I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

Y an d ırm aq   istə rk ə n   q ə lb im d ə  çıraq 
Q əlb in i  m um   etdi,  sözlərini  yağ.
Z ə fə r  çalm aq  ü çün,  bunu  d a  deyim , 
M ə n ə   sü b h   o x u n d an   tikm işdi  geyim .
O nun  ru zisilə  xoş  olar halım ,
O nun  d u asilə  g ü lə r  iqbalım .
O nun  h ə r  sö zü n d ən   alıram   qüvvət; 
Q əlb in i  m um   etdi,  verdi  n əsih ət.
D ü şm ən   tə n ə s ilə   k ə silsə  yolum ,
O  z ə if  qarıd an   g üc  alar qolum .
O nun  d uaları  o lm asaydı,  ah!
O m rü m   puç  olardı,  yəqin,  b ir  sabalı.
O n u n la  fə x r ed ir  şirvanlı  olan;
O dur  bu  torpağa  m əni  bağlayan.
Ü veys  tə k   onunçün  burada  qaldım , 
Ö ziim ü  m in  d ə rd ə ,  b əlay ə  saldıın.
O nun  haqqı  ço x d u r  boynum da,  bişok 
B oynum da  əm im in   lıaqqı  olan  tək.
14
ÖZÜM  HAQQINDA
Bir  aşp az  qızıydı  scvim li  anam ,
O d u r  ki,  h ə r  kəsi  m ən  doydururam .
Ilik m ə t  x ə z in əsi  ö z  m əsk ən im d ir, 
O n u n çü n ,  m əclisd o   baş  yer  m ənim dir.
D cy iləm   zahiri  g ö zəl  bir çinar,
N c m ə t  m ə tb ə x iy ə m ,  içim də  od  var.
Y eriyib  m ə tb ə x ə   h ə r  an  g irə rk ə n , 
Y uyaram   səq fın i  s a f  su  ilə  m ən .
Q azanım   d o lu d u r,  qay n ar h ə r zam an, 
G ö rm əm iş  k asam ı  sınm ış,  b ir  insan.
Y uya  m ə tb əx im i  a d lı-san lılar,
D aim a  ə lləri  b a l-y a ğ la   oynar.
B eyin  q azan ım d a  b işən d ə  h isslər 
D olar  n em ət  ilə  bütün  m əclislə r.
M ən im   m ə tb ə x im d ə n   dad  alm aq   üçiin 
G ü n ə ş  də  can  atıb,  d o lan ır  h ə r  gün.
M ən im   m ə tb ə x im d ə n   ç ıx ırk ən   tüstü, 
G ö y lo rd ə  o n b ə rə   d ö n ər  əliistü.
O  M ə ıy ə m   sifətli  g ö z ə llə r  ki,  var. 
M əniırı  x ö rəy im lo   iftar  açarlar.
M əd h d ə,  h o cv d ə  təbim   d əry ad ır, 
Z am an  sü frə sin d ə   söziim  h alvadır.
Şcriıni  b ir  karvan  ohli  g ö rcəy in ,
D cyor  zo fo ran h   plovdur  yoqin.
Rulıla  g ə lir  m onim   plovum   dada, 
U cald ır  insanı,  ruh  vardır  onda.
Y ağlı  sö z lo rim lə   d o lm u şd u r cahan, 
M avi  b ir  kasaya  oxşar  asim an.
Ç o x d an d ır  bu  k asa  g əzdiron  folək 
M onim   ilh am ım d an   pay  alır,  gerçok.
Bu  v ofasız  alom   h ə r  so h ə r-a x şa m  
M əııdon  loğm a  alıb,  dolanır  m üdam .
M onim   təb im   g en iş  süfrə  açırk ən , 
O ndan  b ə h rə lə n ir  h ə r y erd ə  insan.

---

S özüm ün  şə rb ə ti  b ir  sa f şərabdır; 
S u fılər  iç ə rsə   onu,  səvabdı.
X asların  q əlb in i  sö zlərim   açar;
H ə r b eytim   şam   kim i,  yanıb  n u r  saçar.
H əy at  sü frəsin i  b ə z ə y im ,  d e y ə  -  
M ən  tə z ə   y e m ə k lə r etdim   h ə d iy y ə.
X ö rəy im   d o stlara  ş irin -şə k ə rd ir,
L akin p a x ıl  üçün  z ə q q u m -z ə h ə rd ir.
15
ƏMİM  HAQQINDA
M ən  tə b ib   əm im d ə n   alm ışam   ilham , 
O dur,  söz  m ü lk ü n ü n   b ir B okratıyam .
A ğlım   p ay   a lm ışd ır m in  bir d ən izd en , 
T anışam   h e r  otla  Q a f  dağında  m ən.
Bil,  A v ə  d ağım n  M usası  m ən əm ,
İndi  bu  a ləm in   İsası  m ən əm ;
O dur  ki,  m ə sk ə n im   olm uş  asim an, 
D ördüncü  g ö y ü m d ü r  m enim   bu  Şirvan.
C ə n n ə td ə   n ə  m e y v ə   y em işsə  A d əm , 
T um unu  tə b im ə   san cm ışd ır  m öhkəm .
O  şadlıq  g ə tirə n   tu m lar  ucundan  -  
S özlərim   o lm u şd u r  h ə r  d ə rd ə   dərm an.
Q əlb im   H indistandır,  ilham ım   Ç indir, 
O  n adir  d e rm a n la r  canda  bəslo n ir.
T ə z ə le s ə m   n ə  v ax t  şirin  sözləri,
Paxıl  ad am ların   ç ıx a r  gözləri.
K im   b e lə   b ir d ə rm a n   h azırlasa,  bil, 
O na  can  ev in d ə   v e rilə r m enzil.
Sözüm   ki,  d e rm a n d ır  bir  x ə s tə   cana, 
T aundan  b e tə rd ir dargöz  insana.
M ən   haqq  y o lçu su n a  yol  g ö stə rə n ə m , 
D ü şm ən in   c a n ın a   q ız d ın n a   m ən əm .
M ə n im   n ə fə sim in   m ö cü z ə sin d ə n  
Y üz  m in  q ızd ırm alı  sağ alar h ə m ə n .
Söziim ün  şəh d in i  içdikcə  Şirvan 
C o şu r  d am arlard a  qızıl  kim i  qan.
D ərm an   qay ırm ağ ı  sanki  p c y ğ ə m b ə r -  
E y ləm iş  ə z ə ld ə n   m ə n ə   m ü y əssər.
Ə lilo  yaratdı  k ö v sə rd ə n   d ə n n a n ,
M ən  R o frə f satıram ,  açm ışam   dükan.
O,  d ərm an   v crordi  x e stə   insana,
O,  İsa  kim idir,  ruh  v crər cana.
M enim   d iişm o n im ə  y ağ d ırar  lənot, 
B clo  d o sta  olsun  yüz  d ə fə   rəh m ət.
Ağlı  naqis  olan  b ir n eçe  cahil  -  
Bclo  sö h b o tlo rd o n   qafildi,  qafil.
16
ƏMİM  KAFİYƏDDİN 
ÖMƏR  İBN-OSMANIN  TƏRİFİ
Ö m o r  ib n -O sm a n   sayəsindo  m ən 
Y etim lik  d iv in in   qaçdım   olindon.
O dur,  bil,  bö y ü y ü m ,  y o lg ö stərən im , 
T o rb iy ə  v e rən im   -   ə m im d ir  m ənim .
( J r ^   145

