vd.,22 vd.
110
Fattal,
Le statut,
324.
111
Abu Da'ud,
Sunan,
ed. Aziz Ubeyd Ri'as (Hims, 1972), 3: 433-434, no.
3045; İngilizce çeviri: Abu Da'ud,
Sunan,
çv. Ahrnad Hasan (Lahor,
1984), 2:865.
112
Kitab el-harac'dan
aktaran Lewis,
Islam,
2:
224.
113
A. Ben-Shemesh,
Taxation in Islam
(Leiden, 1969), 3: 85'ten aktarma.
114
İbn Kayyım,
Ahkam ahl al-ahimma,
kısım 1,155.
115
Moshe Gil,-"Religion and Realities in Islamic Taxation,11
Israel Orien-
tal Studies
10 (1980), 24-26.
·
116
Goitein,
A Mediterranean Society,
2:
380 vd.
117
Fattal,
Le statut,
289-290.
118
Goitein,
A Mediterranean Society,
2:
384.
119
Fattal,
Le statut,
281-283.
120
Örneğin, Yuzbaki,
Tariklı ahl al-dhimma fi'l-Iraq
(12-247 A. H.)
121
"Bu noktayı Rabbath belirtir:
Les clıretiens dans l'islam des premiers
temps: La conquete arabe sous les auatre premiers califes
(11/632-40/661),
1:
254.
122
İlk kez A. Hakavy tarafından yayınlandı: "Netira und seine Söhne:
Eine angesehene jüdische Familie, in Bagdad am Anfang des X. Jahr
hunderts,11
Festsclırift zum siebzigsten Geburtstage A. B.erliner's
(İbranice
bölüm) (Frankfurt am Main, 1903), 1: 34-43 içinde Harkavy yazmasının
bulunduğu yer bilinmiyor. Başka bir fragman-Kahire Geniza'sından el
yazmalarının Tay lor Schechter Derlemesi'ndeki bir fragman - aşağıda
çevrilen önemli pasajla paralellik gösterir; ne yazık ki, metin, en büyük
güçlükleri içerdiği yerden yırtılmış. Ayrıca bkz. Walter J. Fischel,
Jews
in tlıe Ecimomic and Political Life of Medieual islam
(1937; yeniden basım,
346 Mark R. Cohen
New York,
1969),
34
vd.
123 Harkayy, "Netira und seine Söhne,"
36.
Pasajı çevirirken, S. Friedla
ender'in bu pasajın birinci kısmıyla ilgili sorunlu açıklamasında
(Jewish
Quarterly Reuiew 17 [1904-1905], 387-388)
bazı düzeltmeleri yararlı bul
dum. Ek düzeltmeler:
ytqn
yerine,
yhqn,
dolayısıyla
yahqin dammahu,
"onun hayahnı kurtarır" (Profesör Müshe Gil'in izniyle);
yt'lim
yerine,
yt' lbw,
dolayısıyla
yutalabu,
"istenecek" (Profesör Joshua Blau'nin izniy
le). Yahudi-Arap İncelemeleri Cemiyeti'nin Altıncı Uluslararası Konfe
ransında (Bar-Ilan Üniversitesi, Haziran
1993),
bu pasaj üzerine konuş
tum ve meslektaşların metinle ilgili yorumlarından yararlandım. Bu
konuşma, konferans tutanaklarında yayınlanacak (İbranice), ed. David
Doron. Krş. Raphael Patai,
The Seed of Abraham: f ews and Arabs in Con
tact and Conflict
(Salt Lake City, Utan,
1986),
44;
ve Netira ile halife ara
sında geçen cizye ile ilgili konuşmanın bazı ayrıntılarını yanlış yorum
layan Nissim Rejwan
The fews of Iraq:
3000
Years of History and Culture
(Boulder, Colo.,
1985), 88-90.
·
124 Krş. Baron,
Sodal and Religous History of the f ews, 3: 153.
Bu "olay"ın
daha hüzünlü, bir yorumu için bkz. A vraham Grossman "The Econo
mic and Social Background of Hostile Attitudes toward the Jews in the
Ninth and Tenth Century Müslim Caliphate,"
175-186;"
Yazar, "ne bu
kaynakta ne diğerlerinde, bu kıskançlığın [güçlü banker-saray adamı
Netira'dan] bir sonucu olarak Yahudilere karşı kitlesel bir şiddet pat
lamasıyla ilgili, hiçbir belgeye rastlama"dığıru kabul eder.
125 S. D. Goitein, "A Report of Messianic Troubles in Baghdad in
1120-
1121," fewish Quarterly Reuiew 43 (1952), 75.
ı26 John O. Humyick, ed.,
Sharia in Songhay: 17ıe Replies of al�Maghili to
the Questions of Askia al-Hajj Muhammad
(Oxford,
1985), 30-37.
Aynca
idem, "al-Mahili [sic] and the Jews of Tuwat; The Demise of a Commu
nity,"
Studia Islamica 61 (1985), 155-183.
ı27 Kisch,
fews in Medieual Germany, 167-168.
128 Bu düşünceyi uzun süre önce, hocam Profesör Gerson D. Gönen'in
ortaçağ Yahudi tarihi derslerinde duydum. Yazılı olarak herhangi bir
yerde sözü edildiğine rastlamadım. Menahem Moreshet'te, fiil biçimi
görünmez:
Leqsiqon ha-po'al she-nitlıadesh bi-leslıon ha-tannaim
[Tannaitic
Ibranicede Yeni Fiiller Sözlüğü] (Ramat Gan,
1980).
Bu referans kitabı
na dikkatimi çektiği için Profesör Moshe Greenberg'e minnettarım.
Dostları ilə paylaş: |