Ilk Temir davrida O’rta Osiyo Xalqlarining ijtimoiy – iqtisodiy madaniy hayoti Reja

Чуст маданияти

Qadimgi Farg’onadagi ilk dehqonchilik madaniyati yodgorligi hisoblanadi. Bu madaniyatni yaratgan aholi dastlab chorvachilik bilan shug’ullangan, keyinchalik esa o’troq hayot tarziga o’tishgan. Ularning ilk qishlog’i 1951 yilda M.E.Voronets tomonidan CHust shahri yaqinidagi Buvanamozor deb atalgan buloq yonidan topilgan. Arxeologlar bu yodgorlikka shartli ravishda CHust madaniyati nomini berganlar, chunki u yodgorlikka yaqin yirik aholi punki CHust shahri bo’lgan.

CHust madaniyati so’nggi bronza va ilk temir davriga oid bo’lib, u mil.avv. II ming yillikning oxiri va I ming yillikning birinchi choragida shakllangan. Olimlar olib borilgan tadqiqotlar natijasida uning rivojlanish davrini 2 davrga bo’lib ko’rsatadilar.

Илк темир даври бўлиб, мил.авв. VIII – VII асрларни ўз ичига олади.



Сўнгги бронза даври бўлиб, мил.авв. II минг йилликнинг охири ва I минг йилликнинг биринчи чорагидан то мил.авв VIII аср давом қилган

Bugungi kungacha Farg’ona vodiysidan bu madaniyatga oid 80 dan ortiq yodgorlik topilgan. SHuningdek, uning izlari Namangan, Andijon, Samarqand va Qashqadaryo hududlaridan ham topilgan. Hozirgacha ularning 10dan ortiq yodgorliklarida arxeologik qazishmalar o’tkazilgan.

CHust madaniyatiga oid yodgorliklar tog’ oldi soy etaklarida, ularning o’rta oqimida, vohaning tekis rayonlarida uchraydi. Qoradaryo havzasi va uning irmoqlari bo’ylab esa, CHust madaniyatiga oid qishloqlar uchraydi.

Чустда М.Э.Воронецдан кейин В.И.Спришевский, Б.Матбобоев, Ю.А.Заднепровскийлар тадқиқот ишларини олиб бордилар. Қазишмалар Далварзинтепа, Қорақўрғон, Тўрақўрғон, Терговчи, Язтепа, Гўрмирон, Ғайраттепа, Чимбой, Ашкалтепа каби ёдгорликларда олиб борилди. Уларда маданий қатлам 1,5––3 метргача қалинликда сақланиб қолган, бу ҳам чуст маданияти ахолисининг ўтроқ ҳаёт кечирганлигидан далолат беради.

CHust madaniyati yodgorliklari tarixiy–topografik tarkibiga ko’ra 2 tipga bo’linadi: