I c I l d VII-XII əsrlər azərbaycan şERİ

S ığm ayır X aq an i  b u   d ü n y ay a  q ü ssə n d ə n   sən in , 
Q ə m z ə n   ilə   öldür,  o lsu n   m ə sk ə n   ol  aləm   bizə.
71
M ə h ə b b ə t  a lə m in d ə   eşqin  o lan d a  pünhan,  -  
F itn ə -fə s a d   verdi  b aş  ruzigarda  çox  yam an.
Ö m rü n d ə  h ə r k ə s  sə n ə   bir  d ə fə   rast  olarsa,  -  
İnan  ki,  h ə r n ə fə s d ə   o  m in  d ə fə   v e rə r can.
M in  bir  n e ştə r  b atırd ı  q ə lb ə  h ə r  işvə,  q ə m z ə n , 
D odağın  m in  iş  açdı  canın  b aşına,  canan.
P ələn g   tə b iə tin i  a d ə t etcək   ö z ü n ə ,  -  
Q o ym adın  bu  ç ə m ə n d ə   azad  g ə z ə   bir aslan.
S öylədin:  -   S əbirli  ol,  işin  d ü z ə lə r ə lb ət,
Vay  olsun,  o  işə  ki,  onu  səb r  e d ə r  asan.
Sən  y a sə m ə n   budağı  olursan  başqasına,
A ncaq  m ə n ə   ç a tan d a  neçün  tikansan,  tikan!
Sənin  eşqinin  odu  gizli  düşdü  könlüm ə,
İndi  aşk ar  od  çıx ar  X aqaninin  başından.
72
N ə  olar,  sö y lə,  g ö z ə llə rd ə   cəfad an   başqa?
H ə r n ə   istərsən   olar,  tə k c ə   v əfad an   başqa.
B clə  əy y a m la   onun  b əsləd iy i  k ə slə rd ə n  
N ə  g ə lə r  e llə r  üçün  d ə rd -b ə la d a n   başqa?
H ər  q ə d ə r  çox  q ın asan ,  çox  da y əq in in   olacaq: 
Y ox  im iş  heç  nə  g ö z ə llə rd ə ,  əd ad an   başqa.
Y axşılarda,  ola  b ilsin   ki,  tapılsın  pislik,
P isdə  çox  şey  tap ılar,  z ö v q -sə fa d a n   başqa.
M eyi  ço x   sa x la sa la r sirkə  olar,  ancaq  ki,
N ə  v ar  o  sirk ə d ə   bilm əm   ki,  qadadan  başqa?
K önlü  b oşlarda,  könül,  um m a  ki,  p e y m an   olsun, 
Y ox  tə b illə rd ə   y alan   hayla  səd ad an   başqa.
T ək  p ə rilə rd ə   o la r z ü lm -c ə fa   dünyada,
O lm az  insanda  n ə fə s   xalqa  ə tad an   başqa.
Y enə  X a q a n iy ə ,  ey  dərdli  könül,  sən   y a r  ol,
Y ar  o lan lard a  n ə   görm üş  o,  x ətad an   başq a?
QİTƏLƏR
73
O  köç  günü  ki,  m ən   ctdim   vida  Ş irvana,
T ə ə s s ü f cy ləd i  q əlb im ,  ciy ər  alovlandı.
Y anıb  fəraq  o d u n a,  m ən  A razla  uzlaşdım ,
A raz  g ö rü b   halıını  od  tutub,  o  da  yandı.
Alıım  kim i  iti  axdı,  qom im   kim i  coşdu,
X üruşo  goldi  könül  tək,  k əd o rlo   çalxandı.
74
Soruşdun  ki,  ü rə y in d ə   rə ğ b ət  yo x d u r  şahlara? 
B əli,  y o x d u r  su ltan lara rə ğ b ə tim   z ə rrə   q odər.
Rcy  valisi  q o y m ad ısa  X orasana  gcdim   ırıon,
N ə  eybi  var,  b u n d an   m ən ə  y e tişm ə z   h e ç   b ir zoror.
Lakin  vali  heç  k ə s ə   də  v c rm əsəy d i  icazə,  -  
G ərək   m ə n ə   fərq   qoyaydı  ö z g ə lə rd ə n   b ir  qədər.
M ən  g e d irə m   X o rasan d a  a lim lərin   y anına,
İşim  y o x d u r o rad ak ı  ə m irlə rlə ,  m üxtəsor.

