Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali konchilik ishi fakulteti «konchilik elektr mexanikasi» kafedrasi

Silindr hajmini foydalanishga ko‘ra;

• 
  bir tomonlama (sodda);
  
• 
  ikki tomonlama
  

Bir tomonlama kompressorlarda (7.2-rasm) silindr hajmining porshendan oldi va ikki tomonlama kompressorlarda esa (7.2-rasm) silindr hajmining porshendan oldi va orqa tomonlaridan ham foydalaniladi.
Silindr hajmining porshendan oldi va orqa tomonini ishlatish faqat ko‘p bosqichli porshenli kompressorlarda qo‘llaniladi.
Havoni siqish bosqichlariga ko‘ra;

• 
  bir bosqichli;
  
• 
  ikki bosqichli;
  
• 
  ko‘p bosqichli.
  

Hozirgi zamon ko‘p bosqichli porshenli kompressorlarda bosqichlar soni ettidan oshmaydi.
Bir bosqichli porshenli kompressorlarda (6.17-rasm) havo, havo yig‘gichga xaydab chiqariladi. Ikki bosqichli porshenli kompressorlarda (6.17-rasm) esa havo ikki marta siqiladi.
Birinchi bosqichda siqilgan havo oraliq sovutgichga xaydab chiqariladi. Unda havo sovutiladi va sovugan havo ikkinchi bosqichga so‘riladi. Ikkinchi bosqichda havo ikkinchi marta siqilib havo yig‘gichga xaydab chiqariladi. Havoni ikki va undan ko‘p marta siqish havo bosimini oshirish uchun qo‘llaniladi.

3-rasm 305 VP -30/8 kompressorning umumiy ko‘rinishi.
1-asos, 2,3 –kreyskopflar, 4,5-shatunlar, 6-tirsaksimon o‘q, 7-tik silindr, 8-11 – porshenlar, 9,12-klapanlar, 10-gorizontal silindr, 13 – oraliq sovutgichi.
KONDA PNEVMATIK QO’RILMANI O'RNATISHNI HISOBI
Hisoblash uchun dastlabki ma'lumotlar
1. Pnevmatik qo’rilmani o'rnatishning knimatik sxemasi 4 rasmda ko'rsatilgan.
2.Pnevmatik tarmoqning bog’lash nuqtalari orasidagi masofa:
L_1-2 = 510 м; L_2-3 = 160 м; L_2-4= 420 м; L_3-5 = 180 м; L_3-6 = 240 м;
L_4-9 = 630 м; L_4-10 = 570 м; L_5-8 = 340 м; L_5-11 = 460 м; L_5-12 = 420 м;
L_6-7 = 440 м; L_6-15 = 320 м; L_6-16 = 400 м; L_7-17 = 420 м; L_7-18=510 м;
L_8-13 = 440 м; L_8-14 = 460 м.
3. Siqilgan havo iste'molchilarining texnik tavsiflari jadvalda keltirilgan.
4. Siqilgan havo iste'molchilarini iste'mol nuqtalari bo'yicha taqsimlash:
Punkt 9— (1гп + 1ск + 5мо + 1бм + 1вм);
Punkt 10 — (1гв + 1бс + 1вм + 1ко + 1нп+2ск);
Punkt 11 — (2пм + 11мо + 2бм + 1вм + 1нп);
Punkt 12 — (1ко + 1ск + 1вм + 1мл + 1нп);
Punkt 13 — (2бс + 7мо + 1бм + 1вм + 2сл);
Punkt 14 — (1ко + 1ск+ 1вм + 1мл + 1нп);
Punkt 15 — (2гп + 1ск + 5мо + 1бм+1пм);
Punkt 16 — (2гв + 6мо + 1бм + 1мл + 2нп);
Punkt 17— (7мо + 2бм + 2вм + 2сл);
Punkt 18 — (1пм + 9мо + 1бм + 1вм).
Eslatma. Siqilgan havo iste'molchilarining harf belgilari oldidagi raqamlar tegishli paragraflarda ularning sonini ko'rsatadi.

Pnevmatik o'rnatishni hisoblash sxemasi

Tablisiya 7.
Siqilgan havo iste'molchilarining texnik ma'lumotlari

Потребители сжатого воздуха (обозначение)	Количество ni	qi м^3/мин	pni бар	K3i		kвi
Очистные комбайны (ко)	2	48	4,5	1.0	1,10	1,0
Погрузочные машины (пм)	4	28	5,0	0,25	1,10	0,4
Грейферы проходческие (гп)	3	18	5,6	0,38	1,15	0,45
Маневровые лебедки (мл)	3	15	3,5	0,80	1,20	0,15
Скребковые конвейеры (ск)	6	16	3,5	0,80	1,10	1,0
Буросбоечные станки (бс)	3	16	4,5	1,0	1,20	0,5
Отбойные молотки (мо)	50	1.4	4,0	1,0	1,15	0,4
Бурильные молотки (бм)	9	3,5	5,0	1,0	1,15	0,65
Вентиляторы ВМП (вм)	9	5,0	4,0	0,7	1,0	1,0
Пневматические насосы (нп)	4	2,5	4,0	0,8	1,05	1,0
Скреперные лебедки (сл)	4	2,5	5,0	0,8	1,20	0,5
Гировозы (гв)	3	40	5,5	1,0	1,15	0,3

