“H.Əliyev adına nez”-in Modernləşdirilməsi Layihəsi

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
65 mm (1937 və 1946-cı illər) təşkil edir. 
Layihə zonasında qar örtüyü davamsızdır. Mövsüm ərzində 7-8 gün qar örtüyü müşahidə edilir. Soyuq hava 
kütlələrinin güclü müdaxilələri ilə səciyyələnən qışı çox soyuq keçən illərdə qar daha çox yağa bilər və daha 
uzun müddətli qar örtüyü əmələ gələ bilər. 
 
5.5.5  Külək rejimi 
Sürət və istiqaməti ilə xarakterizə olunan külək rejimi barik qradiyentdən və səth örtüyünün relyefindən 
asılıdır. Ətraf ərazilərin relyef müxtəlifliyi və Xəzər dənizinin təsiri qərb axınını pozaraq özünə məxsus külək 
rejiminin yaranmasına səbəb olur. 
İl ərzində şimal küləkləri (38%) üstünlük təşkil edir, daha az şimal-qərb (17%) və cənub (19%) küləklər əsir. 
Digər  rumbdan  olan  küləklərin  təkrarlanması  əhəmiyyətli  dərəcədə  deyil.  İlin  soyuq  dövründə  şimal 
küləklərinin  təkrarlanması 31-38%, şimal-qərb 16-21% və cənub küləklərinki 18-24%  təşkil edir. İlin isti 
dövründə şimal küləklərinin təkrarlanması xeyli artır (yay aylarında 43-51%). İl ərzində şəlakətli (küləksiz) 
havaların təkrarlanması cəmi 7%-dir.  
Küləyin  orta  sürətinin  illik  gedişində  sürətin  artması  yaz  və  yay  dövründə  (mart-avqust),  azalması  isə 
payızda (sentyabr-noyabr) olur. Il boyu əsasən 2-5 m/s (45%-ə yaxın) 6-9 m/s (30-40%) sürətli küləklər 
üstünlük təşkil edir (Cədvəl 5.10). Küləyin sürətinin sutkalıq gedişi az buludlu havada özünü daha yaxşı 
biruzə  verir.  Bakıda  belə  şərait  aprel-avqust  aylarında müşahidə  edilir.  İl  ərzində  gündüz  küləyin  sürəti 
gecəyə nisbətən daha çox olur. 
Cədvəl 5.10  İl ərzində müxtəlif müşahidə zamanı hədlər üzrə küləyin sürətinin təkrarlanması (%-lə) 
Müşahidə 
vaxtı 
Küləyin sürəti, m/s 
0-1 
2-5 
6-9 
10-13 
14-17 
18-20 
21-24 
≥25 
1 
18,3 
40,3 
21,7 
10,7 
6,2 
2,4 
0,3 
0,1 
7 
16,1 
40,7 
23,7 
11,2 
5,9 
2,0 
0,2 
0,1 
13 
3,5 
37,5 
33,4 
14,4 
7,9 
2,8 
0,4 
0,1 
19 
10,2 
43,4 
26,0 
11,0 
6,5 
2,5 
0,3 
0,1 
 
Ərazidə güclü küləkli (≥15 m/s) günlərin sayı çoxdur və güclü küləklər il boyu müşahidə edilir. Maksimum 
yaz, minimum payız və qış mövsümünə düşür. Burada güclü küləklər şimal enliliklərdən soyuq havanın 
müdaxiləsi və fyon səciyyəli qərb istiqamətli küləklərlə bağlıdır. Ən böyük sürətə şimal, şimal-qərb və cənub 
küləkləri çatır (Cədvəl 5.11). 
Cədvəl 5.11  İstiqamətlər üzrə küləyin orta və maksimum sürəti (m/s ilə) 
Aylar 
Küləyin 
sürət 
göstəricisi 
Şimal 
Şimal-
şərq 
Şərq 
Cənub-
şərq 
Cənub  Cənub-
qərb 
Qərb 
Şimal-
qərb 
Yanvar 
Orta 
8,1 
3,4 
2,3 
3,9 
5,6 
6,4 
3,6 
6,0 
Maksimum 
40 
14 
8 
18 
18 
26 
12 
28 
Aprel 
Orta 
9,1 
3,4 
1,9 
4,2 
6,1 
5,0 
3,4 
6,2 
Maksimum 
20 
14 
14 
20 
28 
14 
20 
28 
İyul 
Orta 
9,0 
4,4 
1,7 
4,1 
4,5 
2,4 
2,2 
6,9 
Maksimum 
34 
16 
10 
10 
10 
8 
14 
24 
Oktyabr 
Orta 
8,0 
3,6 
2,9 
4,5 
5,8 
4,8 
2,8 
5,5 
Maksimum 
28 
10 
12 
16 
25 
16 
16 
24 
İl 
Orta 
8,6 
3,6 
2,5 
4,2 
5,5 
4,5 
2,8 
5,9 
Maksimum 
40 
20 
18 
32 
28 
28 
22 
36 
 
