H.Əliyev adına Neft Emalı Zavodunun modernləşdirilməsi
layihəsinin Faza-1 – Bitum qurğusunun tikintisi və istismarı
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
65 mm (1937 və 1946-cı illər) təşkil edir.
Layihə zonasında qar örtüyü davamsızdır. Mövsüm ərzində 7-8 gün qar örtüyü müşahidə edilir. Soyuq hava
kütlələrinin güclü müdaxilələri ilə səciyyələnən qışı çox soyuq keçən illərdə qar daha çox yağa bilər və daha
uzun müddətli qar örtüyü əmələ gələ bilər.
5.5.5 Külək rejimi
Sürət və istiqaməti ilə xarakterizə olunan külək rejimi barik qradiyentdən və səth örtüyünün relyefindən
asılıdır. Ətraf ərazilərin relyef müxtəlifliyi və Xəzər dənizinin təsiri qərb axınını pozaraq özünə məxsus külək
rejiminin yaranmasına səbəb olur.
İl ərzində şimal küləkləri (38%) üstünlük təşkil edir, daha az şimal-qərb (17%) və cənub (19%) küləklər əsir.
Digər rumbdan olan küləklərin təkrarlanması əhəmiyyətli dərəcədə deyil. İlin soyuq dövründə şimal
küləklərinin təkrarlanması 31-38%, şimal-qərb 16-21% və cənub küləklərinki 18-24% təşkil edir. İlin isti
dövründə şimal küləklərinin təkrarlanması xeyli artır (yay aylarında 43-51%). İl ərzində şəlakətli (küləksiz)
havaların təkrarlanması cəmi 7%-dir.
Küləyin orta sürətinin illik gedişində sürətin artması yaz və yay dövründə (mart-avqust), azalması isə
payızda (sentyabr-noyabr) olur. Il boyu əsasən 2-5 m/s (45%-ə yaxın) 6-9 m/s (30-40%) sürətli küləklər
üstünlük təşkil edir (Cədvəl 5.10). Küləyin sürətinin sutkalıq gedişi az buludlu havada özünü daha yaxşı
biruzə verir. Bakıda belə şərait aprel-avqust aylarında müşahidə edilir. İl ərzində gündüz küləyin sürəti
gecəyə nisbətən daha çox olur.
Cədvəl 5.10 İl ərzində müxtəlif müşahidə zamanı hədlər üzrə küləyin sürətinin təkrarlanması (%-lə)
Müşahidə
vaxtı
Küləyin sürəti, m/s
0-1
2-5
6-9
10-13
14-17
18-20
21-24
≥25
1
18,3
40,3
21,7
10,7
6,2
2,4
0,3
0,1
7
16,1
40,7
23,7
11,2
5,9
2,0
0,2
0,1
13
3,5
37,5
33,4
14,4
7,9
2,8
0,4
0,1
19
10,2
43,4
26,0
11,0
6,5
2,5
0,3
0,1
Ərazidə güclü küləkli (≥15 m/s) günlərin sayı çoxdur və güclü küləklər il boyu müşahidə edilir. Maksimum
yaz, minimum payız və qış mövsümünə düşür. Burada güclü küləklər şimal enliliklərdən soyuq havanın
müdaxiləsi və fyon səciyyəli qərb istiqamətli küləklərlə bağlıdır. Ən böyük sürətə şimal, şimal-qərb və cənub
küləkləri çatır (Cədvəl 5.11).
