I-bob. Ajdodlarimiz yaratgan ma’naviy va madaniy boyliklar ma’naviyatimizni shakllantiradigan asosiy mezon

2.1 Xalqimizning ma’naviy ruhini mustahkamlash va rivojlantirish davlat va jamiyatning eng muxim vazifasidir.

Ma’naviyat shunday kimmatbaho mevasi, u bizning qadimiy va navqiron xalqimiz qalbida butun insoniyatning ulkan oilasida o‘z mustaqilligini tushunib etish va ozodlikni sevish tuyg‘usi bilan birgalikda etilgan. Ma’viyat insonga ona suti, ota namunasi, ajdodlar o‘giti bilan birga singadi. Ona tilining buyuk ahamiyati Shundaki, u ma’naviyat belgisi sifatida kishilarni yaqin qilib jipslashtradi. Tabiatga yaqinlik, jonajon o‘lkaning benihoyat go‘zalligidan baxramand bo‘lish ma’naviyatiga oziq beradi, kuchaytiradi. Ma’naviyat o‘z xalqining tarixini, bu xalq xotirasi ekanligini nazarda tutishimiz kerak. Xotirisiz barkamol kishi bo‘lmaganidek, o‘z tarixini bilmagan xalqning kelajagi ham bo‘lmaydi.

Ma’naviyat turli xalqlar va mamlmkatlar kishilarini korindosh kiladi. Ularning tagdirini uzaro xurmat asosidayakinlashtiradi. Bizning ma’naviyatimiz arlar davomida million-million kishilar takdini bilan Shakllgan. Uni ulchab ham, payoniga etib ham bo‘lmaydi. U-inson uchun butun bir olam.

Ma’naviyat insonga xavodek, suvdek zarur. Saxrodagi sayyox xar doim bulokdan chankogini bosadi. Xuddi Shuningdek, inson ham necha-necha azoblar va kiyinchiliklar bilan ma’naviyat chasmasini izlaydi. Er, oila, ota-ona, bolalar, karindosh-uruglar, kuni-kushnilar, xalq, mustakil davlatimizga sadokat, insonlarga xurmat, ishonch, xotira, vijdon, erkinlik-ma’viyatining ma’nosini ana Shunday juda keng. Inson uni Inson darajasiga kutaradigan asoslarining assosini uz akli bilan tom ma’noda kamrmy olmaydi. Inson uzini xalqining bir zarrasi deb sezgandagina, u xakda uylab, mexnat kilib yashagandagina, ma’naviyat bilan tutashadi. Bizning odamlarimiz Vatandan uzakloshganda juda iztirob chekadilar, chunki ularning ma’naviyat chashmasi guyo uzoklashib ketgandek buladi. Shuning ham xalq Vatandan yiroklikni ogir kabul kiladi, chunki unda xar bir kadirdon kishi uchun kayguradigan umamiy kalb bor.

Ma’naviyatni mustahkamlash uchun mehnat va mablag‘ni ayash o‘z kelajagiga bolta urish demakdir, Vatan va jahon madaniyatining, adabiyot va sa’natning yutuqlari bir oilaga etib borish uchun oilaning moddiy ta’minlanganligidan qat’iy nazar qulay Sharoitlar yaratishtalab etiladi. Ijodiy xodimlarning ma’naviy kuchiga erkinlik berish, ularga har tomonlama yordam ko‘rsatish ham katta ahamiyaga egadir.

Muxtasar qilib aytganda, oxirgi yillarda ta’lim-tarbiya sohasida amalga oshirgan, ko‘lami va mohiyatiga ko‘ra ulkan ishlarimiz biz ko‘zlagan ezgu niyatlarimizga erishish, hech kimdan kam bo‘lmaydigan hayot barpo etish, yoshlarimiz, butun xalqimizning ma’naviy yuksalishi yo‘lida mustahkam zamin yaratdi, desak, hech qanday hato bo‘lmaydi.

«Marifatparvarlik, deydi I.A.Karimov - biz uchun bugun ham o‘z ahamyatini yo‘qotgani yo‘q, yo‘qotmaydi ham. Akl-zakavotli, yuksak ma’niviyatli kishilar tarviyalay olsakkina, oldimizdagi maqsadimizga erisha olamiz, yurtimizda farovonlik va taraqqiyot qaror topadi. Agar Shu muammoni echaolmasak, barcha toat ibodatlarimiz bir pul: taraqqiyot ham, kelajak ham, farovon hayot ham bo‘lmaydi!».

Shu fikrlardan kelib chiqadigan bo‘lsak, ajdodlarimiz ma’rifatli bo‘lganlar va ilm-fan beshigini tebratganlar. Turon zaminida dunyoga mashxur allomalar etishib chiqqan. Ular bizning faxrimiz. O‘rta asr uyg‘onish davri ravnaqi ham ana Shu ma’rifatning kuch-qudrati xosilasidir. Biz ana Shundan ibrat olishimiz kerak. O‘Sha paytdagi ma’rifatparvarlik xalq ma’naviyatini tiklashga qaratilgan edi. Ma’naviyatni tiklashda tarix muhim rol o‘ynaydi. Shuning uchun «Tarxiy xotirasiz kelajak yo‘q» asarida «Tarix – xalq ma’viyatining asosidir» deyiladi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, ma’naviyat tarixdan ozuqa oladi va boyib boradi. Ajdodlarimiz ma’naviyatining durdonalaridan biri bo‘lgan «Avesto»da tarbiya masalalariga keng o‘rin berilgan. Bu kitob Vatanimiz hududida yashab kelayotgan xalqlar dunyoning eng qadimgi madaniyat va ma’viyatga ega xalqlar ekanligini isbotlaydi. «Avesto»da Shaxsning axloqiy xislatlari, haqgo‘ylik va adolatlilik ulug‘lanadi. «Avesto»da zardo‘Shtiylik uchta tayanga asoslanadi: fikrlar sofligi, so‘zning sobitligi, amallarning insoniyligidir. Bu g‘oyalar insoning ma’naviyati yuksakligi va tarbiyalangiligi o‘zida ifoda etadi. Bu g‘oyalar o‘zining ahamiyatini yo‘qotgan emas. Demak, «Avesto» amalda bo‘lgan tarixiy davrlarda bolalarda diniy va axloqiy tarbiya berilgan, Shu tarzda ma’naviyat masalasi ustuvor mavqega va maqomga ega bo‘lgan.

Mustaqil davlatda, tinchlik va osoyishtalikda, g‘oyaviy chalkashliklar va ''temir parda''dan xalos bo‘lib, biz umumbashariy qadriyatining eng birinchi asosi bo‘lgan xalq insonparvarligi chashmalaridan qadam-baqadam baxramand bo‘lmoqdamiz. Ayni Shu hol taraqqiyot yo‘lidan dalil borishimiz va butun Insoniyat bilan birligimizinng eng mustahkam kafolatidir.

1^ I.Karimov. Yuksak ma’naviyat – engilmas kuch. T., “Ma’naviyat”,2008. S.44

2^ I.Karimov. Yuksak ma’naviyat – engilmas kuch. T., “Ma’naviyat”,2008. S.44

3^ Islom Karimov.Asarlar. 1-jild, s.

4^ Islam Karimov. Istiqlol va ma’naviyat. T.-«O’zbekiston»- 1994, s. 65-66

5^ I.Karimov. Yuksak ma’naviyat – engilmas kuch. T., “Ma’naviyat”,2008. S.36.

6^ I.Karimov. Yuksak ma’naviyat – engilmas kuch. T. 36-37