I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

K ö çd ü sə  d ə   d ü n y ad an   b ir x oşavazlı  bülbül, 
K öhnə  e v d ə   tə z ə   b ir  tu tizəb an   doğuldu.
B ir ö lk ə d ə   ö ld ü sə  y e g a n ə   söz  ustadı,
B aşqa  e ld ə   b ir u stad   şeiryazan  doğuldu.
G etd isə  d ə   b ir dahi  ü çü n cü   iq lim d ən ,  ah!
B eşinci  iq lim d ə  b ir  dahi  insan  doğuldu.
T ü k ən d i  rey h an ların   öm rü,  g ü llə r  açıldı,
S ə h ə rin   fə cri  keçdi,  g ü n əş  ondan  doğuldu.
M ə ğ rib in  y ax asın d a  q ə m ə r g iz lə n ə n  zam an, 
M əşriq in   ə tə y in d ə   g ü n ə ş  lapdan  doğuldu.
Q ay ıtd ısa M ah m u d u n   cism i  qara torpağa, 
Ə h d im izin   S ə lc u q u   o  to rpaqdan  doğuldu.
T a rix lə rə   b ax an d a  g ö rdüm ,  B ə h m ə n   ölən  tək , 
T arix d ə  İs k ə n d ə r tə k  b ir hökm ran  doğuldu.
D ü z  d an ışan   Y u sifın   şirin   dili  susanda 
O nun  varisi  M usa,  b il,  anadan  doğuldu.
Ə b u -H ə n ifə   öldü  axşam üstü,  h am an   gün,
Şafei  dan   uld u zu   çıx an   zam an  doğuldu.
M əh v   e td isə   g e c ə n in   əsə rin i  z ə m a n ə ,
G ünd ü zü n   ə la m ə ti  o ld u   əy an ,  doğuldu.
Ç ox  şükür,  söz  b a ğ ın d a  ç iç ə k lə r töküldüsə, 
B u d aq lar b ə h rə lə n d i,  m ən a,  ü rfan   doğuldu.
S öndü  ax an   b ir u ld u z,  p arıld ad ı  şəhabı,
T orpaq  su  içdi,  o n d an   xoş  g ülüstan  doğuldu.
B ir m ə sə l  v ar,  d e y ə rlə r:  toyuq  d ə n   yedi,  sonra -  
O n u n  y u m u rta sın d a n   lə lü   m ərcan   doğuldu.
X aqaniyəm ,  y e r  ü zü n ə  y ay ılm ışd ır  şö h rətim ;
B u  a ləm d ən   x ilas  o lm aq   h ik m ətim d ir,  h ik m ətim .
Q ırm ış  tə m ə h   cin lə rin i  sə n ə tim in   x ə n c ə ri,
Bu  k əskin  dil  m ə lə k lə rd ə n   olm uş  m ə n im   q ism ətim .
M ələk  üzlü,  b ə d   tiy n ətli  fə lə k   istə r  C ə m şid ə   -  
D ivlər b ir  qul  o ld u ğ u   tə k ,  b ə lk ə   ola  x id m ətim .
Y oxum sa  da  v a r-d ö v lə tim ,  d e m ə rə m   ki,  y oxsulam , 
Y oxsulluq  b ir  varlılıq d ır,  artar o n d an   şö v k ətim .
Bu  dünyanın  m u rd arlığ ı  ə lin d ə n   can   q u rtarsam , 
Y u sif olar  su ç ə k ə n im ,  a rtar  q əd rim ,  q iy m ətim .
X acənin  m ə n   istə y ird im   tö h fəsin i  rə d d   ed əm ,
Çünki  b e lə   tö h fə lə rd ə n   çox  y ü k sə k d ir  h ü m m ətim .
X ızr  dilə  g ə lib ,  m ə n ə   dedi  K əb ə  adından:
R ədd  elə m ə ,  bil  ki,  o d u r m ən im   v ə lin e m ə tim .
6
GÖZƏLLİKDƏN  ŞİKAYƏT
K önlüm   y ax ıld ı  od  tə k   onun  dadlı  q ə n d in ə , 
Q əlbim   ü zə rlik   oldu  yanan  odlu  d ə rd in ə .
X aqani  bir  azadlıq  olan  m ü lk d ən   g əlib ,
Sanm a  ki,  b ən d   o la  fələ y in   h iy lə   b ə n d in ə .
B ayram   çağı  g ö rə n d ə   saralm ış  yan an   g ü n əş, 
D üşdüm   hilal  tə k   m ə n   onun  n u r  k ə m ə n d in ə .
Q oynu  ip ək ,  fə q ə t  ü rəy i  şalə  b ə n z ə y ir,
M at  q alm ışam   bu  fə rq   ilə  m ən   ö y lə   fən d in ə.
< J r “'v   127