---

Sözü  h ə n d ə s ə   tə k   d ə q iq d ir onun, 
Şagirdi  Ə rəstu ,  b ir d ə   Ə flatun.
H erm esə  ü çb u caq   elm ini  zam an  -  
O nun  id rak ilə  ö y rə tm iş  inan!
Ə m im d ən   alm ışam   zək an ı  m ə n   pay, 
G ü n ə şd ə n   n u r  ala r torpaqla  su,  ay,
G ü n əşd ir rə n g   v e rə n   torpağa,  daşa, 
O,  suyu  q ald ırar  g ö y ə   birbaşa.
G ü n əş  öz  ipiylə,  d o lçay la  h ə m ə n   -  
Su  ç ə k ir  fə lə y in   d ə n iz lə rin d ə n .
G ünəş  q ızıl  əlli  n ə q q a şa   b ə n z ə r, 
T orpağı  d u rm ad an   ırıin  rə n g lə   b əzər.
G ü n əşin   işığı  altın d a  ancaq 
İncini  su  veror,  qızılı  torpaq.
G ördii  ki,  otağı  d a rd ır  qolbim in,
A çdı  ə m im   ora  p ə n c ə rə   yüz  ırıin.
O,  h ə r  p o n c ə rə n in   iistündə  nurdan  -  
İplər  toxıım uşdur  gün o ş  tok  ham an.
Ə zab  quy u su n d an   qurtarıın,  deyo  -  
Etm iş  o  iploı i  m ono  hodiyyə.
Ə m im   sa y ə sin d ə   başım   oldu  dik;
O,  tək   əd o d im i  etm işd ir  m inlik.
M ən  kiçik  “d ə q iq ə ”  m islin d ə  ikən  -  
B öyük  “d ə ro c o y o ”  çatdırdı  hoırıən.
G öyün  b ü rclərin i  g ə z d irib   b ir-b ir -  
U ld u zlar  için d ə  m ə n ə   verdi  yer.
Ə v v ə lc ə   b irlik d ə n   altm ışa  atdı, 
S o n ra  da  altm ışd an   otuz  yaratdı.
İki  on  beş  etdi  otuzu  da  həm , 
O nlardan  y aratdı  yeddi  qat  aləm .
Ataırı  d ö z m ə y ə rə k   d ə rd ə   cahanda, 
S am   Z aiı  atan  tə k ,  m əni  atanda.
Ə m im   sim urq  kim i  uçub  g ə lə rə k , 
Q anadı  altına  alaraq,  Zal  tə k ,
Q ald ırd ı  biiiyin  Q afın a  h ə m ə n , 
O nun  y u v asın d a  b ə slə n m işə m   m ən.
N e c ə   M ə h ə m m ə d ə   oldu  əm i  yar, 
O idu  əm iın   m ə n ə   o  cür p ə rə sta r.
O   m oni  ö y rətd i,  h ə r elm ə,  fə n n ə , 
O xutdu  o,  “Ə lə m -y ə c id k ə ”  m ən ə.
A tam   ın o n ə  verdi  elə  bir  c ə z a  -  
Ki,  rə v a   g ö rərd i  ə rə b lə r  qıza.
Moıı  qaldım   atılm ış  uşaq  tok  x ə stə , 
N ofəsi  tutulm uş,  qəlbi  şikəsto.
Ə nıiın  g ö ıü b   buııu  goldi  hoycana, 
Y enidəıı  o  m oni  gotirdi  cana.
Sanki  oldu  m ə n im   m ehriban  d ay əm , 
Y aralı  könlüm o  o  qoydu  m ə lh ə m .
O  so k k iz  b e h iştd ən   ə trafım d a  şad, 
Y eddi  h eykəl  q u rd u   sevim li  ustad.
A ldı  kain atd an   yeddi  d ə m ir  m il,
B ir  h alq a  b o y n u m a  etdi  h əm ail.

---