I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

H ə v ə s  istərdi  b irlik d ə   m ə n im lə   taxta  əyləşsin, 
Q o lu n d an   d artaraq,  qo v d u m   yanım dan  m ə n  o  n ad an ı.
S alındı  süfrə,  ə y lə şd im ,  n ə y ə   lazım   m ə n ə   nem ət, 
Q id am   öz  d u zlu   gö z  yaşım ,  üzü m d ü r z ə r n əm ə k d a n ı.
M ə h ə b b ə t cam ını  v erd i  ə lim ə   dost,  şad  oldum ,
O  c am d a X ızr  içm işdir,  d e y irlər,  ab i-heyvanı.
B elə  b ir m ən zili  görm ü ş  d ü b a rə   h issə  aldanm az,
O  m ə c lis  şim isin   d ad m ış  y e m ə z   noğl  ilə  həlvanı.
O lar  İsa kim i  b a y ra m  m ə n im   q əlb im d ə  h ə r anda, 
F ə q irlik   b ayram ında,  b il  k ö n ü ld ü r tə k c ə   qurbanı.
M e n ə   q əlb im   dedi:  ol  fə q rə   qane,  b axm a  d ü nyayə, 
B ir ac  yurda,  rəv a d ırm ı,  d ik e   göz  M isr  sultanı?
F ə lə k  m e h tə rlə ri  öm rü n   atın d an   saldılar nəfsi,
B u  o tlaq d a n ə y in   v ard ır,  q ə h ə t  alm ış  bu  səhranı.
T ap ılm az  k ə n d lid ə   arpa,  o n u   dövran yandırm ış, 
Ç ö rə k   o lm az  o  tə n d ird ə   ki,  b asm ışd ır  su  tufanı.
T a p ü m a z   heç  bu  x ırm a n d a   b ir  arpa,  aləm i  g əzsən , 
G ö zü n   çə k   arp ad an ,  o lm a  çö rək çü n   şah  dərbanı!
Q o şu lsa  cah ilə  aq il,  e s e r  q alm az  kam alından,
B ir o ğ ru   olsa  k arv an d a,  ç a la r  eşşək lə  palanı.
X ə sisd ir m zig ar,  u m m a   on u n   pay  sü frəsin d ən   kim , 
G e c ə -g ü n d ü z   iki  it  tə k   q o v ar  biçarə  m ehm anı.
S aqın  se n   bu  ala  itd ən ,  am an d ır,  felinə  uym a 
K i,  d işd e n   ey lə m iş  m ə h m m ,  d işilə  b ir çox  aslanı.
F ə lə k d e   v arsa  d a  b ir cüt  çö rə k ,  bir  sünbül,  aldanm a, 
S ə n   b ir  d ə ste   k e şn iş  d ə   d ey il  b u  çə rx in  ehsanı.
Səm anın  sü frəsin d ə  g ö rd ü y ü n   n a n p a re d e n   g ö z  çək, 
D ilençi  q ism ə tilə   g ö y   q onaq  sax lar  M əsihanı.
T am ah  ölm üş,  o na m e y y it nam azı  qıl  d esəm ,  hard an  -  
Taparsan  su?  T utub  çirk ab   iraq  ü z d ə n   bu  dünyanı.
T əy əm m ü m   q ıl,  d e sə m   y o x d u r b u   d ü n y ad a  tə m iz   torpaq, 
Ş əhidlər  q an m a  batm ış  bütün  b ə rrü   biyabam .
Ö zünü  b e s lə y ə n lə r b ir g ü lə   o x şar ki,  g ü lşən d ə;
Tikandır b atini,  ancaq  g ey ib   ə y n in ə   dibanı.
A ğan  süfrə  açan   g ü n lə r bütün  itlə r e d ə r bayram ,
A cından  ö lsə   d ə,  aslan  y e m ə z   itlə rlə   ehsam .
S əx av ət  sahibi  tozlu  tik ə y lə   c ə n n ə ti  aldı,
N ə   baki,  olsa  da  m ü flis,  b u   d ünya  fanidir,  fani.
N olardı,  b irc e   b ilsə y d im   bu  d ü n y ad a  n ə y in   a rta r -  
Y e y ib -içsən   g e c ə -g ü n d ü z   şərabı,  n o ğlu,  rey h am ?
Ə m irə  sö y le  b ilsin   ta  ki,  n əfs -   it,  c iv ə   serv etd ir,
İte  h em k asə  o lm aq la  g e d ə r bad ə  ş ə rə f-şa n ı.
Ö lər bağa  çanağında,  ç ıx a r əfı  q ılafından,
İlandan  k əm   d e y ilsə n se ,  soyun  bu  rə x ti-ə lv a n ı!
Süleym anəm   d em ə,  ə v v ə l  yanından  d iv ləri  rə d d   et -  
V ə  ya  z ə n c irlə ,  ya  ö ld ü r,  ya  qov  q u li-b iy a b a m !
Sənin  am ir o  m h u n   ki,  ta p a r y er b a ğ i-c e n n ə td ə ,
O na  qoy  o lm asın   m ə h b ə s  bu  n əfsin   q a rə   zindanı.
X oşa  g ə lm ə z   ki,  şa h ən şah   qayıtsın  şad  q ü rb ə td ə n , 
O tursun  q ə s rd ə   rah ət,  unutsun  yarü   əy an ı.
Bu  aləm d ən   u zaq laş  sə n ,  o  aləm   d ə rd in ə   qalm a,
İki  aləm d en   ü stü n d ü r tə fə k k ü r  əh lin in   canı.