Yerli adı “xəzri” olan və sürəti 20-25 (30-40 m/s) küləklər ilin bütün fəsillərində müşahidə oluna bilər. İlin 
soyuq dövründə xəzri havanın temperaturunun kəskin enməsinə, bəzən qar yağmasına və çovğuna gətirib 
çıxarır, yayda isə güclü istiləri zəiflədir. Qışda və yazda tez-tez saniyədə 15-20 m sürətli isti və quru küləklər 
əsir. Bu zaman havanın temperaturu kəskin artır (10-15°C) və nisbi rütubətlik xeyli azalır (20-30%-dək). 
 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
52 

---

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
5.6  Atmosfer havasının keyfiyyəti 
 
Şəkil 5.6 
Bakı meteoroloji stansiyası üzrə külək gülü: a) yanvar ayı; b) iyul ayı; c) il 
2016-ci  ildə  atmosfer  havasının  keyfiyyətinin  bazis  səviyyəsini  müəyyənləşdirmək  məqsədilə  Bitum 
Qurğusu  tikiləcək  ərazidə  Ətraf  mühitin  ilkin  vəziyyətinin  tədqiqi  zamanı  SOCAR-ın  Ekologiya  İdarəsi 
tərəfindən  lokal  ölçmələr  aparılmışdır.  Atmosfer  havasının  əsas  potensial  çirkləndiriciləri  Neft  emalı 
zavodunun tullantıları nəzərə alınaraq, əsasən azot dioksid (NO
2
), kükürd dioksid (SO
2
), karbon monooksid 
(CO) və karbohidrogenlərin konsentrasiyası təyin olunmuşdur. Bunun üçün altı stansiya üzrə instrumental 
ölçmə işləri aparılmışdır. 
Cədvəl 5.12  Atmosfer havasının əsas potensial çirkləndiricilərinin miqdarı 
S/s 
Koordinatları 
Təyin edilən parametrlər 
CO, mq/m
3
 
NO
2, 
mq/m
3
 
SO
2, 
mq/m
3
 
Tozun 
miqdarı, 
mq/ m
3
 
1 
40°24'01.2"N 
49°54'33.0"E 
0.0 
0.1 
0.1
 
0,4 
2 
40°24'04.7"N 
49°54'28.7"E 
0.0
 
0.1 
0.1
 
0,2 
3 
40°24'05.97"N 
49°54'43.19"E 
0.0 
0.1 
0.1
 
0,5 
4 
40°24'05.2"N 
49°54'33.7"E 
0.0 
0.1 
0.1
 
0,2 
5 
40°24'04.3"N 
49°54'37.6"E 
0.0 
0.2 
0.1
 
0,3 
6 
40°24'04.4"N 
49°54'46.1"E 
0.0 
0.1 
0.1
 
0,2 
 
a) 
 
Şimal 
32 
Şimal-şərq 
2 
Şərq 
1 
Cənub-şərq 
6 
Cənub 
21 
Cənub-qərb 
15 
Qərb 
2 
Şimal-qərb 
21 
 
b) 
 
Şimal 
51 
Şimal-şərq 
3 
Şərq 
1 
Cənub-şərq 
14 
Cənub 
11 
Cənub-qərb 
2 
Qərb 
2 
Şimal-qərb 
16 
 
c) 
 
Şimal 
38 
Şimal-şərq 
3 
Şərq 
2 
Cənub-şərq 
12 
Cənub 
19 
Cənub-qərb 
7 
Qərb 
2 
Şimal-qərb 
17 
 
0
10
20
30
40
Şimal
Şimal-şərq
Şərq
Cənub-şərq
Cənub
Cənub-qərb
Qərb
Şimal-qərb
0
10
20
30
40
50
Şimal
Şimal-şərq
Şərq
Cənub-şərq
Cənub
Cənub-qərb
Qərb
Şimal-qərb
0
10
20
30
40
Şimal
Şimal-şərq
Şərq
Cənub-şərq
Cənub
Cənub-qərb
Qərb
Şimal-qərb
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
53 

---