---

X aqanidən  y u x a n d a   o tu rd u n sa,  n ə   olar,
N ə  bu  sə n ə   h ü n ərd ir,  n ə   d ə   X a q a n iy ə   ar.
Çünki  g ö y d ə  qara  üzlü,  pis  ə m ə lli  Z ü h ə l  d ə   -  
X oş  sifətli  M ü ştə rin in   ü stü n d ə   tu tm u ş  q ərar.
H arada  ki,  su  neft  ilə  b irlə şə rsə ,  q aydadır,
A şağıda  su  y e rlə şə r,  y u x arıd a  n e ft  qalxar.
G örm əd in m i,  x ırm an d a  da  d ö y ü m   vaxtı  h ə m işə , 
A ğır d ə n lə r  alta  y atar,  boş  sam an  ü stə   çıxar.
76
M ə n d ə n   tə r if  g ö rə r  h ə r  y ax şı  insan, 
S ö y lə m ə rə m   naeinsi  şe rim d ə  bir  an.
B ütün  d iv am m d a  y o x d u r  iki  həev ,
M ən im   g ü lzarım d a  ta p d m a z   tikan.
77
X aq an iy əm ,  d ü n y a  n əd ir,  ç ə k ə   m ən i  v arın a  o?
Kimi  qoy u b   b eşcə  g ü nlük  n e m ə tin d ə n   b a rın a  o?
G ündü zü d ü r -   ağ  güm üşü,  g e c ə sid ir -   q ara  quruş, 
Bundan  artıq,  ö m rün  boyu  q ıy m az  sə n ə   p ara  quruş...
Bu  d ü n y ad a  varın  y o x sa,  n ə   o lsu n   ki,  v a rd ır  ağlın, 
V arın  y o x sa,  ağd  n ə d ir,  suya  dö n m ü ş  q ardır,  ağlın?!
B ağındakı  salx ım d ak ı  qoraya  da  ə s ə r   fə lə k ,
Ə1  uzatm a,  bir  c ə lla d d ır,  ə llərin i  k ə s ə r  fə lə k .
B ir u şaqda  kişm iş  g ö rsə,  m ə lə r  keçi  kişm iş  üçün, 
H ara  g etsə,  arx asın ca  g ə lə r keçi  kişm iş  üçün.
Sanm a  b ir  gün  kişm iş  üçün  g ə z ə r   uşaq  keçisin i, 
K işm işinə  d ad an d ırıb ,  k ə s ə r u şaq   keçisini.
X aqaniyəm ,  s ə rv ə t  eşqi  ağlı  b aşdan  ala  b ilm əz, 
S ə rv ə t-d ö v lə t  b ir k ö lg əd ir,  ç ıx a r yoxa,  q ala  bilm əz.
D övlətinə  q ü rrə lə n ə n   k am illik d ən   bil,  uzaqdır,
Od  içində  qarğı  atla  cövlan  e d ə n   b ir  uşaqdır.
Ə vvəl  sübhiin  al  şə fə q i,  sonra  q ızd g ü ld ii  dö v lət, 
Ə riy ərk ən   y oxa  ç ıx a r  y a n a -y an a,  küldü  dövlət.
A ldatm asın  bu  fə lə y in   küpıindəki  boya  sən i,
Yas  paltarı  g c y ən   g özəl  d ə v ə t  c tm ə z   to y a  səni.
Sanm a  v e rə r  m uradım ,  bir  səra b d ır  kam a  fələk , 
Ş ərbətini  qıyan  d ey il,  z ə h ə r  tö k ə r  cam a  fəlok.
S ərv ət  cşqi  -   canın  odu,  k ü k rəsə  d ə   sönon  olar,
Şölo  saçıb  yanan  atoş  axır  külə  dönon  olar.
Çox  m öhnotin  sonu  bir gün  s ə a d ə td ir  bu  dünyada, 
Q ış  g cd ən d o   b ah ar  g o lə r 
bir  ad ə td ir  bu  dünyada.
Ə zəl  başdan  oyu n caq d ır,  çox  şirindir  v a r-d ö v lə tin , 
Bir gün  dövran  haram   edor,  q a n -irin d ir  v ar-d ö v lo tin .
79
X aqaniyəm ,  alçaqları  ucaltm aram   b ir d a h a   m ən, 
Q uduzları  tə rifim lə   cy ləm o rəm   şir  daha  m ən.
G ü rzələrin   ağzına  m on  a b i-h o y a t  siiziim  ııcçiin? 
R ozillorin  q a b ağ ın a  gövhorim i  düzüm   neçüıı?
M ələk lo rə  d ö n d ə rm ə rə m   bundan  b elə  iblislori,
İblis  kim i  tan ıtd ıram   g ə rə k   e lə   iblisləri.

---