Innovatsiyalar vazirligi toshkent moliya instituti andijon fakuliteti
-rasm.Tavar moddiy zaxiralar tasnifi
Yüklə 402,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
| 1-rasm.Tavar moddiy zaxiralar tasnifi
Tugallanmagan ishlab chiqarish – tayyor mahsulotga aylantirilishi ularning keyinchalik qayta ishlanishini talab etadigan tovarlardir. Ularning qiymati ma’lum vaqtgacha avval amalga oshirilgan xom ashyo, mehnat xarajatlari va ustama xarajatlarning summasi sifatida aniqlanadi. Buxgalteriya balansi 1-sonli shaklning 150-satriga asosan ishlab chiqarish zaxiralariga faqatgina 1000-“Xom ashyo va materiallar”, 1100-“O’stirishdagi va boquvdagi hayvonlar”, 1500-“Materiallarni tayyorlash va xarid qilish” va 1600-“ Materiallar qiymatidagi farqlar” kiritilgan. Ishlab chiqarish zaxiralari, asosiy vositalardan farkli ravishda, bir ishlab chiqarish jarayonida qatnashib, o’z qiymatini ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatiga shu davrning o’zida to’la o’tkazadi. Materiallar bilan birgalikda, xom-ashyo, asosiy va yordamchi materiallar, yoqilg’i, ehtiyot kismlar korxona oborot aktivlarini tashkil qiladi. Materiallarning har bir turi bo’yicha normativlarni korxonaning o’zi mustaqil 13 belgilaydi. Har bir korxonada mahsulot ishlab chiqarish jarayonining to’xtovsiz davom etib turishida belgilangan normativlarga rioya qilish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida korxonalarda ishlab chiqarish zaxiralaridan foydalanish ustidan nazoratni kuchaytirish, ularning oqilona sarflanishiga rioya qilish, mahsulot tannarxida moddiy xarajatlarning salmog’ini minimallashtirish masalalariga alohida e’tibor beriladi. Eng avvalo, materiallarni to’g’ri, tejamli sarflash korxona faoliyatini rivojlantirishda va bu orqali mamlakat iqtisodiyoti gullab-yashnashida, aholi farovonligini oshirishda muhim omil hisoblanadi. Materiallar - ishlab chiqarish jarayonida bir marotaba qatnashadigan va o’z qiymatini bir ishlab chiqarish tsikli davomida to’liq ravishda yangidan yaratilayotgan mahsulotga o’tkazadigan aktivlardir. 3 Ishlab chiqarish zaxiralari (xom ashyo, materiallar, yoqilg’i va boshqalar) ishlab chiqarish omili sifatida mehnat vositalari va ishchi kuchi bilan birga korxonalarning ishlab chiqarish jarayonini ta’minlaydi. Xozirgi iqtisodiy sharoitda, ya’ni ehtiyojlar cheksizligi va doimo o’sib borishi, hamda iqtisodiy resurslarning cheklanganligi sharoitida korxonalar ishlab chiqarish zaxiralaridan samarali foydalanib, mahsulot ishlab chiqarish xajmining optimal miqdorini topa olishlari kerak. Korxonalarda xom-ashyo, materiallar sarfi salmog’ini kamaytirishga o’xshagan sifat ko’rsatkichlariga alohida e’tibor berishlari kerak. Bunga esa ilg’or konstruktsion materiallardan, metall upalari (poroshoklari) va plastmassalardan, qimmat turadigan materiallar o’rniga mahsulot sifatiga u qadar ta’sir ko’rsatmaydigan, ishlab chiqarish chiqindilarini kamaytiradigan o’rinbosar materiallardan foydalanish orqali erishish mumkin bo’ladi. 3 G’ulomova F. Buxgalteriya hisobini mustaqil o’rganish uchun qo’llanma. - T. “NORMA” 2009 y. 211 -b. 14 Bularga erishishni osonlashtirish uchun tabiat resurslaridan kompleks foydalanish zarur bo’ladi. Turli xil yo’qotishlar va noratsional sarflarga barham berish kerak. Korxonalar oborotiga ikkilamchi resurslarni, shuningdek yo’lyo’lakay mahsulotlarni keng jalb qilish kerak. Har bir korxonada mahsulot ishlab chiqarish jarayonining to’xtovsiz davom etib turishida belgilangan normativlarga rioya etish maqsadga muvofiqdir. Korxonada ishlab chiqarish zaxiralarini hisobga olishni engillashtirish va uning samaradorligini oshirish maqsadida ularni turkumlash maqsadga muvofiq hisoblanadi. Ishlab chiqarishda tutgan o’rniga ko’ra korxonalarda ishlatiladigan materiallar asosiy va yordamchi materiallarga bo’linadi. Asosiy materiallar deganda mahsulotlar ishlab chiqarish, xizmatlar ko’rsatish, ob’ektlarni qurish, montaj qilish, rekonstruktsiya qilish, ta’mirlash va obodonlashtirish kabi ishlarni bajarishda bosh rolni o’ynovchi materiallar tushuniladi. Yordamchi materiallar deganda mahsulotlar ishlab chiqarish, xizmatlar ko’rsatish, ishlarni bajarishda bosh rolni o’ynamaydigan, lekin ularning bajarilishida qo’shimcha tarzda ishlatiladigan materiallar tushuniladi. Ishlab chiqarishda tutgan o’rniga ko’ra korxonalarda ishlatiladigan materiallar asosiy va yordamchi materiallarga bo’linadi. Asosiy materiallar deganda mahsulotlar ishlab chiqarish, xizmatlar ko’rsatish, ob’ektlarni qurish, montaj qilish, rekonstruktsiya qilish, ta’mirlash va obodonlashtirish kabi ishlarni bajarishda bosh rolni o’ynovchi materiallar tushuniladi. 15 Yordamchi materiallar deganda mahsulotlar ishlab chiqarish, xizmatlar ko’rsatish, ishlarni bajarishda bosh rolni o’ynamaydigan, lekin ularning bajarilishida qo’shimcha tarzda ishlatiladigan materiallar tushuniladi. Yüklə 402,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|