İslamda Uşaq Tərbiyəsinin Əsasları

Bu, haqsızlıq etməməyə daha ya-
xındır
”  ifadəsi  ayədə  keçən  hər  iki  hökm  üçün  illət  (səbəb) 
təşkil edir. Bu isə öz növbəsində kişiləri yetimləri nikahlamaq-
dan çəkindirib həddi-büluğa çatan qadınlarla evlənməyə, dörd 
qadınla  nikahlanmaqdan  çəkindirib  bir  qadınla  və  ya  sahib 
olduqları cariyələrlə nikahlanmağa təşviq etməkdir. Bu ayənin 
ailə sayının azlığı ilə açıqlanması isə doğru deyil. 
Doqquzuncusu:  Allah 

  ayədə  “Kasıblamaqdan  və  ya 
möhtac vəziyyətə düşməkdən qorxursunuzsa” deyil “
Əgər (o 
qadınlarla)  ədalətlə  dolanmayacağınızdan  qorxursunuzsa
” 
deyə  buyurur.  Əgər  orada  məqsəd  ailənin  azlığının  üstünlü-
yünü  bildirmək  olsaydı,  o  zaman  bu  cür  ifadə  edilməsi  daha 
uyğun olardı. 
                                                 
28
 Bu, görüşlər arasında ən güclü olanıdır. 

---

27 
 
Onuncusu:  Allah 

qadağan  edilən  hər  hansısa  bir  hökmü 
bildirdiyi zaman onun qadağan edilməsini müəyyən bir illətə
29
 
bağlayır. Yaxud da  bir şeyi mübah etdiyi zaman  onun  yoxlu-
ğunu da müəyyən bir səbəblə əlaqələndirir. Göstərilən illət isə 
hökmün  əksi  ilə  qarşılıq  təşkil  etməlidir.  Allah 

  yetimlərdən 
başqası  ilə  evlənməyin  mübahlığını  bildirməklə  yanaşı,  bun-
dan  başqa  bir  qadınla  və  yaxud  sahib  olduğu  cariyələrlə 
kifayətlənməyin  halallığını,  bunun  zülm  etməmək  üçün  daha 
uyğun  olmasına  illət  təyin  edib.  Bu  da  məlumdur  ki,  ailənin 
çoxalması  bəyan  edilən  hökm  ilə  üst-üstə  düşmür.  O  zaman 
ayəni təfsir edərkən bu cür (İmam Şafii kimi) səbəbə bağlamaq 
da doğru deyil.
30
 
İKİNCİ BÖLÜM