Iqtisosiyotni modernizatsiyalash sharoitida korxona nomoddiy aktivlari va moddiy resurslardan tejamkorlik asosida foydalanishni taminlash reja: kirish I bob. Iqtisodiyotni moderizatsiyalashtirish sharoitida korxonaning nomoddiy aktivlari

Er va tabiat resurslaridan foydalanish huquqi - xo‘jalik yoki boshqa maksadlarda er va boshqa tabiiy resurslardan foydalanishni ta’minlovchi xuquq, ammo erdan foydalanish huquqi mazkur er uchastkasini mulk kilib olishni bildirmaydi.
Nomoddiy aktivlarni baholashda «Nomoddiy aktivlar» nomli 7-son BDMSga asoslanilish lozim. Nomoddiy aktivlarni baholashda quyidagi baho (qiiymat)lardan foydalaniladi:
Dastlabki qiymat;

• 
  
  Sotish qiymati;
  
• 
  
  Tugatish qiymati;
  
• 
  
  Ko‘oldik qiymati;
  
• 
  
  O‘rnini koplash qiymati.
  

Dastlabki qiymat — aktivni harid qilishda xdkikatda tulangan pul mablagj yoki uni barpo etishda amalga oshirilgan haqikiy harajatlardir. Harid qilishning haqiv qiymati nomoddiy aktivni harid qilish va uni ishlatish uchun tayyor xrlga keltirip qilingan barcha harajatlarni, ya’ni: harid narxi, yuridik yigimlar va boshqa harajatlar o‘z ichiga oladi. Tashkilot tekinga olgan nomoddiy aktivlarning dastlabki qiymati ekspe nuli bilan bozor narxida baxrlangan qiymat bo‘yicha tan olinadi. Tekinga oling nomoddiy aktiv kirim qilingan sanada amal kilgan narx asosida joriy bozor kiyma shakllantiriladi. Amaldagi narx to‘g‘risidagi ma’lumotlar ham hujjatlar va ekspert yu bilan tasdiklanishchi kerak
Sotish qiymati nomoddiy aktivlarni bitim paytida manfaatdor taraflar urtasi ayirboshlash mumkin bo‘lgan summadir.
Tugatilish qiymati chiqib ketishga doyr kutilayotgan harajatlarni chiqar] tashlagan xrlda aktivning foydali xizmati natijasida uni tugatish paytida pay, bo‘ladigan aktivlarning taxmin kilinayotgan qiymatidir.
Qoldiq qiymati aktiv hisob va hisobotda aks ettiriladigan jamgarilp amortizatsiyani chiqarib tashlangan xrlda nomoddiy aktivlarning dastlabki yoki jor* qiymatidir.
O‘rnini koplash qiymati korxona aktivdan keyinchalik foydalanish hisobi koplashni muljallayotgan summa, shu jumladan tugatilish qiymati. Nomoddiy aktiv pul harid kilinsa, uning qiymati kontraktda ikqilamchi bozorda faol ishlayotgan shu singar aktivga aniqlangan bozor narxi bo‘yicha ko‘rsatilishi mumkin.
Nomoddiy aktiv xo‘jalik yurituvchi subyektning o‘zi tomonidan yaratilgan va un yaratish chiqimlarini aniq belgilash mumkin bo‘lgan xrllarda nomoddiy aktiv xdkiki tannarx bo‘yicha aks ettiriladi. Nomoddiy aktiv qiymatini belgilash mumkin bulga hollarda u aktiv sifatida alohida modda bilan aks ettirilmaydi. Korxona tomonida gudvill aktiv sifatida aks ettirilmaydi, chunki u korxonani sotib olish paytida hari qilish narxi bilan mazkur subyektni tashkil kiluvchi aktivlarning haqikiy narx o‘rtasidagi tafovut sifatida yuzaga keladi. Ba’zi vaqtlarda nomoddiy aktivlarni kayt; baholashga exo‘tiyoj tugiladi. Nomoddiy aktivni kayta baholaganda nomoddiy aktivnin butun zanjiri kayta baholanishi kerak Kayta baxrlash natijasida nomoddiy aktiv balans qiymati ko‘paygan holda ushbu ko‘payish avvalgi baho‘odan oshadigan summada «Zaxira sarmoya xo‘isobvaragining kreditida aks ettirilishi lozim. Kayta baxrlash natijasida nomoddiy aktivning balans qiymati kamaygan bo‘lsa, bu kamayish avvalgi bahodan oshadigan summada harajat sifatida tan olinadi.