Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish nazariyalari

---

Iqtisodiyotni davlat 
tomonidan tartibga 
solish nazariyalari.
Mamatqulova Sarvinoz

---

REJA:
1
Iqtisodiyotni tartibga solishda davlatning roli haqidagi turli xil qarashlar
2
Iqtisodiyotni boshqarish va tartibga solish tizimining shakllari va
yo‘nalishlari
3
O’zbekistonda tashqi va ichki iqtisodiyotni tartibga solish

---

Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish deganda, davlat o‘z iqtisodiy
tadbirlari orqali iqtisodiy faoliyatga ta’sir etishi tushuniladi. Iqtisodiyotni
davlat tomonidan tartibga solishning ikki asosiy yo‘li mavjud:
1.
Monopol, markazlashgan ma’muriy-buyruqbozlikka asoslangan holda
rejali tartibga solish. 
2. Erkin tadbirkorlikka asoslangan, iqtisodiyotni cheklangan tarzda tartibga
solishdan iborat. 

---

Monopol rejali tartibga solishda davlat markazdan
turib yakkahokimlik bilan iqtisodiy jarayonni
boshqaradi. Rejali iqtisodiyotda nima ishlab
chiqarish, qancha ishlab chiqarish, qanday ishlab
chiqarish va kim uchun ishlab chiqarish kabi
masalalar barchasi davlat rejasida belgilanadi. Bu 
reja har bir korxona, muassasa, tashkilot, soha, 
tarmoq uchun majburiy bo‘lib, undan chetga chiqib
bo‘lmaydi va har bir xo‘jalik yurituvchi subyekt
uning bajarilishini ta’minlashi shart bo‘ladi. 
Sobiq Ittifoq iqtisodiyoti asosini ishlab chiqarish
vositalarining davlat mulki va markazlashtirilgan
iqtisodiy rejalashtirish tashkil etgan edi. Ishlab
chiqarishning shaxsiy-insoniy omili faqat mehnat
qilishar, ishlab chiqarish vositalariga egalik qilishdan
mahrum qilingan edi. Natijada ularning ishlab
chiqarishda qatnashuvidan moddiy manfaatdorligi
faqatgina ish haqi va ayrim hollardagina mukofotlar
bilan chegaralanib qo‘yilgan edi. 

---