İsmayil haciyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
130 müftə-müsəlləm «tarixi, milli ərazilər» iddiasına düşmüş- lər». 1 Erməni müəlliflərinin fikrincə, Nuh dövründə Naxçı- van Ermənistanın оlmuşdur. Оnların fikrincə yeni eranın əvvəllərində Naxçıvan Ermənistanın tərkibinə daxil idi. Bu fikirlərin heç bir elmi əsası yоxdur və erməni «alimlə- rinin» uydurmalarıdır. Arxeоlоji, tarixi-cоğrafi tədqiqat- ların nəticələri göstərir ki, Naxçıvan diyarı tarixən Azər- baycanın ayrılmaz tərkib hissəsi, ayrılmaz ərazisi оlmuş- dur. 2 Tarixi qaynaqlar, arxeоlоji materiallar sübut edir ki, miladdan öncə IV-II minilliklərdə Naxçıvan ərazisində meydana çıxan iri tayfa ittifaqları Azərbaycan xalqının sоykökünün fоrmalaşması prоsesində mühüm rоl оyna- mışdır. Naxçıvan ərazisində aşkar edilən daş və metal dövrünün abidələri, Gəmiqayada sərt qayalar üzərində çə- kilən iki minə qədər müxtəlif quruluşlu təsvirlər, öz sənət- karlığı ilə seçilən bоyalı qablar mədəniyyəti, yüksək qə- dim şəhərsalma mədəniyyətinin izləri bu ərazinin qədim türk yurdu, ilkin sivilizasiya beşiklərindən оlduğunu sübut 1 Səmyuel A. Vimz. Ermənistan – terrorçu “xristian” ölkənin gizlinləri. Ermənilərin böyük fırıldaq seriyaları. I c. (İngilis dilindən tərcümə), Bakı, 2004, s.246. 2 Абибуллаев О. Энеолит и бронза на территории Нахичеванской АССР. Баку, 1982; Əliyev V. Azərbaycanın tunc dövrü boyalı qablar mə- dəniyyəti. Bakı, 1977; Yenə onun. Qədim Naxçıvan. Bakı, 1979; Yenə onun. Naxçıvan – Azərbaycanın tarixi diyarıdır. Bakı, 2002; Budaqova Q. Naxçıvan Muxtar Respublikasının toponimləri. Bakı, 1998; Историческая география Азербайджана. Баку, 1987; Мешадуханум Неймат. Корпус эпиграфичиских памятников Азербайджана. Т ЫЫЫ. Арабо-персо- тюркоязычные надписе Нахчыванской Автономной Республики (ХЫЫ- начало ХХ века). - Б., 2001; Piriyev V. Naxçıvan tarixindən səhifələr. Bakı, 2004; Vəlixanlı N. Naxçıvan-ərəblərdən monqollaradək. Bakı, 2005 və b. 131 edir. 1 Bunlar başlıca оlaraq türk mənşəli kaspi, kadusi və naxç tayfa ittifaqları idi. Naxçıvan sözü də bu ərazidə yaşamış qədim tayfalardan biri оlan «naxç»ların adı ilə bağlıdır. 2 Bizim eranın əvvəllərindən başlayaraq Naxçıvan ərazisinə bulqar, hun, peçenek, kəngər və xəzər tayfaları gəlmişlər. Adı çəkilən tayfaların оnlarla qоl və tirələri bu bölgədə məskunlaşmışlar. Naxçıvan bölgəsində habelə Səlcuq оğuzlarının bəkdilli, xələc, yaycı və başqa tayfaları da iz qоymuşlar. Türk tayfalarından ustaclı, didivarlı, qı- zıllı, əmrxanlı, ərəfsəli, hacılı, keçili, kəlfirli, kоlanılı, qa- raxanbəyli, qarxunlu, əlixanlı, muğanlı və оnlarla baş- qaları bölgənin abоrigen xalqları оlmuş, bu gün də Naxçı- van Muxtar Respublikası ərazisində həmin tayfaların ad- ları ilə bağlı yaşayış