Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

Haç ve H ilaf Altında Ortaçağda Yah udiler 3 5 5  
Dumont'un "İngilizce Tam Basıma önsöz"ü. 
2 İbid., 66; orijinalde bütün pasaj italiktir. 
3 İbid., 243 ( "Sönsöz: Bir Hiyerarşi Teorisine Doğru"). 
4 ibid., 191. 
5 
Duby, 
TIJe Ihree  Orders Feudal Society Imagined, 
çv. Arthir Goldham­
mer (Chicago ve Londra, 1980), 3-4. 
6 Russell, 
A History of Medieval Christianity: Prophecy and Order, 
86. Krş. 
Le  Goff, 
Medieval  Civilization 
400-1500: 
"Özgürlük,  garantili  bir  statü 
demekti: Gerd Tellesach'ın t
anımın
a göre, birinin Tanrı ve insan önün­
deki meşru yeri'ydi.. Topluma ait olmak demekti" (280). Tellenbach'm 
ilgili hyerarşi nosyonlarının geliştirilmesine ufuk  açıcı katkısı,  Tellen­
bach, 
Church,  State and Christian Society et the Time of the Investiture Con­
test, 
çv. R. F. Bennett (Oxford,1959)'da bulunabilir. Örneğin bkz, "The, 
Medieval  Conception  of  the  Hierarchy"  bölümü:  ."[Hiyerarşi],,  orta­
çağda olduğu kadar hiçbir zaman istismar  edilmemiş olsa da insanın 
dünya  sorunlarıyla  ilgili  görüşünün  bir  zaman  ifadesini  bulduğu  bi­
çimlerden biridir" (38). 
7 Dominique Sourdel, 
Medieval islam, 
çv. 
J. Montgomery Watt (Londra, 
1983), 135. 
s 
Şunların üzerinde duruyorum: H. R Dickie-Clark, 
The Marginal Situa­
tion:  A  Sociological  Study  of a  Coloured  Group 
(Londra,  1966)  ve'Noel 
P.'Gist ve Roy Dean Wright, 
Marginalitı; and Identiy: Anglo-Indlans as a 
Racially Mixed Minority in India 
(Leiden, 1973). Aktarılan pasaj, Gist ve 
Wright, 
Marginality, 
21' 
den. 
9 
Dickie-Clark; 
Marjinal Situation, 
32-33. 
10 
Burada  kullanıldığı  şekliyle 
marjinallik, 
Hindistan'daki  kast  sistemi 
modelinden etkilenen Maurice Kriegel'in eserinde kuİlanılandan fark­
lıdır.  Ortaçağ  sonlarında  Akdeniz  Avrupacı  Yahudileri  hakkında  ya­
zan  Kriegel, 
marjinalliği,  dışlamayla 
az  çok  eşanlaınlı  kullanır.  Hıristi­
yanlar! Yahudilerden ayırma yönündeki çeşitli hareketleri, "dokunul­
maz"  sayılanlardan uzak durmayı kesinlikle gerektiren kast sistemin­
deki gibi, Yahudi "pis"liği ile kirlenmekten sakınma hareketleri olarak 
görür. Kriegel, 
Les Juifs a la fin du moyen fi.ge, 
özl. bölüm 2.  Bu yaklaşı­
mın, Yahudiler bakımından azınlık-çoğunluk ilişkileri hakkında daha 
ince bir anlayış arayışını karartma dezavantaj vardır. 
ıı Dicki-Clark, 
Marginal Situation, 
21-22. 

---

3 5 6  Mark R. Cohen 
12 
İbid., buna "tutarsızlık statüsü" olarak değinilen 37-38. 
13 
Blumenkranz, Juifs  et  christiens.  Blumenkranz,  kitabım  İngilizcede 
iki deneme  şeklinde  kısaltmıştır:  Roth,  ed. 
Dark Ages, 
69-99,  162-174 
içinde.  "The  Roman Church  and the Jews" bölümünde  Blumenkranz 
şunları  yazar:  "Yahudiler, salt  saçaklarda  bir  grup değil,  ortaçağ top­
lumunun  parçasıydılar"  (18).  Fakat,  Kriegel  gibi  o  da,  "saçaklarda"yı 
onbirinci yüzyılda başladığını söylediği "dışlama"ya geçişle eşitler. 
14 
Simonsohn, 
Apostolic  See  and the Jews,  Documents: 
492-1404, 
33  (no. 
34). Ayrıca bkz. Roth, ed. 
Dark Ages, 
74-75, 81, 118,. 167. 
1s 
Aronius, 
Regesten, 
61 (no. 144). 
16 
1012 kovulması ve Wecelin'in  Museviliğe  dönüşü  ve  dönüşünden 
sonra Hıristiyanlığa karşı  Museviliği  savunan  polemiksel yazıları ko­
nusunda  bkz.  Aronius,  Regesten;  Roth,  ed.  Dark  Ages, 84, 87-88,-9,3, 
96, 149, 172-174; ve Robert Chazan, "1007-1012; Initial-Crisis. for  Nort­
hem European Jewry,11 
Proceedings  of  the American  Academy for Jewish 
Research, 
38-39 (1970-1971), 101-118. 
17 
Pakter, 
Medieual Canon Law and the ]ews, 
47 (italikler benim). Paul'un I 
Corinthians 5: 12'deki yargısı, ahlaksız Hıristiyanları hedefliyordu. 
1s 
Kisch, 
Jews in Medieual Germany, 
246. 
19 
ibid.-, 248-249. 
20 
Le Goff, Medieval Civilisation 400-1500,316,320-321. 
21 
Danan, 
Les intellectuels dıretiens, 
174. 
22 
Robert I Moore, "Anti-Semitism and the Birgth  of Europe,11 
Clınstia­
nihJ and Judaism, Studies in  Churclı His
to
ry
'nin 29. cildi, ed. Diana Wood 
(Oxford, 1992), 49-50 içinde; aktaran  Noel Coulet,  "De l'integration a 
l'exclusion: la place des juifs dans les ceremonies d'entree solonnele au 
Moyen Age," 
Annales: economies, societes, civilisations 
34 (1979), 672-683. 
23 Le 
Goff, 
Medieval Civilization 
400-1500, 
152,261-264. 
24 
Aman: müstamin 
olan kişi. 
ıs 
Khoury, 
Toleranz im islam, 
116. 
26 
Muhammad ibn Ahmed'el-Serahsi, Sharh kitab el-siyer el-kebir, ed. 
Abdel-Aziz Ahmed (1972), 5: 2045 (kitap, Hanefi mezhebinin kurucusu 
Ebu Hanife'nin [ö. 767)  öğrencisi Şeybani'nin [ö. 803] eseri üzerine bir 
yorumdur)  Aynca  bkz.  2163: 
"li'annahu  min elıli darina we-yajri  aleı;hi 
lıukmuna fe-kane bi-menzilat el-müslim 
(o bizim alanımıza mensup oldu­
ğuna  ve  bizim  hukukumuz  ona  uygulandığına  göre,  (bu  meselede), 

