I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

B izim   ru h u m u zu n   m ayası  birdir,
B ir şc y d ə n   y o ğ ru lu b   b ə d ə n lə  yeksər.
M ən  sizi  g ö rü rəm   ö züm də  h ə r vaxt, 
M ənim   ö zü m sü n ü z  ham ı  sərasər.
H am ım ız  ü ç ü n d ü r  x eyir olanlar, 
H am ıya  ziy an d ır  üz  v erərsə  şər.
M ə n ə   bu  rə h ın in iz   özüniizündür, 
G e d ə rsə m ,  h am ıy a b u   növbə  g ələr.
Fəna  b u y n u zu n d a  d u ru r bu  dünya, 
K im   q a lsa  q ay ğ ım a,  özü  gü clən ər.
H əm d  o lsun,  şükr  olsun  qadir  A llaha, 
B udur v ə siy y ə tim   sizə,  ey  bəşər!
2
Çox  m illə t  yox  oldu  ulu  dünyada, 
H ardadır  saraylar,  m əscid lo r  harda? 
Ö m ü r g e d ir o ld ə n ,  işrəlo  can  at, 
N e m ə tə   g öz  y u m m a,  fanidir  həyat. 
X oş g iin lərin   ipi  o lin ə   keçcok, 
N em əto   laqcydlik  hökm iindon  əl  çok.
3
Aşiq  öz  sirrini  açarsa  bir  dom , 
Q ıyacaq  canına  b ir  vicdanı  kom. 
G izlotso  iırokdo,  yaşlı  gözlori  -  
Fşqi  əy an   edor,  artar  kodori.
4
D ad ın ı-d u zu n u   itirdi  diinya,
Y alandır,  sü n id ir ycnilik  burda. 
X aindir  insanlar,  xaindir  ycksor,
Çoxu  etib arsız,  ç o x u   hiyləgər.
< J r * ^   106
D üz  yola  h iy lo y o   sədd  ço k ib   onlar, 
Ü stü n d ə  tikan  da  ək ib   m əlu n lar. 
İm am ,  dini  do  tam am   atıblar. 
Ə s illi-n ə siili  itib  batıblar.
5
Ç ö llə rd o   g ə z ir  o  ahu,  ceyran, 
Y o n n u ş   yazığı  qııru  biyaban.
B ilm ir ki,  hara  g ed ib   d olansın, 
D in cəlın o k   iiçiin  bir  an  dayansın.
Ç öllo rd o n   uçur  y an ar  k ü lək lo r, 
T o zlarla  dolub  qara  boboklər.
C an  p ö rşo lə n ir  susuzlu ğ u n d an , 
K cçm o z  bclo  hal  su  ilə  ondan.
Q o lb in d o k i  hissi  atsa  b ird ən ,
R ohm   cy ləy o n i  olar,  inan  sən.
Lakin  ciyori  y a n a r alovda,
Q alm az  kiilii  do  alovda,  odda.
Foryad  clodim   yola  salarkon, 
A hudan  o  giin  m oıı  ayrılarkon.
Kaş  yanm aya  ayrılıq  çırağı,
Ta  go ln ıo y o   b ir  qom in  sorağı!
6
F.y  Sod,  dayan  qonağım   ol  son,
Bax  g ö r  ki,  solub  bu  ycr,  bu  giilşon.
Q o m lo ıio   hey  ağ laram   moıı  indi,
Y aş  d a  bu  g ö zü m d o   bax,  tiikondi.
107

---

Q urbanm   ola  bizim   bu  daxm a,
Düş,  m eh m an ım   ol,  k ə d ə rlə   baxm a.
Bir  anlığa  gəl,  g ec ə m   dayansın, 
R uhum da  v ə tə n   giinü  oyansm .
Kim   K ə b ə n i  e y lə sə   ziyarət, 
K önliində  tap ar  o,  ey ş-işrət.
K arvanları  b aşçısız  qoyublar,
Süngü  g ü c ü n ə   y ıx ıb   soyublar.
Kim   n ə  d in lə y ib sə ,  nail  oldu, 
M inadə  m ə n im   ü nüm   boğuldu.
Fəryad  e ləd im   ki,  qaydanız  var, 
M inadə  şikarı  ovlam azlar.
S öylə,  dedi  ki,  kim i  dcyirsən? 
Parlaq  b ir  iizü  nişan  vcrib  m on;
G ö stərd im   onu:  durub  utandı,
O vçu  ö züm oın,  -   dcdi,  dayandı.
Ə B Ü L - Ü L A   G Ə N C Ə V İ
Nızam əddin  Ə bıil-Ü la  G,mc<~>vi  X I  jsrd ə   Q jtra n   Təbrizi  tərəf'm dm   əsası 
qoyulaıı  A zərbavcan  p o eziya   m əktəbiniıı  d a vam çılarm dandır.  X I   əsrin 
soniarında  Gəncədə doğıdmıış  və təhsilini də burada almışdır.  Şair kim i geııif 
şährət  qazanıb  II  M anuçöhr sarayına  dəvət  edilm iş  və  M əiikiişşüəra
 
