İBTİDAİ İcma quruluşU
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VIII əsr
- XI 30-cu illərinin əvvəlləri
- 838 14 mart
- AZƏRBAYCAN IX –XI ƏSRLƏRDƏ
- IX-XI əsrlər
730 Savalan dağı yaxınlığında döyüş baş verməsi. Döyüş nəticəsində xəzərlər ərəb ordusu üzərində parlaq qələbə qazandı. Bundan sonra xəzərlər döyüşü davam etdirərək Diyarbəkrə və Mosula çatdılar. Ərəblər yalnız Van gölü yaxınlığındakı Hilat şəhəri ətrafında xəzərlərin hücumunu çətinliklə dayandıra bildilər. Bundan sonra qüvvələrini səfərbər edən ərəblər böyük ordu ilə hücuma keçdilər. Bu hadisədən sonra ərəblərlə sülh bağlayan xəzərlərin bir hissəsi İslam dinini qəbul etdi 748-752 Xilafətə qarşı Azərbaycanda ilk çıxışların baş verməsi 748 Xilafətə qarşı Beyləqanda Müsafirin başçılığı ilə üsyan baş verməsi 750-1258 Xilafətdə Abbasilər sülaləsinin hakimiyyəti. Abbasilər sülaləsinin dövründə vergilər daha da artırıldı, 15 yaşına çatan hər bir şəxs vergi verməli idi, vergi torpağın əkilib-əkilməməsindən asılı olmayaraq alınmağa başlandı, alınan verginin miqdarı suvarma texnikasından asılı olaraq məhsulun ¼-in yarısına qədər müəyyən edildi. Abbasilər sülaləsinin vergi siyasəti nəticəsində kəndlilərin vəziyyəti daha da ağırlaşdı
Xəlifə əl-Mənsurun hakimiyyəti. Acgözlüyünə görə xəlifə əl-Mənsur xalq arasında “pul atası” ləqəbini qazanmışdı
Azərbaycanda xilafətə qarşı çıxışların güclənməsi 778 Xürrəmilərin ərəblərə qarşı birinci üsyanı baş verməsi 786-809 Xəlifə Harun-ər-Rəşidin hakimiyyəti. Xəlifələr içərisində qəddarlığı ilə seçilən Harun-ər-Rəşidin dövründə vergilər daha da artırıldı, on beş yaşına çatan hər bir şəxsdən vergi alınmağa başlanıldı. Onun dövründə Azərbaycanda 15-dən artıq üsyan baş versə də hamısı qəddarlıqla yatrıldı 798-838 Babək Xürrəmidin yaşadığı dövr VIII əsrin 90-cı illəri Xəzərlərin 100 min nəfərlik qoşununun Azərbaycanın şimalına hücumu nəticəsində ölkəni talanması və minlərlə adamın əsir aparılması
Azərbaycan memarlığında günbəzli tikililərin geniş yayılması 808 Xürrəmilərin ərəblərə qarşı ikinci üsyanı. Bu üsyana Cavidan başçılıq edirdi. Lakin üsyan yatırıldı və on minlərlə adam əsir aparıldı
Xəlifə Məmunun hakimiyyəti 816 Cavidanla Əbu İmranın döyüşdə bir-birini öldürməsi və Xürrəmilər icmasına rəhbərliyin Babəkin əlinə keçməsi
Xürrəmilərin azadlıq müharibəsinə Babəkin başçılıq etməsi 819 Xürrəmilərə qarşı xəlifənin ilk nizami ordu göndərməsi. Üsyançıların həmin ordunu məğlub etməsi IX əsrin 20-ci illəri Xürrəmilərin Sünik, Bərdə, Beyləqan, Qarabağ və Arranı ərəblərdən azad etməsi. Xürrəmilərin azadlıq müharibəsinin genişlənməsi. Xəlifənin sərkərə Məhəmməd əl-Tusini Babəkə qarşı göndərməsi
I Həşdədsər döyüşü. Döyüş nəticəsində xürrəmilər parlaq qələbə qazandılar, xəlifənin sərkərdəsi Məhəmməd əl-Tusi öldürüldü və ərəblərin Bəzz qalasını ələ keçirmək məqsədi baş tutmadı
I Həmədan döyüşü. Döyüş nəticəsində ərəblər məğlub oldular, Həmədan şəhəri xürrəmilərin əlinə keçdi. Bu döyüş xürrəmilərin nizami ərəb orduları üzərində sayca beşinci qələbəsi idi
II Həmədan döyüşü. Döyüş nəticəsində xürrəmilər ilk dəfə ağır məğlubiyyətə uğradı. Bu qələbə Xilafətin başçılarına və ərəb sərkərdələrinə bu vaxta qədərki səhvlərini anlatdı
Xəlifə Mötəsimin hakimiyyəti 835 Afşinin Xürrəmilərə qarşı vuruşan ərəb ordusuna baş komandan təyin edilməsi 836 II Həşdadsər döyüşü. Döyüş nəticəsində xürrəmilər ərəblər üzərində parlaq qələbə çaldılar və sərkərdə Buğa döyüş meydanından qaçmaqla ölümdən xilas oldu
Xəlifənin Afşinin köməyinə iki böyük ordu göndərməsi 837 26 avqust Bəzz döyüşü. Döyüş nəticəsində xürrəmilər məğlub oldu, ərəblərdən 100 min, xürrəmilərdən 80 min nəfər həlak oldu, 8 minə yaxın adam əsir alındı, ərəblər Bəzz qalasını çətinliklə tutaraq, Afşinin göstərişi ilə üç gün yandırdılar 838 14 mart Babəkin Samirə şəhərində edam olunması IX əsrin 30-40-cı illəri Varsan, Bərdəd, Mərənd və Kür-Araz vadisində ərəb əsarətinə qarşı üsyanlar baş verməsi. Kür-Araz vadisindəki üsyana Əbu Musa rəhbərlik edirdi. Lakin ərəb sərkərdəsi Buğa hiylə ilə Əbu Musa üsyanını yatırdı
Xilafətdən asılı olan ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda milli-azadlıq hərəkatının davam etməsi. Azərbaycanda ilk müstəqil feodal dövlətlərin meydana gəlməsi
AZƏRBAYCAN IX –XI ƏSRLƏRDƏ
AZƏRBAYCAN DÖVLƏTÇİLİYİNİN BƏRPASI. ŞİRVANŞAHLAR DÖVLƏTİ IX əsr Xilafətin zəifləməsi və Azərbaycanda ilk feodal dövlətlərin yaranması IX-XI əsrlər Azərbaycanda feodal dağınıqlığı və ara müharibələri dövrü 780-801 Yezid ibn Məzyədin hakimiyyəti. Yezid ibn Məzyəd Xəlifə Harun ər-Rəşid zamanında Cənubi Qafqaz vilayətinin, o cümlədən Şirvanın hakimi olmuş, ərəblərin burada möhkəmlənməsində mühüm rolu oynamışdı. Bu zaman o, Azərbaycan torpaqlarını, o cümlədən Aran, Şirvan və Dərbənd ərazisini idarə edirdi. Yezid ibn Məzyəd özünə və xilafətə etnik dayaq yaratmaq məqsədilə Azərbaycana Rəbiə tayfasından, həmçinin Misir və
Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|