---

A ğ lar  gözüm ,  y u y ar ü zü m ü   intizar  ilə,
B ir dəm ,  nolar,  çatam   sən in   o  n u şx ən d in ə.
A hım   sin ə m d ə   z ə n c irə   döndü  m ən im ,  haray! 
B axm az,  n ə   e y lə m ə k   ki,  b elə  d ərd m ən d in ə.
O d lar  sö n ər  ə s ə n d ə   soy u q   yel,  b u   rəsm dir,
T a  sön m əm iş  odum   y e tişə n  b ir  səm ən d in ə.
N etm iş,  g ö rə n   ki,  sırğa,  asıbdır qulağına, 
G ö rcək   d ü şü rə m   m ə n   d ə   inan  sırğa  d ərdinə.
D aim   m ə n ə   n ə s ih ə t  e d ə r,  bir qu lam   ona, 
Y etm əz,  h e y if ki,  taley im iz b ə x t  h əd d in ə.
X aqani  b ir  d irə m lə   alın m ış  onun  qulu,
S atsa  bu  d ə m   söz  açm ağ a  əsla  ki,  həddi  nə?!
B ir  arpaya  o  sünbülünü  alm ayır  göyün,
Ə v v əl  n ə  idi  k ə h k ə şa n ı,  söylə  indi  nə?
B axm az  h ə y a t  g ü lşə n in ə ,  tərk  edib  keçər, 
V erm əz  qulaq  o  boş  sö zü n ə,  p ə n d -m o n d in ə .
B ir qönçə  tə k   o  bağlı  dil  ilə  ç ə k ə r  fəğan, 
S ınm az  çin ar kim i,  d a y an ar köklü  əh d in ə.
B ir  X ızrdır  ki,  g u şən işin lik   edir  bu  gün, 
X ızran ə  m eyl  ed ir d ah a  Ö zkənd  k ən d in ə.
B ö y lə  b öyüklük  ilə  n ə z ə r   saldı  ö zg əy ə, 
L ə n ə t  b ə la   v erən   bu  zam anın  h əp ən d in ə!
İt  m ilç ə y ilə   qartal  o lu b d u r həm aşiy an , 
D ərm anı  gör  n əd ir,  o n u   scyr et  ki,  dərdi  nə?!
Q arğa  deyil  ki,  m eyl  e lə y ə   m u rd ar  ə tlə rə , 
S im urqdür,  b ilir  fə lə y in   feli,  fəndi  nə,
( J i N   128
H ə rçən d   h ə y a t  b ə x ş   e lə d i  p ak  n ə fə s lə   o, 
Saldı  n ə d ə n s ə   so n ra  m əni  o d lu   Z ə n d in ə .
G ün  g ö rm ü sən   ki,  sə n   suları  q ald ıra  g ö y ə? 
Bax  b u zlu ğ a  ki,  seyl  döniib  çe şm b ə n d in ə .
B əsdir,  od  o lu b d u r  onun  övladı  təb in in , 
Ö vladə  bax  ki,  fo x r yaranm ış  o  Z ə n d in ə .
N akəs  g ö rə n d ə   bal  ilə  m cy  tə k   bu  sö zləri, 
Tez  tu rşu d ar  iiziin  nə  deyə,  ya  no  cür  d in ə...
Z ərdiiştiin  atoşi  g ö rə r  isə  bu  sehrim i, 
S öndiirm oyə  so p o r  sııyu  Z o ıd ü şt  Z ə n d in ə .
7
A T A M   I J S T A D   Ə L İ Nİ N   T ƏR İ F İ  
(ix tis a r la )
G öydo  bulud  b o n zo y ir  zü lfi-p o rişan ın a, 
V a rg iin ə şin   oxşarı  ç ö h rey i-tab an ın a.
Şirlori  ctm iş  o sir  p ə n c ə si  sevda  ilo, 
D özm oyib  hcç  bir  zirch  n av o k i-m ü jg an ın a.
Ç öhrosi  g ü ld o n   g ö z ə l,  lobləri  q o n d d ən   şiı in, 
D uzla  çö rək   boxş  cd ib   ırıehr  ilə  m eh m an ın a
G öylər  alır  rən g in i  y e rd ə   m o g o r  qönçodon, 
B ən zəd ir  öz  halını  p ü ste y i-x ə n d a n ıııa ?
B axm a  ki,  b ir  az  m ə n ə   lütfü  azalm ış  onun, 
Ö m rü  boyu  b o rclu y am   şö h rətin ə,  şanına.
( J r ^   129

---