Cədvəl 5.11 İstiqamətlər üzrə küləyin orta və maksimum sürəti (m/s ilə)
Aylar
Küləyin
sürət
göstəricisi
Şimal
Şimal-
şərq
Şərq
Cənub-
şərq
Cənub Cənub-
qərb
Qərb
Şimal-
qərb
Yanvar
Orta
8,1
3,4
2,3
3,9
5,6
6,4
3,6
6,0
Maksimum
40
14
8
18
18
26
12
28
Aprel
Orta
9,1
3,4
1,9
4,2
6,1
5,0
3,4
6,2
Maksimum
20
14
14
20
28
14
20
28
İyul
Orta
9,0
4,4
1,7
4,1
4,5
2,4
2,2
6,9
Maksimum
34
16
10
10
10
8
14
24
Oktyabr
Orta
8,0
3,6
2,9
4,5
5,8
4,8
2,8
5,5
Maksimum
28
10
12
16
25
16
16
24
İl
Orta
8,6
3,6
2,5
4,2
5,5
4,5
2,8
5,9
Maksimum
40
20
18
32
28
28
22
36
Yerli adı “xəzri” olan və sürəti 20-25 (30-40 m/s) küləklər ilin bütün fəsillərində müşahidə oluna bilər. İlin
soyuq dövründə xəzri havanın temperaturunun kəskin enməsinə, bəzən qar yağmasına və çovğuna gətirib
çıxarır, yayda isə güclü istiləri zəiflədir. Qışda və yazda tez-tez saniyədə 15-20 m sürətli isti və quru küləklər
əsir. Bu zaman havanın temperaturu kəskin artır (10-15°C) və nisbi rütubətlik xeyli azalır (20-30%-dək).
EKOLOGİYA İDARƏSİ
52
H.Əliyev adına Neft Emalı Zavodunun modernləşdirilməsi
layihəsinin Faza-1 – Bitum qurğusunun tikintisi və istismarı
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi
5.6 Atmosfer havasının keyfiyyəti
Şəkil 5.6
Bakı meteoroloji stansiyası üzrə külək gülü: a) yanvar ayı; b) iyul ayı; c) il
2016-ci ildə atmosfer havasının keyfiyyətinin bazis səviyyəsini müəyyənləşdirmək məqsədilə Bitum
Qurğusu tikiləcək ərazidə Ətraf mühitin ilkin vəziyyətinin tədqiqi zamanı SOCAR-ın Ekologiya İdarəsi
tərəfindən lokal ölçmələr aparılmışdır. Atmosfer havasının əsas potensial çirkləndiriciləri Neft emalı
zavodunun tullantıları nəzərə alınaraq, əsasən azot dioksid (NO
2
), kükürd dioksid (SO
2
), karbon monooksid
(CO) və karbohidrogenlərin konsentrasiyası təyin olunmuşdur. Bunun üçün altı stansiya üzrə instrumental
ölçmə işləri aparılmışdır.
Cədvəl 5.12 Atmosfer havasının əsas potensial çirkləndiricilərinin miqdarı
S/s
Koordinatları
Təyin edilən parametrlər
CO, mq/m
3
NO
2,
mq/m
3
SO
2,
mq/m
3
Tozun
miqdarı,
mq/ m
3
1
40°24'01.2"N
49°54'33.0"E
0.0
0.1
0.1
0,4
2
40°24'04.7"N
49°54'28.7"E
0.0
0.1
0.1
0,2
3
40°24'05.97"N
49°54'43.19"E
0.0
0.1
0.1
0,5
4
40°24'05.2"N
49°54'33.7"E
0.0
0.1
0.1
0,2
5
40°24'04.3"N
49°54'37.6"E
0.0
0.2
0.1
0,3
6
40°24'04.4"N
49°54'46.1"E
0.0
0.1
0.1
0,2
a)
Şimal
32
Şimal-şərq
2
Şərq
1
Cənub-şərq
6
Cənub
21
Cənub-qərb
15
Qərb
2
Şimal-qərb
21
b)
Şimal
51
Şimal-şərq
3
Şərq
1
Cənub-şərq
14
Cənub
11
Cənub-qərb
2
Qərb
2
Şimal-qərb
16
c)
Şimal
38
Şimal-şərq
3
Şərq
2
Cənub-şərq
12
Cənub
19
Cənub-qərb
7
Qərb
2
Şimal-qərb
17
0
10
20
30
40
Şimal
Şimal-şərq
Şərq
Cənub-şərq
Cənub
Cənub-qərb
Qərb
Şimal-qərb
0
10
20
30
40
50
Şimal
Şimal-şərq
Şərq
Cənub-şərq
Cənub
Cənub-qərb
Qərb
Şimal-qərb
0
10
20
30
40
Şimal
Şimal-şərq
Şərq
Cənub-şərq
Cənub
Cənub-qərb
Qərb
Şimal-qərb
EKOLOGİYA İDARƏSİ
53
Dostları ilə paylaş: |