81
kitablarının ən mükəmməl və ən sonuncu olan müqəddəs
“Quran”ımızın kontekstində araşdırır.
Həqiqət xanım fəlsəfə tarixindən müdafiə etdiyi
“Qurani-
Kərimdə dünyanın təbii elmi mənzərəsinin fəlsəfi təhlili”
mövzusundakı dissertasiya işi fəlsəfənin ən mühüm məsələsi olan
dünyanın, canlı həyatın və insanın yaranışının elmi dini
baxımından təhlilini verən, elmdə çox dəyərli bir tədqiqat işini
ərsəyə gəritmişdir.
Bu elmi mövzu Qurani- Kərimlə bilavasitə bağlı olduğu üçün
ciddi təhlillə bərabər, Qurana yeni dünya baxışı mövqeyindən
yanaşılmasını tələb edir, təhlil zamanı fəlsəfə, kosmologiya, tarix,
biologiya, embriologiya kimi sahələr kompleks şəkildə tədqiq
edilir.
Tədqiqat işində qeyd edilir ki, dünyanın, canlı aləmin və insanın
yaranışı bu gün tam mənada öz həllini gözləyən fəlsəfi
problemlərdən biridir. Buna görə də mövzuda aparılan tədqiqatın
qarşısında əsasən aşağıdakı məsələlər qoyulmuşdur:
1.İlkin kainat maddəsinin əmələ gəlməsi haqqında elmi
mülahizələr; Qurani- Kərimdə suyun, yer kürəsinin, dənizlərin,
qitələrin
əmələ gəlməsi, zəlzələ, “ yanar dəniz” anlayışının təhlili.
2. Günəş sisteminin mənşəyini, ildırım, od və istilik hadisəsinin
elmi və dini təhlilini vermək; qədim yunan filosoflarının günəşlə
bağlı fərziyyələrin acılması, buludların elektrik yüklü olmasının B.
Franklindən əvvəl Quranda verildiyini izah etmək.
3.Yeddi qat göy təbəqəsi haqqında Qurani-Kərim müddəalarını
Ptolomey və Kopernikin 9 qatlı göy təbəqəsi ideyası ilə müqayisə
etmək, müasir kosmologiyanın təsdiq etdiyi 7qat göy təbəqəsi
haqqında elmi baxışların dini baxışlarla eyniyyət təşkil etdiyini
göstərmək; Ay, ulduzlar, gecə ilə gündüzün sinxronluğunun
Quranda tam izah edildiyini elmi təhlillərlə açmaq...
82
Həqiqət xanım Kərimovanın
“Qurani- Kərimdə dünyanın
təbii elmi mənzərəsinin fəlsəfi təhlili” mövzusundakı
bu tədqiqat
işi özünəməxsus yeniliklərə malikdir.
Mövzuda İslam astronomiyasının hərtərəfli tədqiqi, toplanmış
materiallar, müsəlmanlarda tarixən bu sahəyə böyük məhəbbət
olduğunu təsdiq edir.
Canlı aləm və insanın təkamülü haqqında dissertasiyada
qoyulmuş məsələlər elmi- dini müqayisə yolu ilə təhlil edilmiş,
müəyyən edilmişdir ki, Qurani Kərimdə ilkin canlı kimi adı
çəkilən “Nun” ( Lutəya adlı balıq) elmdə yerüstü onurğalı
heyvanların mənşə tapdığı latimer balığıdır.
Qurani-Kərim insanı aliləşdirdiyi halda, elm insan haqqında,
onun mənşəyi barədə konkret bir fikir irəli sürmür.
Elm haqqında ən qiymətli fikirlər Qurani-Kərimin 850 ayəsində
öz əksini tapmışdır. Mövzu üzərində aparılan araşdırmalar bu
fikrə gəlməyə əsas verir ki, Qurani-Kərim kainatı, canlı aləmi və
insanı tədqiq edən ən böyük ensiklopedik abidədir.
Bundan əlavə, Həqiqət xanım dərin düşüncə tərzi və ciddi əqli
mühakimə ilə tədqiqat işində Qiyamət fəlakətini ümumdünya
faciəsi kimi səciyyələndirərək, alman alimi R. Klauziusun və
ingilis fiziki U. Tomsonun kainatın məhvi haqqında fikirlərini
Qurandakı ayələrlə hərtərəfli müqayisə etmişdir.
Hazırda Həqiqət xanım daha bir maraqlı, elm üçün son dərəcə
dəyərli olan
“ Şüur, yoxsa ruh” əsəri üzərində işləyir. Mən
inanıram ki, bu elmi tədqiqat işi də Həqiqət xanıma böyük uğur
gətirəcək, elm aləminə ən qiymətli töhfə olacaq.