Hisob va biznes

3. Buxgalteriya hisobi avtomatizatsiyasi
3.1. Ish uchun axborot bazasini tayyorlash
Asosiy vositalar harakati bilan bog’liq operatsiyalarni avtomatlashtirish (Osnovnie sredstva) vkladkasi orqali amalga oshiriladi. Asosiy vositalarni hisobga qabul qilish, qayda baholash, ta’mirlash, hisobdan chiqarishga oid ma’lumotlar (Prinyatie k uchetu OS – Oborudovanie- Organizatsiya- Schyot va xokazolar) kiritilib, buxgalteriya hisobini yuritishning uzluksizligi ta’minlanadi.

Asosiy vositalarni qayda baholash Pereotsenka OS ili NMA satriga o’zgartirish kiritish orqali amalga oshiriladi. Bunda Pereotsenka OS ili NMA satri bo’yicha yangi davr uchun ma’lumotlarni yangilash (Dobavit- Zapolnit) buyruqlarini ketma-ket berish orqali amalga oshiriladi

Qayta baholashning qaysi turini ko’llash (Koefitsienti gruppi, Zagruzit s sayta www.fides.uz) buxgalter tomonidan tanlanadi.
Asosiy vositalar sotib olish va ularning harakati bilan bog’liq bir qancha sxemalar mavjud.

Asosiy vositalar va NMA qiymati chiqib ketishda balansdan chiqarilishi lozim. Asosiy vositalar qiymati korxona balansidan quyidagilar natijasida chiqariladi:

• 
  tugatilganda;
  
• 
  sotilganda;
  
• 
  ayirboshlanganda; bepul o’tkazilganda;
  
• 
  ustav sarmoyasiga ta’sischi qo’yilmasi sifatida berilganda;
  
• 
  moliyaviy ijara (lizing) shartnomasi bo’yicha berilganda;
  
• 
  kamomad yoki yo’qotishlar aniqlanganda;
  
• 
  ta’sischi ta’sischilar tarkibidan chiqqanda;
  
• 
  nodavlat notijorat tashkilot mulkini shakllantirishda mulkiy badal sifatida berilganda.
  
• 
  Asosiy vositalar qisman tugatilgan holatda uning boshlang’ich (tiklash) qiymati va jamlangan amortizatsiyasi tegishincha obyektning tugatilgan qismining boshlang’ich (tiklash) qiymati va jamlangan amortizatsiyasi summasiga kamaytiriladi.
  
• 
  Asosiy vositalarning chiqarilishidan moliyaviy natija (foyda va zarar) asosiy vositalarni chiqarishdan tushgan daromaddan ularning qoldiq (balans) qiymati, asosiy vositalarning chiqarilishi bilan bog’liq bilvosita soliqlar va xarajatlarni ayirish orqali aniqlanadi.
  
• 
  Asosiy vositalarning chiqib ketishidan olinadigan moliyaviy natijani (foydani yoki zararni) aniqlashda asosiy vositalarning ilgarigi qayda baholashlardagi ortgan summasining ushbu asosiy vositalar qiymatining ilgarigi qayda baholashlardagi kamayishi summasidan ortgan qismi asosiy vositalarning chiqib ketishidan olingan daromad tarkibiga kiritiladi va bir vaqtning o’zida "Uzoq muddatli aktivlarni qayta baholash bo’yicha tuzatishlar" hisobvarag’i bo’yicha rezerv kapital kamayadi.
  
•