İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
Bir də, sizin diqqətinizi bir şeyə də cəlb etmək şərəfindəyəm: bütün Fransada ancaq iyirmi general-prokuror yeri var, halbuki bu yeri tutmaq istəyənlərin sayı iyirmi min nəfərdir, bunların içərisində isə bir pillə belə qalxmaq üçün öz ata-anasını sata biləcək cibgirlər də var. Bu peşə sizin xoşunuza gəlməyə bilər, başqa bir peşə axtaraq. Bəlkə, baron de Rastinyak vəkil olmaq niyyətindədir? Çox gözəl, çox gözəl! Lakin Parisdə vəkilə iş tapmaq üçün on il gözləməli, ayda min frank xərcləməli, kitabxana, qəbul otağı saxlamalı, cəmiyyətdə dolaşmalı, boşboğazlıq etməli, vəkillərin ətəklərini öpməlidir. Bu peşə sizə yaraşırsa, mən də etiraz etmirəm, ancaq bütün Parisi axtarsanız, əlli yaşından yuxarı ildə əlli min qazancı olan beş nəfər vəkil tapa bilməzsiniz. Yox, yox! Qəlbi çirkabla doldurmaqdansa, dəniz qulduru olmaq daha yaxşıdır. Bundan başqa, siz pulu haradan tapacaqsınız! Bu, o qədər də əyləncəli iş deyildir. Bizim yeganə bir imkanımız var ki, o da arvadımızın cehizidir. Evlənmək istəyir- sinizmi? Evlənməkdənsə, boynunuza daş salıb, özünüzü suya atmağınız yaxşıdır. Bir də, pul xatirinə evlənsəniz, bəs sizin namusu- nuz, şərəfli adınız harada qalacaq? Bunun əvəzində yaxşı olar ki, elə bu gündən insan əxlaqının məşrut qanunlarına qarşı üsyan qal- dırasınız. Pul üçün evlənmək, arvadın qarşısında sürünmək, anasının ayaqlarını yalamaq, donuzlan belə iyrəndirəcək əclaflıqlara yol vermək deməkdir. Tfu! Hələ xoşbəxt ola bilsəniz, yenə dərd yarıdır. Lakin belə izdivac sizi nəcis borusuna çevirəcəkdir. Öz arvadınla güləşməkdənsə, kişilərlə vuruşmaq yaxşıdır. Budur, gənc dostum, siz yolayrıcındasınız: istədiyiniz yolu seçə bilərsiniz! Siz artıq bir yol seçmisiniz: siz kuzinanız de Boseanı ziyarət etdiniz, zinət və sərvət qoxusunu duydunuz! Qorio atanın qızı qrafinya de Restonu ziyarət etdiniz - bir Paris xanımının rayihəsini duydunuz. Siz onun yanından evə qayıtdığınız gün alnınızda yalnız bir söz yazılmışdı. O sözü mən asanca oxudum: yanb keçmək! Nə olur-olsun, yanb keçmək! Mən öz- özümə dedim ki, afərin bu oğlana, lap mənə yaraşan oğlandır. Sizə pul lazım oldu. Pulu haradan tapa bilərdiniz? Siz bacılarınızın qanını içib, pul tapdınız. Bütün qardaşlar həmişə öz bacılannı qarət etmişlər. Şabalıdı qızıl puldan daha çox olan bir əyalətdə bu min beş yüz frankın necə əldə edildiyini Allah bilir! Bu pullar qarətçi əsgərlər kimi hərəsi bir yana dağılacaq. Bəs onda siz nə edəcəksiniz? Bəlkə, işləmək fikrindəsiniz? Lakin sizin düşündüyünüz iş Puare 113
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
kimi adamlara Voke cicinin otağından başqa bir şey verməz. Bu saat sizin vəziyyətinizdə əlli min gənc vardır ki, tez varlanmaq məsələsini həll etmək üçün çırpınır, siz də bunların arasında ancaq bir vahidsiniz. Taleyinizi özünüz müəyyən edə bilərsiniz: siz dəhşətli döyüşlərdən keçməli, çox çalışmalısınız. Əlli min gəlirli yer tapmaq mümkün deyil, siz bir-birinizi bankaya qoyulmuş hörümçəklər kimi gəmirməyə məcbursunuz. Burada insanların özlərinə necə yol açdıqlarını bilirsinizmi? Bunun üçün parlaq bir düha, yaxud satın ala bilmək qabiliyyəti lazımdır. Bu insan yığınına ya bir top mərmisi kimi girməli, ya da taun kimi arasından keçməli; namuslu yolla heç bir şey əldə etmək mümkün deyildir. İnsanlar dahinin qüdrəti qarşısında səcdə edir və eyni zamanda, dahi hər bir şeyi tək özünə götürür deyə, ona iftira ataraq nifrət bəsləyirlər. Lakin o, hələ möhkəm durduqca, onun qarşısında səcdə etməyə məcburdurlar. Müxtəsər, dahini çirkaba bulaşdırmaq mümkün olmadığı zaman, diz çöküb ona pərəstiş edirlər. Hər yerdə satqına rast gələcəksiniz, halbuki istedad nadir şeylərdəndir. Buna görə də satqınlıq hər şeyi özünə tabe edən adi insanların əlində bir silah olmuşdur: bu silahın təsirini siz hər yerdə hiss edəcəksiniz. Siz ərləri vur-tut altı min frank alan arvadların bəzəkli paltarlara on min frankdan artıq xərclədiklərini görəcəksiniz. Min iki yüz frank maaşı olan məmurların mülk aldıqlarını görəcəksiniz. Siz Fransa perinin oğlunun karetində gəzmək üçün qadınların özlərini satdıqlarını görəcəksiniz, çünki bu karetdə Lonşanın* orta xiyabanından keçmək mümkündür. Siz bu əbləh Qorio atanın qızının imza etdiyi vekseli ödəməyə məcbur olduğunu öz gözünüzlə görmüsünüz, halbuki onun ərinin ildə əlli min gəliri var. Sizinlə mərc gələ bilərəm ki, Parisdə iki addım atar- atmaz dərhal iblis fırıldaqlarına rast gələcəksiniz. Mən öz başımı bu kahı dəstəsinin qabağında mərcə qoyaram ki, sizin bəyəndiyiniz ilk qadın gənc, gözəl və zəngin olarsa, mütləq sizi bir arı pətəyinə sürükləyəcəkdir. Qadınlar qanunlarla daim münaqişədədirlər və hər bir bəhanədən istifadə edərək, ərləri ilə müharibə edirlər. Paltar, məşuq, uşaq, ev şeyləri, yaxud şöhrət üçün qadınların nə kimi sazişlərə girdiyini sizə nağıl etməyə başlasam, çox uzun çəkər. Hər halda, buna əmin ola bilərsiniz ki, xeyirxahlıq qadınlar arasında nadir şeylərdəndir. Bax buna görədir ki, namuslu insan hamıya düşməndir. Ancaq sizcə, namuslu adam kimə deyirlər? Parisdə 114 downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|