Işmaqdansa

Jestlər 
Sadə 
Mürəkkəb 
Qarışıq
 

---

125 
də diqqət mərkəzində olur. Ġctimai yerlərdə davranıĢ norma-
larına əməl olunması hər kəsin borcudur. Bu borc həm də 
jestlərə münasibətdə öz əksini tapmalıdır. 
3.
Simvolik jestlər
– hərbiçilərin bir-biriylə salamlaĢması, 
islam adətlərinə müvafiq olaraq ziyarətgahlara salam (salavat) 
verilməsi, dəfn mərasimlərində baĢ geyiminin çıxarılması, salam 
alarkən oturan adamın ayağa qalxması və s. 
4.
Emosional jestlər
– yumruğunu stola vurmaq, ikiəlli 
baĢını tutmaq, ürəyini tutmaq, ayağını yerə 
vurmaq, barmağını silkələməklə hədələmək 
və s. 
5.
Ritmik jestlər
– ünsiyyət axarında 
hadi-
sələrin ardıcıllığını əks etdirməyə xidmət 
göstərən jestlər,sağa-sola vargəl etmək, birin-
ci, ikinci və s. ardıcıllığını göstərmək. Qeyd 
edək ki, jestlər çoxmənalılığa meyllidirlər. 
Bunun nəticəsidir ki, ünsiyyətə qatılan 
tərəflər bəzən bu incəlikdən öz məqsədləri üçün bəhrələnirlər. 
Misal üçün, Azərbaycan kinosunun iftixarı sayılan «Ulduz» 
komediyasında kolxoz sədri Qədir Ulduza göz vurmaqla guya 
onu sevdiyini bildirmək istəyir. Ulduz isə ona «Nə oldu?
Jestl
ə
r 
Ritmik 
T
ə
svirl
ə
y
ə
n
S
ə
mtl
ə
yici 
Simvolik
Emosional

---

126 
Gözünüzə çöp düĢdü?» sualını verməklə fikirlərini alt-üst edir. 
Əl qaldırmağın özü də çoxmənalıdır. Bir halda bu jestlə söz 
almaqistəyi ifadə olunursa, tutaq ki, hər hansı bir yığıncaqda əl 
qaldırmaqla razılıq (lehinə) və yaxud etiraz (əleyhinə) ifadə 
etmək olar. Misal üçün, yumruğa bükülmüĢ əlin yuxarı qalxmıĢ 
baĢ barmağı bizim üçün hər Ģeyin əla olması mənasındadır. Bir 
çox xarici ölkələrdə bu jest yolüstü maĢın əyləmək üçün istifadə 
olunur. Yunanlar üçün bu olduqca təhqiramiz bir anlayıĢı (rədd 
ol və yaxud itil burdan) əvəzləyir. Boks , güləĢ hakimləri bu 
jestlə idmançılara xal verildiyini bildirirlər. Doğrudur, jestlərin 
milli koloritli olması tədqiqatçılar tərəfindən qəbul olunur, ancaq 
bunların hansısa bir dillə bağlılığı fikri olduqca ziddiyyətlidir. 
Misal üçün, bu gün dünyanın 20 ölkəsində ispan, 15 
ölkəsində isə ingilis dili dövlət dilidir. Bu heç də o demək deyildir 
ki, bu dillərdə danıĢan insanlar eyni jestlərdən eyni yozumda 
bəhrələnirlər. Barmaqların «
V
» Ģəkilli jestindən Uinston Çörçill 
Ġkinci Cahan savaĢından sonrakı illərdə qələbə simvolu kimi 
istifadə edirdi
29
və bu zaman ovcunun içi kütləyə tərəf açılırdı. 
Həqiqətən, ingilis dilində qələbə sözünün ilk hərfi (
vistory
) ilə 
konqurentlik təĢkil edir. Ġngilis dilində danıĢan bir çox ölkələrdə 
və hətta Böyük Britaniyanın özündə də bu əsl təhqir bildirir. 
Malaziyaya səfər edənlər bilməlidir ki, bu ölkədə danıĢıqlar 
apararkən ayaqların bir-birinin üstünə aĢırılması yolverilməzdir 
və ünsiyyət zamanı əl-qol jestləri xoĢagəlməz təsir bağıĢlaya 
bilər. Bu dövlətdə bir-birinə hədiyyə təqdim edərkən iki əllə, və 
özü də təqribən döĢ qəfəsi səviyyəsində, tutmaq lazımdır. Bütün 
bunlara tam təbii baxılmalıdır. Ümumiyyətlə, ünsiyyətə 
qatılarkən qarĢı tərəfin qoluna girmək, paltarının qolunu, yaxud 
ətəyini çəkmək mədəniyyətsizlikdir. Bu tipli jestlərin qarĢılıqlı 
anlaĢmaya faydalı olacağına inanmaq çətindir.