Innovotsion texnologiyalar pedagogik jarayon hamda o’qituvchi va talaba faoliyatiga

176
Volume-22, Issue-1, November - 2022
www.pedagoglar.uz
ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
“PEDAGOGS”
international research journal 
xolda tuzilishi uni shaxs sifatida ta’limning markaziga olib chiqishga olib keladi. Bu 
esa o’qitishning samaradorligini oshirishga imkon yaratadi. O’qitish jarayonida 
o’quvchi talabalarga shaxs sifatida qaralishi, turli pedagogik texnologiyalar hamda 
zamonaviy metodlarni qo’llanilishi ularni mustaqil, erkin fikrlashga,Izlanishga, har bir 
masalaga ijodiy yondashish, ma’suliyatni sezish, ilmiy tadqiqod ishlarini olib borish, 
tahlil qilish ilmiy adabiyotlardan unimli foydalanishga, eng asosiysi, o’qishga, fanga, 
pedogogka va o’zi tanlagan kasbiga bo’lgan qiziqishlarni kuchaytiradi. Bunday 
natijaga erishish amaliyotda o’quv jarayonida innovotsion va axborot texnologiyalarini 
qo’llashni taqoza etadi. Ular juda xilma-xildir. Biz ulardan bazilari xaqida to’xtalib 
o’tamiz va ularni o’tkazish tartibi xaqida qo’llama beramiz. Ushbu metodik 
qo’llanmada keltirilgan zamonaviy metodlar, yoki o’qitishning samarasini oshirishga 
yordam beruvchi texnologik treninglar o’quvchi talabalarda mantiqiy, aqliy, ijodiy, 
tanqidiy, mustaqil fikrlashni shakllantirishga, qobiliyatlarini rivojlantirishga, 
raqobatbardosh, yetuk mutaxassis bo’lishlariga yordam beradi

---

 
 


 
 


 
 
mohiyatini takrorlaydigan, ma’nosi unga yaqin bo’lgan bitta so’z yoziladi (mavzuga 
sinonim so’z yoziladi). Misol: Shaxs Serg`ayrat va baxtiyor. Izlanadi, fikr yuritadi, 
komillikka intiladi. Naqadar buyuk va murakkab mavjudot. Inson. 
Klaster usuli. Klasterlarga ajratish- o’quvchilarga biror-bir mavzu to’g`risida 
erkin va ochiq tarzda fikr yuritishga yordam beradigan pedagogik strategiyadir. Bu usul 
ko’p variantli fikrlashni o’rganilayotgan tushuncha (hodisa, voqea)lar o’rtasida aloqa 
o’rnatish malakalarini rivojlantiradi. «Klaster» so’zi g`ujm, bog`lam ma’nosini 
anglatadi. Klasterlarga ajratishni da’vat, anglash va mulohaza qilish bosqichlaridagi 
fikralashni rag`batlantirish uchun qo’llash mumkin. U asosan yangi fikrlarni uyg`otish, 
mavjud bilimlarga yetib borish strategiyasi bo’lib, muayyan mavzu bo’yicha yangicha 
fikr yuritishga chorlaydi. Klasterlar tuzishdan yangi mavzuni mukammal 
o’rganmasdan oldin foydalanish maqsadga muvofikdir. Klaster tuzish ketma-ketligi:
Katta varog` qog`ozning o’rtasiga yoki sinf doskasiga yoxud yozish uchun 
foydalanish mumkin bo’lgan sathga «kalit» so’z yoki gap yoziladi; Shu mavzuga 
tegishli deb hisoblangan va xayolga kelgan so’z va gaplar yoziladi;
Fikrlar paydo bo’lganda va ularni yozganda fikrlar o’rtasida mumkin bo’lgan 
bog`lanishlarni belgilash; 
Fikrlar tugamaguncha yoki vaqt tamom bo’lgunicha xayolga kelgan barcha 
fikrlar yozilaveradi; Keltirilgan so’z va fikrlar mazmuni va yaqinligiga qarab toifalarga 
ajratib chiqiladi. 
Insert usuli: tushunishni kuzatish vositasidir. Insert- bu o’quv jarayonida o’z 
anglashini faol kuzatish uchun o’quvchilarga imkoniyat beradigan kuchli vositadir, 
chunki shunday hollar borki, odam matnni oxirigacha o’qib, u yerda nima 
yozilganligini eslab qololmasligi mumkin. Bu esa odam nima o’qiyotganini 
tushunmay, o’qish jarayonida faol bo’lishga qatnashmaydigan va o’z anglashini 
kuzatmaydigan hollarning misolidir. Insert- bu matn bilan ishlaganda faollikni qo’llab- 
quvvatlash uchun kuchli vositadir. O’quvchi matn bilan ishlayotganda bir qator 
belgilarni qo’yib boradi, ular esa quyidagi ma’nolarni bildiradi: V - bilganlarimni 
tasdiqlaydi + - yangi axborot - - bilganlarimga zid keladi ? - meni o’ylantirib qo’ydi. 
PARCHA SHARH : Chap tomondagi «Parcha» deb yozilgan qismga o’quvchilar 
matn yuzasidan biror parcha yoki ularga qattiq ta’sir qilgan narsa yoki ularni haqiqatda 
hayron qoldirgan timsol haqida yozishlari kerak. Ehtimol, bu ularga shaxsiy 
tajribalaridan nimanidir eslatgandir, balki ularni qiziqtirgan yoki o’ylantirib 
qo’ygandir. Balki ular bu fikrga, narsaga qo’shilmaslar. Balki bu narsa o’quvchi uchun 
Ikki qismlik kundalik usulidan ham matn bilan ishlash jarayonida foydalanish 
mumkin. Bu usul birinchidan, mavzu matnini chuqur tushunishga yordam bersa, 
ikkinchidan, o’quvchilarni ijodiy tafakkurga undaydi, ularning mustaqil fikr 
yuritishlarini kuchaytiradi. Berilgan matn o’qib chiqilgach, daftar varag`i quyidagi 
tarzda ikki qismga bo’linadi: