Iqtisodiyot universiteti iqtisodiyot trogal

1.3. Yollanma ishchilar armiyasining shakllanishi
Machine Translated by Google

---

25
Mehnat mazmuni
ishlamoq
Ishlab chiqarishni rivojlantirish
1.3. Yollanma ishchilar armiyasining shakllanishi
Mehnatning tabiati
Qobiliyatni rivojlantirish
Guruch. 1.3. Ish haqi mehnat armiyasining
shakllanishi Ish haqi va kapital o'rtasidagi munosabatlar,
avvalambor, bozor mexanizmining uzoq davom etgan
rivojlanishi natijasidir. Tarixiy jihatdan bu rivojlanish mehnat
bozorida o'z ish kuchini tovar sifatida taklif qilgan mulksiz
shaxslarning paydo bo'lishi bilan boshlangan. Bir vaqtning o'zida
Aynan kapitalning dastlabki to'planishi natijasida bozorda ishchi
kuchi yollanishi kerak bo'lgan muvaffaqiyatli tadbirkorlar paydo
bo'ldi. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, maoshli
mehnat va kapital o'rtasidagi munosabatlar bozor
mexanizmidan tashqari, "yuqoridan", davlat ta'siri ostida ham
shakllanishi mumkin, bu esa ba'zi odamlarni kapitalist sifatida
o'zboshimchalik bilan "tayinlash" orqali. boshqalar ishchi sifatida
shunday qilib, mehnat va kapital o'rtasidagi munosabatlarni
yaratishi mumkin. Bunday holda, go'yo kapitalni uzoq vaqt
davomida to'plash bosqichi chetlab o'tiladi va davlat korxonalari
va mulklarini ularga taqsimlash orqali tadbirkorlarni mohiyatan
sun'iy tanlash amalga oshiriladi (Rossiya xususiylashtirish).
Bozor, bozor mexanizmi bunday sharoitda faqat mehnat va
kapital munosabatlarini shakllantirishning zaruriy sharti rolini
o'ynadi.
Rossiyada bo'lib o'tgan xususiylashtirish korxona menejerlari
va direktorlarining xodimlar toifasidan (boshqaruvchi xodimlar)
mulkdorlar va tadbirkorlar toifasiga o'tishlariga olib keldi, garchi
ular bajaradigan funktsiyalarining tabiatiga ko'ra, aksariyat
hollarda ular hali ham sobiq davlat mulkiga cheksiz egalik qilgan
boshqaruvchilar bo'lib qoldi. Rossiyada ular mohiyatan
nomenklatura kapitalizmini davlat tasarrufidan chiqarishga aniq
huquqiy majburlash elementlari bilan sun'iy buyruqbozlik
yaratishga murojaat qilishdi. Odamlar ko'pincha o'zlarining indii
natijasida emas, balki tadbirkor bo'lishdi
ijtimoiy mehnat, lekin asosiy tomonidan olingan kapital hisobiga
Machine Translated by Google

---