---

Haç ve  H ilal Altın da Ortaçağda Yahudiler 3 5 7  
onun Müslüman statüsü vardır)" Krş., editörün İbn Kayyım, 
Ahkam ahi 
al-dhimma'ya 
girişi, kısım 1, 12-13. 
27 
Serahsi, 
El-mebsut, 
9: 195. 
28 
Aşağıdaki 
şaghar 
ve 
ghiyar 
tartışmasındaki  düşünce  çizgisi,  A.  L. 
Udovitch'in 
dhimma 
sistemi  üzerine  yayinlanmamış  bir  yazısından 
esinlenmiştir. 
29 
İbn Kayyım, 
Ahkam alı[ al-dhimma, 
kısım 
l, 
23-24. 
30 
İbn Hazın, 
Kitab el-mıılıella 
(Kahire, 1349 H.), 7: 346. 
31 
Ayrıca, 
_glı-y-r 
kökünden  gelen  ve  "benzememek  ya  da  benzetme­
mek" anlamına gelen 
taglıir. 
32 
Zayat, "Distinctive Signs," 235-240, öz!. 235-236. 
33 
Mottahedeh, 
Loyalty and Leaderslıip in an Early Islamic Society 
(Prince­
ton, N.J., 1980), 108-115. 
34 
Shaun E.  Marmon, 
Eunuclıs  and Sacred Boundaries  in Islamic Society 
(New York, Oxford University Press, çıkacak), bölüm-3: 
' Taife 
sözcüğü, 
ortaçağ Arapçasında herhangi bir insan kategorisi ya da alt-kategorisi 
için en çok kulandan terimlerden biridir." 
35 
Mottahedeh, 
Loyalty alı! Leaderslıip, 
149, 150,159, 165. 
36 
Bkz. 
David W asserstein, 
Tlıe Rise and Fail of tlıe Party-Kings: Politics 
and Society in Islamic Spain, 
1002-1086 (Princeton, N. 
X, 
1985), bölüm 4. 
37 
Richard Gottheil, "An eleventh-Century Document Concerning a Ca­
iro Synagogue," 474; İngilizce, 485. Yeni İngilizce çevirisi, Stillman, 
/ews 
ofArab Lands, 
189 içinde. 
38 
Siddur R. Saadja Gaon, 
ed. 
1. 
Davidson et al., (Kudüs, 1970). 
Slıari'a; 
2, 
satır 1;  oysa birkaç satır yukarda, satır 6'da, İbranıce Tevrat'ın Kuranik 
(olasılıkla  İslam  öncesi  Yahudi-Arap)  biçimini  kullanarak 
tawriya 
ve 
başka her yerde  (satır  9) 
tawrat 
diye  yazar; 
kıble: 
20,  satır 10-11; 
imam: 
41, satır 10, 15; 
Siddur'un 
başka yerlerinde sı� sık benzer şekilde Saad­
ya'nın Kitabı Mukaddes üzerine yorumunda bkz. Yehuda Ratzaby, ed., 
Otzar lıa-lashon ha-aravit be-tafsir Saadya Gaon 
[R. Saadya Tefsirinde Mu­
sevi  Arap  Sözlüğü]  (Ramat-Gan,  1985),  "imam,"  "kıble"  ve  Kuran" 
maddeleri. 
39 
Rippin, "Sa'adya Gaon and Genesis 22: Aspects of Jewish Muslim In­
teractions and Rolemic, 
"Studies in Islamic and Judaic Traditions, 
ed. 
Brin­
ner ve Ricks, 36-38,42 içinde. 
40 
I. Goldziher, "Über eine Formel in der jüdischen Responsen-literatur 

---