Immunologiya doc

Immunologiyani fan sifatidagi rivojlanishi tarixda avvalambor virusli va 
bakterial infektsion kasalliklarga =arshi kurashga =aratilgan edi. XX asrning 
50-yillarigacha 
barcha 
adabiyotlarda 
immunologiya 
– 
odam 
va 
shayvonlarda infektsion kasalliklar =
ы
z\atuvchilariga nisbatan chidamlikni 
oshirish omillarini 
ы
rganuvchi va sun`iy immunitet mexanizmlarini yaratishni 
ы
rganadigan fan deb ta`rif beriladi. 1945 yili ingliz tad=i=otchisi Medavar 
gospitalda yaralangan va kuygan bemorlardagi teri transplantatini bitishini 
ы
rgangan paytda, birinchi marta t
ы
=ima k
ы
chib tushishining asosiy sababi 
- begona t
ы
=ima k
ы
chirib 
ы
t=azilgan retsipient organizmining immun 
reaktsiyasi ekanligini isbotlab berdi. Keyinchalik esa «transplantatsion 
immunitet», «noinfektsion immunitet» sha=idagi tushunchalar paydo b
ы
ldi. 
SHozirgi paytda immunitet deb organizmning, 
ы
zida begona genetik 
axborotni tashuvchi tirik tana va moddalardan shimoyalanish usuli 
tushuniladi. Genetik begona axborotni bakteriyalar, viruslar, sodda 
shayvonlar va 
ы
simliklar, gelmintlar, o=sillar, shujayralar, shu jumladan 
organizmning 
ы
zgargan shaxsiy shujayralari tashib yuradi. Barcha sanab 
ы
tilgan omillar antigenlar deb yuritiladi. Antigenlar deb organizmga 
tushganda antitanalar shosil =ilish xususiyatiga ega moddalarga aytiladi. 
K
ы
pchilik o=sillar antigenlik xususiyatiga ega, shu bilan birgalikda yu=ori 
molekulali lipopolisaxaridlar va nuklein kislotalar sham antigen b
ы
li
sh
i
mumkin. 
Noorganik moddalar (tuzlar, kislotalar) va oddiy organik moddalar 
(uglevodlar, aminokislotalar) antigenlik xususiyatiga ega emas, chunki 
ularda spetsifiklik y
ы
=. 
Mashshur avstriyalik olim F.Bernet (1961 y.) immun tiz
i
mning asosiy 
ashamiyati «
ы
ziniki» va «begonalik» xususiyatlarini ani=lash, shuningdek 
organizm ichki mushiti doimiyligi – gomeostazni sa=lashda ekanligini 
ta`riflab berdi. Demak, immunologiyaning 
ы
rganish predmeti – organizmda 
gomeostazni buzuvchi ekzogen va endogen omillardan shimoya =iladigan 
murakkab, k
ы
p komponentli immun tizimdir. 
 Turli mikroorganizmlar, viruslar, ularning shayot faoliyatidagi 
ajratilgan mashsulotlari, 
ы
sma shujayralari, transplantatlar, allergenlar, 
o=sillar, polisaxaridlar va bosh=alar organizm uchun genetik begona 
shisoblanadi.
Klassik immunologiyaning asoschilari b
ы
lib Lui Paster, I.I. 
Mechnikov, P.Erlix shisoblanadi. 1881 yili Lui Paster vaktsinatsiyaning ilmiy 
asoslarini ishlab chi=di va bir =ator virusli bakteriyali infektsiyalarga =arshi 
vaktsinatsiyalarni yaratishga muvaffa= b
ы
ldi. (=utirish kasalligiga va Sibir 
yarasiga =arshi). SHuning uchun sham 1881 yil immunologiyani fan sifatida 
dunyoga kelgan yil shisoblanadi. 
1769 yili E.Djenner tomonidan =ora chechakka =arshi (ospaga) 
=arshi emlash usuli taklif =ilgan va u keng =amrovda ishlatilgan b