---

İki  a lə m   iki  g ö zlü   tə rə z id ir,  bu n u  bil  ki,
Ə d aləti  ç ə k ə   b ilm ə z   ilah in in   bu m izanı.
İki  a lə m d ə   s ə rv ə t  d ə rd in ə   n a m ə rd   q alar  ancaq -  
K i,  M izan  xasdı N a h id ə ,  o  sev m əz n ə c m i-K e y v a m .
A y aq   torpağım   al  m ə rd lə rin ,  b aşına  tac  eylə,
Q ızd   tac  alm a,  v e rm ə   o ğ ru y a  sən  sirri-p ü n h an ı.
D eyil  d ərv iş  o  k ə s lə r  ki,  o la  şah tacın a  m əftun, 
G ə rə k   d ərv iş  b ir g ö zd ə  g ö rə   d ə rv işlə   sultanı.
K ö n ü l  sultam   d ə rv iş lə r  s ə fın d ə   xas  y e r tutm uş -  
K i,  şah  tacın d an   ü stü n d ü r  o n a  d ərv işin   astanı.
B ü tü n   d ə rv işlə rin   şahı  o lu b d u r Ə h m ə d i-M ü rsə l  -  
K i,  “N u n -v ə lq ə lə m ”  Q u ra n d a  sibt etm iş  b u  fərm an ı.
Ə g ə r d ə rv işsə n ,  d ə rv işlə rin   əh v alın a  qal  ki,
G ü n ə ş  üryan  ik ən   x ə lə tlə   şad  e y lə r çox  üryanı.
C a h a n d a  yoxsul  o lduqca,  d ah a  artıq  s ə x a v ə t  qıl  ~
Ki,  m ey n ə  d o ld u rar  z ə rlə   p ay ızd a  bağı,  bostanı.
R iy ad ır  h ə r k əs  istə rsə   s ə x a v ə tə   ə v ə z   alm aq;
V crib  b ir dirh əm i,  on  d irh ə m   etsin  b o rclu   yəzdanı.
B acarm az  y ax şü ıq   p islər,  m ü q əssird ir  b u n a  x ilqət, 
İlan d an   bal  u m arlarm ı,  on u n   yox d u rsa  im kanı?
A rı  san carsa  da  b ə z ə n ,  -   b u   nadir b ir  təsadüfdür, 
X ə b ə r  vard ır bu  h aq d a  gct  o x u   ay ati-Q u ran ı.
B acarsan ,  o lm a  a lu d ə   c ə la lın a  bu  d ü nyanm ,
Bu  m u rd ar daşı  alm aq la  ə lə ,  şad  etm ə  şeytanı.
F əq irin   x irq ə sin d ə   b ə x y ə lə rd ə   rə m z lə r  vard ır -  
Ki,  an la r “ lö v h i-m ə h fu z ” u  açan lar bu  m üəm m anı.
H am ı  d ü n y ay a  aşiqdir,  b iz  isə  q ə m d ə n   azadıq,
İtə  aşiq  o lan lard a  g ə re k d ir olsun  it  canı.
S ən ə  bir h ə ftə lik  b ə x tin   ə g ə r y ar  olsa,  şad  o lm a, 
Ü çüncü  h ə fte d ə   b a şla r h ə m işə   tə z ə   nöqsanı.
A tarsa q o l-b u d a q   n ey san   ayında  g ə rç e k   ağacı,
O nu  xoşb əx t  sanm a,  q a rşd a r p ə jm ü rd ə   abanı.
F əlak ətsiz  s ə a d ə t  um m a  d ö vrandan,  y ə q in   bil  ki,
H ilal  iqbalına  qarşı  tə b iə t  qoydu  S ərtam .
D iişünsən  h aqqım ,  y o x d u r  cahanda  daim i  iqbal,
D önük,  sərt  üzlüdür,  b illah ,  onu  sən   y ax şıca  tanı!
Saqın  sən  g ü csü z  ahından,  gecə  y a tm ır o,  göz  yum m ur, 
E lə  bil  n iz ə lə r  batm ış  g ö z ü n ə   kirpiyi  sanı.
T ö k ə r  sübhə  q ə d ə r q a n -y a ş   g ö zü n d ən   sel  kim i  m ozlum , 
B oğar zalım ları  rah ət  y a ta q d a   qanlı  tufam .
Ə lac  axtar  q ə z a   tə q d irin o ,  sən  əzd iy in   aciz  -  
D üşiibsə  torpağa,  ahı  y ıx a r  ə rşi-m ü ə lla n ı.
Salıbsan  Bijoni  h əb so ,  sən  ey  Ə frasiyab,  yatm a! 
D urubdur  p u sq u d a  R iistom ,  olin d ə  tiğ i-b ü rra m .
Y atarsan  m əst,  lakin  y atm am ış  sən  ə z d iy in   m əzlu ın ,
Pilo  qurdu  kim i  sazlar  so n ə  tor ç c şm i-g iry an ı.
Edibson  it  kim i  pislik,  p eşim an   ol,  “ o l- ə f v ”  söylo 
Ki,  itdo  cy lo y o r  “ə l- o f v ” ,  noyin  olsa  peşim am .
Q ocalm ışsan,  öliim   vaxtı  nədir,  nalan  olursan  sən ? 
D oğulduqda  uşaq  ağlar,  tu ta r  diinyanı  əfğanı.
Q oyun  tək  b ağ laım ş  qu y ru q   sən ə  d övran,  b elin d ən   at  - 
O nu,  qoy  gavii  m ah in in   d ağ ılsın   q əsri,  orkam .
121

---