KOMPRESSOR STANSIYALARINING QUVVATLARINI HISOBI

1.1 Siqilgan havo iste'molchilarining umumiy soni
n_c= =n₁+n₂…n_m= 2+ 4 + 3 + 3 + 6 + 3+50 + 9 + 9 + 4 + 4 + 3=100.
1.2 O'rtacha iste'molchi uzish koeffitsienti
K_B= = =0.60
Bu yerda n_i —o'xshash iste'molchilar soni i-гo типа turi; q_i —belgilangan turdagi bitta iste'molchi tomonidan siqilgan havoning nominal iste'moli; k_3i —yuk koeffitsienti; _i— коэффициент, mashinalar va mexanizmlarning yemirilish tufayli havo sarfini oshirishni hisobga olgan holda koeffitsient; k_BI—mashina va mexanizmlarni tarmoqdan uzish koeffitsientlari; n —o'xshash iste'molchilar guruhlari soni. Parametrlar va koeffitsientlarning raqamli qiymatlari jadvalga muvofiq olinadi. 7.




Iste'molchilarning bir vaqtning o'zida ishlash koeffitsienti Ko'rsatilgan п_с va K_t bo'yicha diagramma yordamida grafik tarzda aniqlanadi,К_о = 0,72.
Iste'molchilar tomonidan taxminiy umumiy havo iste'moli
Q_n= =1,05⋅0,72⋅652.1=493 м³/мин,
Buyerda где = 1,05-1,15 konda va yer yuzasida hisobga olinmagan siqilgan havo iste'molchilari uchun xavfsizlik omili.
1.5 Pnevmatik tarmoq quvurlarining umumiy uzunligi
= L_1-2+L_3-3…= 510 + 160 + 420+180 + 240 + 630 + 570 + 340 + 460 + 420 + 440 + 320 + 400+420 + 510 + 440 + 460 = 6920м.
1.6. Pnevmatik tarmoqning quvur tizimidagi yo’qotilishlar tufayli havo sarfi miqdori.
Q_ус= = 0,003^.6920=20,76 м³/мин,
Buyerda р = 5 бар —iste'mol nuqtalarida siqilgan havoning hisoblangan o'rtacha bosimi; а = 0,003 м³/(мин-м) 5 bar iste'molchilar uchun dizayn bosimida siqilgan havoning o'ziga xos yo'qotishlarining ruxsat etilgan qiymati, quvur liniyasi uzunligi birligiga ishora qilinadi.
1.7. Havoni iste'mol qilish nuqtalarida havo isrofi miqdori.
Q_ус= = 0,4⋅100 = 40 м³/мин,
Buyerda b= 0,4 м³/мин. — 5 bar bosimli havo bosimida birlashtiruvchi elementlardagi yuqotilishlarning standart qiymati
1.8. Kompressor stantsiyasining taxminiy quvvati
Q_кс+ Q_п ⁺Q_ус⁺Q_уп=493+20.76+40 = 553,76 м³/мин.

SIQILGAN HAVO SARFINI HISOBI

2.1. Pnevmatik tarmoqning periferik qismlarida siqilgan havo oqimining sarfini hisoblash formula bo'yicha amalga oshiriladi.

Punkt 9— (1гп + 1ск + 5мо + 1бм + 1вм);
Har bir uchastkadagi istemolchilar soniga va turiga bog’liq holda alohida ishlab chiqiladi.
Punkt 10 — (1_гв + 1_бс + 1_вм + 1_нп + 2_ск);

Punkt 11 — (2пм + 11мо + 2бм + 1вм + 1нп);

Punkt 12 — (1ко + 1ск + 1вм + 1мл + 1нп);

Punkt 15 — (2гп + 1ск + 5мо + 1бм+1пм);

Punkt 16 — (2гв + 6мо + 1бм + 1мл + 2нп);

Punkt 17— (7мо + 2бм + 2вм + 2сл);

Punkt 18 — (1пм + 9мо + 1бм + 1вм).