(Ş a iıiər 
padşcıhı)  təyin  olımmuşdur.  Saray ədəbi m əciisləriııd əya xm d a n   iştirak  etıniş. 
Ş iıranda yüksələn  m ədəni  hərəkata  yaxıııdan  köm ək  göstərnıiş.  "hökmdarın 
yaxııı  m əsləhətçi/ərinin  başçısı "  adıııa  layiq görülmiişdür.
Ə dəbi  irsinin  az  bir  hissəsi  bizə  gəlib  çatmışdır.  Azərbaycan  ədəbi 
nıəkləbinııı  əııəııələrini  ləyaqətlə  inkişaf  etdirən  bu  sənətkarın  əsəıiəri  oııım 
özüııəməxsus  orijinal yaradıcılıq  sinıası  oldıığıııuı  avdın göstərir.
Ş İ R V A N Ş A I I   M A N U Ç Ö H R Ü N   M Ə D H İ
T obim   bulud  kim i,  sözlorim   gövhor, 
Q olbim   bir  d o ry ad ır  təlatü m   eylor.
D ilim d ir  satdııan  bu  g ö v h o rləri, 
Z aın an d an   üstiindiir onun  doyori.
M iiasiıiorim don  m onoın  iroli; 
L ay iq d ir  öyüııso  m onlo  goncoli.
Ycri  var,  şairlo r  ö y ro n sə  m ondon. 
M onom   h am ısm dan  irəli  gedon.
Bu  Oli  D oqqaqın  ağh  nazlanar,
İnco  n ö q to lo rim   n ə   zam an  paıiar.
Oli  İbn  Sina  iftix ar  ed ər 
Dorin  sö zlərim i  haçan  eşidor.

---

İmadi  d ü nyadan  e td ik d ə  rehlət,
O ndan  qalm ış  m ə n ə   böyük  şərafət.
H əkim   S ən ai  ki,  d ü nyadan  doydu, 
Biitiin  parlaqlığı  m ən im çü n   qoydu.
Ş erim də  ifad ə,  rü tb ə ,  güc,  səfa;
H əm   a tə şd ir h ə m   d ə  su,  torpaq,  hava.
Ə g ər  od,  su  kim i  k əsk in d ir  söziim , 
N əd ən   yel,  torpaq  tək   z ə liləm   özüırı?
Əlli  b e şə   çatdı,  şü k r  olsun,  ilim , 
A ltm ışa  çatm am ış  biikiildü  beliırı.
Q ozbeiom ,  əy ilm iş  çongo  b ən zo rəm , 
Elim  eşitd ik cə  n a lə   eylorom .
Uzun  illə r  boyu  ö m r  cylodim so, 
T apm adım   doğrıı  yar,  vofalı  kim so.
Paxıllıq  cyloyon  m in  düşm onim   var, 
D urm uşlar  canım ın  q əsdindo  onlar.
M ənim   tok  ariflor  paxılsız  olm az, 
M onim   tok  alim lo r  diişm onsiz  qalm az.
Ilo r  ycrdo  saçaram   işıq,  ay  tokin, 
Burda  Siiha  kim i  olm uşam   itkin.
Cialı  m onim   şcrim o  ol  gozdirorlor,
(iah   da  al  qam m da  girib  iizorlor.
Bir  söz  q alm am ış  ki,  adım dan,  inan, 
D eyib  y azm a m ışla r  onhır  yalandan.
Ən  pisi  budıır  ki,  d cm işlo r  şaha  -  
N o d im lo r  başçısı  o,  Ə b iil-Ü la  -
110
X ə b ə rç ilik   e d ir  sən d ən   diişm onə, 
D ağ ıd ır  sirrini  hor  bir  y etən o .
A nd  olsun  D avudun  ağ lar  so sin ə, 
T u fa n la r q o p aran   N uh  n a ləsin ə.
A nd  olsun  Ə y y u b u n   m iisib ətin ə, 
Y əh y a n m   m ü q əd d o s,  p ak  ism ə tin ə ,
T ö v ratın ,  İncilin  o zizliyinə,
İbrahim   söhfino,  B ətha  şə n in ə ,
M crac  g cc o sin d ə   olan  iz z ə tə ,
H aeılar  çatdığı  böyük  h ö rm ə tə ,
A nd  olsun  K ə b ə n in   qara  daşına,
Sofayo,  o  dağa,  Z ə m z ə m   yaşına,
A rifo,  alim o  v ə  zah id lərə,
M oscid  so ilsin o ,  m üeah id lo rə,
A şkarda,  g izlin d o   no  dem iş  d ü şm ən , 
M ono  tu td u q la n   hor bir  cy b d ən   -
Pakaın  M ohom m od  tok  k afo r  söziindon, 
K əbo  cvi  kim i  m üqoddosəm   mon.
Y u s ifq u rd u   kim i  Y u sif ycm odim ,
Y ohya  nofsi  kim i,  xota  dcm odim .
K andarın  o lm u şd u r  A llah  dorgahı,
Y cr  üzüniin  sonson  adil  padşahı...
K im sonin  başını  kosm əzson  heç  voqt 
Q o lə m d o n   başqa  ki,  ctm osin  qolot.
D cyordim   h eh n d o   yüksək  d ağ  sono,
Sos  y e rin d ə   v e rsə   b əşaro t  m ən ə.
( f r ^   111

---