İsmayil haciyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
120 də xeyli fəaliyyət göstərsələr də məqsədləri baş tutmadı. 1 Bundan sonra erməni daşnakları təşkilatlanmağa başladılar. 80-ci illərin axırlarından başlayaraq Naxçıvanla bağlı təşkilat, ittifaq, cəmiyyətlər yaradır, saxta, obyektiv- likdən uzaq kitablar nəşr etdirir, qəzetlər çıxarırlar. Dağlıq Qarabağı sanki özlərininki hesab edən ermənilər indi fəa- liyyətlərini Naxçıvana yönəldiblər. Ermənilər 90-cı illərdə Naxçıvana qarşı silahlı mübarizəyə başladılar. Ulu öndəri- mizin Naxçıvanda yaşayıb fəaliyyət göstərməsi Naxçıvanı gözləyən təhlükə və bəlalardan xilas etdi. Onlara layiqli cavab verildi, geri oturduldu. Erməni daşnakları başa düş- dülər ki, qəhrəman naxçıvanlılar keçən əsrin əvvəllərində olduğu kimi, indi də Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazi bütövlüyünü qorumaq əzmindədirlər. Göründüyü kimi, Naxçıvan tarixin bütün mərhələlə- rində Azərbaycan xalqına məxsus olmuşdur. Naxçıvanın si- yasi və etnik tarixi, milli tərkibi, coğrafi adları, yetirdiyi gör- kəmli şəxsiyyətləri bunu əyani olaraq təsdiq edir. Dünya sivilizasiyasına dəyərli töhfələr vermiş Naxçıvan ölkəmizin ən qədim bölgələrindən biridir. Tarixi qaynaqlar da erməni uydurmalarını rədd edir. Bununla belə erməni saxtakarları, erməni «tədqiqatçıları» hələ də Naxçıvan iddialarından əl çəkmir, yeni-yeni uydurmalar irəli sürürlər. Ona görə də Ümummilli lider Heydər Əliyevin qeyd etdiyi kimi, biz bun- ların hamısına lazımi cavab verməliyik, bütün bu iddiaların əsassız, uydurma olduğunu beynəlxalq aləmdə sübut etmə- liyik, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü nəinki indiki dövrdə, gələcək nəsillər üçün də qoruyub saxlamalıyıq. 1 Musayev T. Yaddaşımızın qızıl səhifəsi... «Xalq qəzeti», 2000, 16 avqust. 121 3. ERMƏNİLƏRİN NAXÇIVAN ƏRAZİSİNƏ KÖÇÜRÜLMƏSİ XIX əsrdə çar Rusiyasının Azərbaycanı işğal etmə- sində fəal iştirak edən, çarizmin müstəmləkəçilik siyasəti- nin aləti olan ermənilər bunun müqabilində bu ərazilərdə yerləşmək və dövlətlərini yaratmaq arzusunda olmuşlar. Onları çar Rusiyası 1828-ci ildə və sonrakı dövrdə Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürmüşlər. Ermənilərin Azər- baycan torpaqlarına köçürülməsi məsələsi hələ XVIII əsrin əvvəllərindən başlayaraq Azərbaycan torpaqlarında erməni dövləti yaratmaq niyyəti güdən Rusiya imperi- yasının çoxdankı işğalçılıq planlarının tərkib hissəsi idi. 1 Azərbaycan torpaqları Rusiya imperiyası tərəfindən tutul- duqdan sonra Türkmənçay müqaviləsinin 15-ci, Ədirnə müqaviləsinin 13-cü maddələrinə əsasən Qacarlar İranı və Osmanlı imperiyasında yaşayan ermənilər kütləvi şəkildə Azərbaycan torpaqlarına köçürüldülər. Osmanlı və İranla sərhəd ərazilərdə ermənilərin yerləşdirilməsi çarizmin müstəmləkəçilik niyyətlərindən irəli gəlirdi. 2 Azərbayca- nın Arazdan şimaldakı torpaqlarını işğal edən Rusiya im- periyası erməniləri kütləvi şəkildə “Rusiya təbəəliyində olan torpaqlar” adı altında Azərbaycanın keçmiş İrəvan, Naxçıvan, Qarabağ xanlıqlarının ərazilərində və Gürcüsta- nın məhz azərbaycanlılara məxsus torpaqlarında yerləş- dirdi. 3 1 İrəvan xanlığı. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi (AMEA-nın müxbir üzvü Y.Mahmudovun elmi redaktorluğu ilə). Bakı: Azərbaycan, 2009, s.375. 2 Qasımlı M. Ermənilərin Azərbaycan torpaqlarına yerləşdirilməsi və Dağlıq Qarabağa əsassız iddiaları// Qarabağ: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz. Qafqaz Universiteti, 2010, s.3. 3 İrəvan xanlığı. Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi, s. 376-377. 122 Ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçü- rülməsi layihəsi hələ 1827-ci ildə A.S.Qriboyedovun baş- çılıq etdiyi Cənubi Qafqaz diyarının diplomatik dəftərxa- nasında hazırlanmışdı. Erməni köçürülmələrin əsas təşki- latçısı və rəhbərləri general İ.F.Paskeviç, general P.D.Sisi- anov, general N.F.Rtişev, diplomat A.S.Qriboyedov, rus ordusunun polkovniki Q.Lazarev (erməni mənşəli zabit – İ.H.), knyaz Q.S.Qolitsın, erməni arxiyepiskopu Nerses və b. olmuşlar. 1 1828-ci il fevralın 29-da general İ.Paskeviç göstəriş vermişdi ki, ermənilər başlıca olaraq Naxçıvan və İrəvan vilayətlərində, qismən Qarabağda yerləşdirilsin, bir sıra müsəlman kəndləri dindaşlarının ən çox məskunlaşdı- ğı yerlərə köçürülsün və həmin yerlər ermənilərə verilsin. Xristianları Naxçıvan və İrəvan vilayətlərinə getməyə razı salmaq lazımdı. Bu vilayətlərdə xristian əhalisini nə qədər mümkündürsə çoxaltmaq lazımdı. 2 İran erməniləri İrəvan və Naxçıvan vilayətlərinə köçürülmələrini istəyirdilər. Gü- ney Azərbaycanın Təbriz, Marağa, Xoy, Maku, Salmas və b. bölgələrindən minlərlə erməni Naxçıvana köçürüldü. 3 Çar Rusiyası Şimali Azərbaycanın İrəvan və Naxçı- van xanlıqlarının ərazisində “erməni vilayəti”ni yaratdı. “Erməni vilayəti” İrəvan, Naxçıvan əyalətlərinə və Ordu- bad dairəsinə bölünmüşdü. İrəvan əyalətinə 15 mahal (Qırxbulaq, Zəngibasar, Gərnibasar, Vedibasar, Şərur, Sürməli, Dərəkənd-Parçenis, Səədli, Talın, Seyidli-Ağsaq- qallı, Sərdərabad, Körpübasar, Abaran, Dərəçiçək, Göy- 1 Rəhimov Y. XIX əsrdə ermənilərin Naxçıvan ərazisinə köçürülməsi (rus mənbələri əsasında)/Kültür evreni (Türkiyə). Ankara, 2010, №6, s.283. 2 Глинка С. Описание армян азербайджанских в пределы России. Баку: Элм, 1990, с.103. 3 Вердиева Х.Ю. Переселенческая политика Российской империи в Северном Азербайджане. Баку, 1999, с.106. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|