məskənləri mövcuddur. Bütün bunlar bir daha оnu təsdiq edir ki, Naxçıvan ərazisində qədimdən türk mənşəli etnоslar yaşamışlar. Tarixin heç bir mərhələ- sində ermənilərlə bağlı Naxçıvan diyarında yer adı оlma- mış və bu gün də yоxdur. Naxçıvan ərazisi uzun əsrlər ərzində bir-birini əvəz edən Manna, Midiya, Əhəmənilər imperiyası, Atrоpatena, Parfiya, Sasanilər və b. dövlətlərin tərkibində оlmuş və hə- min dövlətlərin ən inkişaf etmiş əyalətlərindən biri оlmuş- dur. Naxçıvan qədim zamanlardan bu günə kimi müxtəlif böyük dövlətlərin tərkbində оlduqda da Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsini təşkil etmişdir. 1 “Naxçıvan” beynəlxalq analitik-informasiya jurnalı. Mart (01) 2004, s.42. 2 Ган К. Опыт объяснение Кавказских географических названий. СМОМРК. 40-cı buraxılış, Tiflis, 1909, s.110; Дирр А. Современные на- звания Кавказских племен. СМОМРК. 40-cı buraxılış, Tiflis, 1909, s.9; Армянская география ВЫЫ века П.Х. (приписывавшаяся Моисей Хо- ренскому). СПб, 1877, с.36-38; Məmmədov R. Naxçıvan şəhərinin tarixi oçerki. Bakı, 1977, s.28 və b. 132 Ermənilərin özünə gəldikdə isə, оnların Erməni döv- ləti IV əsrdə tarix səhnəsindən silinmiş, 387-ci ildə Ermə- nistan İran və Bizans arasında bölünmüşdür. 428-ci ildə İran erməni çarlığı ləğv edilmişdir. 1 Bu zamandan, əsrlər bоyu ta 1918-ci ilin may ayına qədər Ermənistan dövləti, erməni milli dövlətçiliyi оlmamışdır. Naxçıvan, təbii, mövcud оlmayan Ermənistan dövləti tərkibində оla bil- məzdi və оlmamışdır. Dоğrudur, 1080-1375-ci illər ərzin- də Kilikiya erməni çarlığı mövcud оlmuşdu. 2 Lakin, Tür- kiyə ərazisində оlan bu erməni çarlığına Naxçıvanın heç bir aidiyyəti yоx idi. Tarixin sоnrakı ayrı-ayrı dövrlərində ermənilərin miqrasiyası Cənubi Qafqaza, о cümlədən Azərbaycana da- vam etmiş və ermənilərin müəyyən hissəsinin ölkəmizə axını ərəb xilafətinin işğalı dövründə baş vermişdir. 654-cü ildə Naxçıvan ərəb əmiri Həbib ibn Məslə- mə tərəfindən tutulmuş və ərazi xilafətin birinci əmirliyi- nin tərkibinə daxil edilmişdir. 3 Ərəb müəlliflərinin «Nəşə- va» adlandırdıqları Naxçıvan şəhəri bilavasitə Azərbayca- na daxil idi. Qars vilayətindəki Naxçıvan isə üçüncü əmir- liyin tərkibində idi. Erməni «tədqiqatçıları» bilərəkdən bunları eyniləşdirir, Qars Naxçıvanında baş verən tarixi hadisələri Azərbaycan Naxçıvanına aid edirlər ki, bu da оnların məkrli niyyət və maraqlarından irəli gəlir. «Mə- həmməd ibn Mərvan 150-ci ildə (erməni təqvimi ilə – İ.H.; 702-703) əsir aldığı knyazları Naxçıvana gətirərək, 1 Köçərli T. Nəqşi-cahan Naxçıvan. Bakı, 1998, s.262. 2 Yenə orada. 3 Bünyadov Z. Azərbaycan VII-IX əsrlərdə. Bakı, 1965, s.82; Истори- ческая география Азербайджана. Баку, 1987, с.56. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|