Punkt 13 — (2бс + 7мо + 1бм + 1вм + 2сл);

Punkt 14 — (1ко + 1ск+ 1вм + 1мл + 1нп);

Q_5-8= Q_8-13+Q_8-14=59,62+75,92=135,54 m³/min
Q_6-7=Q_7-17+Q_7-18=25,56+22,03=47,59 m³/min
Q_3-6=Q_6-7+Q_6-15+Q_6-16=47,59+32,76+41,464=121,814 m³/min
Q_3-5=Q_5-8+Q_5-11+Q_5-12=135,54+32,18+78,9=246,62 m³/min
Q_2-3=Q_3-5+Q_3–6=246,62+121,814=368,4m³/min
Q_2-4=Q_4-9+Q_4-10=38,42+51,41=89,9 m³/min
Q_1-2=Q_2-3+Q_2-4=368,4+89,9=458,3 m³/min
2.2. Magistral quvur liniyasi uchastkalarida siqilgan havoning harakat sarfi quyidagicha aniqlanadi:

Q _4-9=33,87+0,003⋅630=35,76 m³/min
Q_4-10=125,4+0,003⋅570=127,11 m³/min
Q_5-11=32+0,003⋅460=33,38 m³/min
Q_5-12=93,5+0,003⋅420=94,76 m³/min
Q_6-15=39+0,003⋅320=40 m³/min
Q_6-16=41,464+0,003⋅400=42,6 m³/min
Q_7-17=27,582+0,003⋅420=29 m³/min

Q_7-18=25,19+0,003⋅510=27 m³/min

Q_8-13=39,78+0,003⋅440=41 m³/min
Q_8-14=91,78+0,003⋅460=93 m³/min
Q_5-8=41+93+0,003⋅340=136 m³/min
Q_6-7=29+27+0,003⋅440=57,32 m³/min
Q_3-6=57,32+40+42,6+0,003⋅240=140,64 m³/min
Q_3-5=136+94,76+33,38+0,003⋅180=265 m³/min
Q_2-3=265+140,64+0,003⋅160=406,12 m³/min
Q_2-4=35,76+127,11+0,003⋅420=166,13 m³/min
Q_1-2=166,13+406,12+0,003⋅510=574 m³/min
Bu yerda Q_i-j. pnevmatik tarmoqning ulangan periferik qismlarining havo sarflari.

Tarmoq bo'limining belgilanishi , i-j	Bo'limning oxirgi nuqtasida siqilgan havo iste'moli yoki oxirgi nuqtaga ulangan iste'molchilar ro'yxati	Bo'lim uzunligi Li-j ,м	Iste'molchilar soni ni-j	Путевой расход воздуха Qi-j м^3/мин
4-9 4-10 5-11 5-12 6-15 6-16 7-17 7-18 8-13 8-14 5-8 6-7 3-6 3-5 2-3 2-4 1-2	1гп+1ск+6мо+1бм+1вм 1гв+1бс+1вм+1мл+1нп 1пм+12мо+2бм+1вм+1нп 1ко+2ск+1вм+2мл+1нп 2гп+1ск+5мо+1бм 2гв+6мо+1бм+2мл+2нп 8мо+2бм+2вм+2сл 2пм+10мо+1бм+1вм 1бс6мо+1бм+1вм+2сл 1ко+2ск+1вм+1мл+1нп Q8-13+Q8-14 Q7-17+Q7-18 Q6-7+Q6-15+Q6-16 Q5-8+Q5-11+Q5-12 Q3-5+Q3 - 6 Q4-9+Q4-10 Q2-3+Q2-4	630 570 460 420 320 400 420 510 440 460 340 440 240 180 160 420 510	10 5 17 7 8 13 14 14 11 6 - - - - - - -	545,3 545,6 543,3 544,4 543,6 543,8 543,8 545,4 5544 544,3 1086,7 1086,8 2751,9 2751,7 5502,8 1087,2 6589,5

Havo sarflarini hisoblash natijalari bo'limda keltirilgan . jadval 8.
PNEVMA TARMOQDAGI BOSIM YO'QOTILISHINI HISOBLASH
3.1. Pnevmatik havo kanallaridagi o'rtacha bosim
P_c=P_п,мах+ =5,6 + =6,4 бар,
buyerda рп.Р_п,мах = 5,6 бар —ga muvofiq iste'molchilarning maksimal ish bosimi jadval. П-1;
= 1,5-5-2,0 bar . pnevmatik tarmoqning havo liniyalarida oldindan belgilangan maksimal bosim yo'qolishi.

2. 
   Standart maxsus bosimning yo'qolishi
   

= 0,0002/0,0004 бар/м = 20/40 Па/м.
Havo sarflari asosida Q_i-j (jadval.8), а
ham o'rtacha bosim p_c = 6,4 бар standart qiymat = 30 Па/м grafik tarzda nomogramma yordamida quvur diametrlari aniqlanadi Q_i-j haqiqiy aniq yo'qotishlar pnevmatik tarmoqning uchastkalarida.