9
Birinchidan,
daromadlarning qandaydir qismini jamg'armaga qo'yish oqibatida u
tovarlarda bo'lgan talabda o'z aksini topmaydi. Jamg'arma, yuqorida ta'kidlanganidek,
daromadlarning ma'lum bir qismini iste'mol qilishdan chegirib qo'yishni bildirib,
natijada iste'mol sarflari hajmi barcha ishlab chiqarilgan mahsulot va xizmatlarni sotib
olish uchun yetarli bo'lmay qoladi. Aholi daromadining jamg'arilgan qismi o'zining
xususiy talabini vujudga keltirmaydi. Buning natijasida sotilmay qolgan tovarlarning
ko'payishi, ishlab chiqarishning qisqarishi, ishsizlik va daromadlarning pasayishi ro'y
berishi mumkin. Boshqacha tarzda ifodalaydigan bo'lsak jamg'armaga bo'lgan
moyillikning o'sishi o'z navbatida iste'molga bo'lgan moyillikning pasayishini anglatadi.
Iste'mol sarflarining qisqarishi esa mavjud tovar va xizmatlarning sotilmay qolishiga,
ya'ni ishlab chiqarish zahirasining ko'payishiga olib keladi. Oqibatda yangi kapital
qo'yilmalar amalga oshirilmaydi, ishlab chiqarish qisqaradi, ishsizlikning o'sishi va
daromadlarning pasayishi ro'y beradi. Aholi tomonidan jamg'armaning haddan ortiq
ko'paytirib yuborilishi oqibatida kelib chiquvchi salbiy jarayonlar, ya'ni - «tejamkorlik
paradoksi» shunday tarzda namoyon bo'ladi.
Ikkinchidan,
jamg'arma talabning etishmasligiga olib kelmasligi ham mumkin,
chunki
jamg'arilgan
mablag'lar
tadbirkorlar
tomonidan
investitsion
maqsadlardaishlatiladi. Bu esa jamg'arma keltirib chiqaradigan iste'mol sarflaridagi har
qanday etishmaslikni to'ldiradi.
Uchinchidan,
korxonalar
ham
o'zining
barcha
mahsulotini
pirovard
iste'molchilarga sotishni ko'zda tutmaydi, balki uning bir qismidan o'z ishlab
chiqarishida foydalanishi mumkin. Shunday qilib, agar tadbirkorlar aholining
jamg'armalariga teng miqdordagi mablag'larni investitsiyalarga qo'yishni ko'zda tutsa,
ishlab chiqarish darajasi doimiy bo'lib qoladi.
Iste'mol va jamg'arma darajasini aniqlab beruvchi asosiy omil
Dostları ilə paylaş: |