|
İslâmîyet’in din olarak kabul edilmesiyle başlamıştır. İslâmîyet’in din olarak kabul edilmesiyle başlamıştırAllah’a “şeriat-tarikat-marifet-hakikat” basamaklarını çıkmakla ulaşılacağına inanılmış; bu basmakların rehberlerle çıkılacağı düşünceyle nsanlara “insan-ı kâmil” olmanın yolları gösteren tarikatlar k
|
səhifə | 7/9 | tarix | 20.08.2018 | ölçüsü | 0,56 Mb. | | #63722 |
| Allah’a “şeriat-tarikat-marifet-hakikat” basamaklarını çıkmakla ulaşılacağına inanılmış; bu basmakların rehberlerle çıkılacağı düşünceyle nsanlara “insan-ı kâmil” olmanın yolları gösteren tarikatlar kurulmuştur. Birçok divan şairi tasavvuf düşüncesini eserlerinde işlemiştir.
2. TÜRK-İ BASİT (BASİT TÜKÇE) AKIMI 2. TÜRK-İ BASİT (BASİT TÜKÇE) AKIMI 15. ve 16 yy.’da görülmüştür. Türkçe sözcüklerle şiir yazan şairleri küçümseyenlere, Türkçeyi kaba ve zevksiz bulanlara tepki olarak doğmuştur. Devrin büyük şairleri tarafından pek ilgi görmemiştir. Temsilcileri sanat güçlerini gösteren eser verememiştir. 15. yy. sonunda Aydınlı Visalî’nin öncüsü olduğu bu akım en güçlü temsilcileri 16. yy. şairlerinden Edirneli Nazmî ve Tatavlalı Mahremî’dir. İlkeleri şu şekilde özetlenebilir: a. Divan şiiri nazım biçimleri ve aruz ölçüsü kullanılsa da Türkçe sözcükleri kullanmak b. Divan şiirindeki mazmunların (kalıplaşmış sözler) yerine halk şiirindeki mecaz, deyim ve benzetmeleri kullanmak c. Arapça ve Farsça sözcüklerden olabildiğince kaçınmak
3. SEBK-İ HİNDİ 3. SEBK-İ HİNDİ Sebk-i Hindi; Hint tarzı, üslubu demektir. 17. yy.’da Hindistan’a giden İranlı şairlerin açtığı bir çığırdır. Türk şairleri tarafından 17. ve 18. yy.’da benimsen bu akımın temsilcileri şunlardır: Neşatî, Nailî, Fehim, Şeyh Galip... Nef’î ve Nedim (kısmen etkilenmişler) Bu akımın ilkeleri şöyledir: a. Anlamı derinleştirip kapalı ve girift hale getirmek (kısa ve özlü) c. Yeni mazmunlar kullanmak d. Şiiri yaşamdan soyutlayıp tasavvuf ve derin acılara yöneltmek e. İnsan mantığını zorlayan abartılı ve hayali bir anlatım yolu seçmek f. Yeni sözcüklere ve tamlamalara başvurmak
4. MAHALLİLEŞME (YERLİLEŞME) 4. MAHALLİLEŞME (YERLİLEŞME) 16. yy.’dan sonra görülmeye başlandı. Bakî’nin ilk habercisi olduğu bu akımın en güçlü örneklerini 18. yy’da Nedim verirken 19 yy’da da Enderunlu Vasıf bu akımın sınırlarını genişletmiştir. Aşık tarzı Türk şiiri ile Divan şirinin birleşimi olarak görülebilir. Nedim bu akımın etkisiyle Hece ölçüsünde türkü yazdı. Halk deyimleri, yaşamı ve dili bu akım sayesinde şiire yansıdı. Sadeliğe yakın bir Türkçe kullanılmıştır. İstanbul’un değişik semtleri, eğlenceleri, köşkleri... gazel ve şarkı ve şehrengizlere yansıdı. Divan şiirin soyut dünyasına bir tepki olarak ortaya çıktı. Bu akım Tanzimat sanatçılarını da etkilemiştir.
5. HİKEMÎ ŞİİR AKIMI ???????????? 5. HİKEMÎ ŞİİR AKIMI ???????????? İnsana, yaşam tecrübesine dayalı, doğruyu ve güzeli göstermeyi amaçlar. Nabî Ekolü, Hakîmâne şiir de denilen bu akım; düşünceye ağırlık veren, okuyucuyu düşündürmeyi, aydınlatmayı amaçlar. 17. yy. da görülen bu akımın ilk ve en güçlü temsilcisi Nabî’dir. Nabi’den sonraki en önemli temsilcisi de Koca Ragıp Paşa’dır. Bu akımdan Tanzimat şairlerinden Ziya Paşa ve N. Kemal de etkilenmiştir. Bu akıma bağlı sanatçıların dili çağdaşlarına göre daha sadedir.
Türk boyları ve devletlerinin iç çatışmaları ve Moğol istilaları yaşanmıştır. Türk boyları ve devletlerinin iç çatışmaları ve Moğol istilaları yaşanmıştır. Bunalan halk, çareyi din ve tasavvufta görmüştür. Anadolu’ya gelinmiş; farklı kültürlerle karşılaşılmıştır. Yesevîlik, Bektâşîlik, Mevlevîlik tarikatları doğmuştur. Tasavvuf hem seçkinlerin hem de sıradan halkın ilgisini çekmiştir. Şiir, düz yazıdan daha çok ilgi görmüştür. Dini eserle beraber dindışı şiirler de verilmiştir. Divan edebiyatı (Dehhanî, Mevlana) ve tekke edebiyatı (Yunus Emre) bu dönemde kurulmuştur.
Bilinen ilk Divan şairidir. Bilinen ilk Divan şairidir. Din dışı konularda ve lirik tarzda şiirler yazmıştır. Şiirlerinin en önemli teması aşktır. Anadolu’ya Horasan’dan gelmiştir. İran edebiyatı etkisiyle din dışı şiirler yazdı. Farsa’ça bir Selçuk Sehnamesi yazdığı da söylenir. Şiir: 1 kaside, 9 gazel Selçuk Şehnamesi:(Selçuklu sultanı III. Alaattin Keykubat’ın buyruğuyla)
Tasavvuf edebiyatının yüzyıllarca etkili olmuş en önemlilerindendir. Tasavvuf edebiyatının yüzyıllarca etkili olmuş en önemlilerindendir. Anlayış ve kurallarıyla yeni bir tarikatın (Mevlevîlik) temellerini atmıştır.
Dostları ilə paylaş:
|
|
|