İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
512 512 qeyri-rəsmi şəkildə qadağa qoyması, üstəlik Azərbaycanı bilərəkdən etnik qruplara bölüb 13-14 «millət» meydana çıxarması milli mənlik şüurunu ciddi şəkildə zədələmişdir. Bütün bunların nəticəsi olaraq türkçülük, islamçılıq eyni zamanda, Cümhuriyyət dövründə vahid Vətəni və vahid Dövləti qorumaq naminə irəli sürülən Azərbaycan milli ideyası – azərbaycançılıq Sovetlər Birliyi dönəmində siyasi- ideoloji təhriflərə məruz qalmışdı. Vəli Osmanlının təbrincə desək,
SSRİ dövründə Azərbaycan türklərinin «azərbaycanlılar»a çevrilməsi təsadüfi olmamışdır: «Sovet quruluşundan sonra bizə «azərbaycanlılar» demişlər. Gürcüstanda və indii Ermənistan adlandırılan ərazilərdə yaşayan Türklərə də «azərbaycanlılar» deyilib. Bu isə bilərəkdən Türklərin yaşadıqları bütünlükdə Qfaqazı «Azərbaycanla» kiçildib məhdudlaşdırmaq siyasətini güdmüşdür» [175 a , 367]. Beləliklə, SSRİ dövründə azərbaycançılıq ideyası yalnız təhrif edilməmiş, ona SSRİ ideoloqları tərəfindən yeni bir forma geyindirilərək Azərbaycan türklərinin şüuruna yeridilməyə başlamışdır. SSRİ ideoloqlarının təqdimatındakı azərbaycançılıq (Azərbaycan dövləti, azərbaycanlı milləti, Azərbaycan dili, Azərbaycan tarixi, Azərbaycan ədəbiyyatı anlayışlarının üst səviyyəyə gətirilməsi baxımından) milli şüura deyil, «sovet beynəlmiləlçiliyi» şüuruna əsaslandığı üçün ilk növbədə, sözdə «beynəlmiləl» mahiyyət vurğulanmış və milli-türk nə varsa birmənalı şəkildə «beynəlmiləlçiliyin», yaxud da qeyri-müəyyən kommunizm quruluşunun tərkibində məhv edilməyə çalışılmışdır. Başqa sözlə, SSRİ ideoloqları beynəlmiləlçilik ideyasını saxtalaşdırdıqları, yəni saxta «sovet beynəlmiləlçiliyi» yaratdıqları kimi, bu mənada milli ruhlu www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 513
azərbaycançılığa tam
zidd olan
sovet kosmopolit azərbaycançılığı irəli sürmüşlər. Bu baxımdan «sovet beynəlmiləlçiliyi» nə qədər beynəlmiləlçilik ideyaları ilə eynilik təşkil edə bilərdisə də, milli-türk azərbaycançılıqla sovet-kosmopolit azərbaycançılığı da bir o qədər üst-üstə düşə bilərdi. Bu isə o deməkdir ki, SSRİ ideoloqları Azərbaycan milli
ideyasının (indiki
anlamda azərbaycançılığın) mahiyyətini saxtalaşdırmaqla Azərbaycan xalqında, onun əksəriyyətini təşkil edən Azərbaycan türklərində milli şüurun formalaşmasına əngəl olmuşlar. Bunun da nəticəsində Azərbaycan türkləri başda olmaqla azsaylı etnik qrupların vahid millət – azərbaycanlı siyasi kimliyi əsasında formalaşması prosesi millilikdən çıxaraq sovet kosmopolit- izminə yuvarlanmışdır. Beləliklə, yeni siyasi millətin formalaşması prosesində Azərbaycan türklərinin aparıcılığı «beynəlmiləlçilik» adı altında inkar olunmuş, üstəlik onların milli kimliyinə və milli dilinə qadağa qoyulmuşdur. Bütün bunlarla yanaşı, yalnız Azərbaycan türklərinin timsalında qeyri-müəyyən azərbaycanlı etnik kimliyi və dili irəli sürülmüş, bu mənada azsaylı etnik qruplara demək olar ki, toxunulmamışdır. Üstəlik, naməlum azərbaycanlı milləti və Azərbaycan dilinin əsaslandırılması işində onların ziyalılarına Azərbaycan elminin bütün sahələrində müəyyən mənada şərait yaradılmışdır. Fikrimizcə, bu zaman azsaylı etnik qrupların ziyalılarının xüsusilə tarix, etnoqrafiya və dilçilik sahələrində yetişdirilməsində SSRİ rəhbərliyi daha çox maraqlı olmuşdur. Təsadüfi deyil ki, istər Sovetlər Birliyi dövründə, istərsə də müstəqiliyimiz bərpa edildikdən sonra azərbaycanlıların əksəriyyətinin türk olmasını danmaq yolu tutanların əksəriy- www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
514 514 yəti özlərini türk hesab etməyən İqrar Əliyev, Fəridə Məmmədova, Ağamusa Axundov və başqa tarixçi, dilçi alimlər olmuşlar. Bu isə o deməkdir ki, SSRİ rəhbərliyi və ideoloqları Azərbaycan türkçülüyünü-milli azərbaycançılığı inkar edib onun yerində sovet azərbaycançılığı ideyasını formalaşdırması yolunda uğurlar əldə etmək, ən əsası gələcəkdə Azərbaycan dövlətində yeni siyasi millətin Azərbaycan türklərinin əsasında formalaşmasının qarşısını almaq üçün, hələ o vaxtlar məkrli planlar cızmışlar. Yəni sovet rəhbərliyi bir yandan Azərbaycan türklərinin milli klimliyini və milli dilini inkar etmək yolu tutduqları halda, digər tərəfdən türk olmayan azsaylı etnik qrupların nəinki etnik kimliyinə və dilinə qarşı ciddi şəkildə hər hansı repressiyaya yol verməmişlər, üstəlik, onların da Azərbaycan türklərinin kimliyini və dilini saxtalaşdırmaq prosesinə cəlb etməyə çalışmışlar. Şübhəsiz, bu məsələlərdə tarixən Azərbaycan türkləri ilə yanaşı yaşayan, onlarla qaynayıb-qarışan, özəlliklə vahid dini kimliyi və demək olar ki, eyni mədəniyyəti paylaşan azsaylı etnik qruplar (talışlar, ləzgilər, tatlar, kürdlər və b.) yuxarıdakı bəzi istisnaları da nəzərə almasaq, sovet rəhəbərliyinin riyakar, məkirli oyunlarının təsiri altına düşməyiblər. Görünür, məhz bu baxımdan SSRİ rəhbərliyi həmin dövrdə Azərbaycan türklərinə qarşı daha çox gəlmə «erməni kartı»ndan istifadə etmişdir. Bütün bunlar bizə onu deməyə əsas verir ki, SSRİ rəhbərliyi və ideoloqlarının apardıqları «sovet beynəlmiləl- çiliyi»nə uyğun sovet-kosmopolit azərbaycançılq ideyası Azərbaycan türkləri ilə azsaylı etnik qruplar arasında tarixi birliyin qorunmasına deyil, əksinə vaxtilə mövcud olan milli
Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|