______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________
105
İnoz kazasında nâibüşşer’ şeriat kurallarına göre hüküm veren kimse olan
Mevlana Mustafa zîyde ilmehuya hükmüm şudur ki saadet eşiğimize bizim
t
arafımıza mektup gönderip İnoz kasabasında oturan sakin alimler, salihler, imamlar,
hatipler ve sâir kimseler şer’-i şerif meclisine kadılık varıp söz konusu kasabada
bulunan merhum ve mağfur Ebülfeth Sultan Mehmet (an câmi-i şerifinin zamanın
geçmesi ve zelzeleden kubbesi ve bazı yerleri harap olmaya başlayıp yağmur
yağdığında çoğu yerleri damlayıp namaz kılan cemaate sıkıntı vermekte ve hala söz
konusu olan kasabada belirtilen câmi-i şeriften başka cami olmayıp toplanacak tek bir
câmi-i şerife bulunduğu ve onunda tamire ve termime muhtaç olduğu için şu anda
harap olmak üzere olan yerleri gereği gibi keşfedilip yazmak hususunda emir vermemi
rica ve iltimas etmişlerdir. Açıklandığı üzere şeriata uygun olarak işe vakıf olanların
vasıtasıyla keşif ve ilan olunmak konusunda şan-ı yüksek fermanım çıkmış olup
yazılmıştır
. ibaresi yer almaktadır Erdoğan,
–1978: 181).
Bu h“k“m suretinde yapının özellikle “st ört“s“n“n köt“ bir durumda olduğu
anlaşılmaktadır.
Duvar Resimleri
G“n“m“zde kalan duvar ve y“zeyleri incelendiğinde
2
kilisenin ayakta olan
t“m iç ve dış duvar, tavanlarının sıva ile kaplı olduğu anlaşılmaktadır ayrıca iç
mekânda yer alan bazı s“tun başlıklarının “zerinde sıva-boya bulunmaktadır.
den başlayarak g“n“m“ze dek kilisede yapılan çalışmalar sırasında çekilen
fotoğraflar karşılaştırıldığında yapının ve duvar resimlerinin bu s“reçte nedenli
hasar görd“ğ“ anlaşılmaktadır. Kilisede Bizans ve Osmanlı olmak “zere iki döneme
ait olduğu gözlemlenen duvar resimleri bulunmaktadır.
Bizans Dönemi Duvar Resimleri
Bizans dönemi resimlerini ortaya çıkartmak amacıyla İhsan Tunay ın
başkanlığında bir ekiple
yılında “st sıva ört“s“n“ kaldırarak bir uygulama
yapılmış ayrıca kilise içerisinde iç narthex ten ana mekâna girişte, orta kapı ve sağ
yan kapı “zerine ve yıkılmış durumda olan tonozun başlangıç yerlerinde Bizans
dönemine ait duvar resimleri aranmıştır. Ayrıca yapının ana mekânında özellikle
yan h“crelere giriş kemerlerinde sondajlar yapılarak Bizans dönemine ait olanları
saptanmaya çalışılmıştır ve Bizans dönemi duvar resimlerine koruma onarım
m“dahaleleri yapılmıştır Tunay
:
. Ayrıca Sait Başaran başkanlığında Enez
arkeolojik kazı çalışmaları kapsamında Enez Ayasofya sı duvar resimlerine acil
koruma onarım m“dahaleleri yapılmıştır.
2
G“n“m“zde b“y“k kısmı yıkılmış durumda olan kilisenin ayakta kalan kısımları şunlardır: Yapının
g“ney kısmı, apsis ve diakonikon böl“mlerinin “st ört“leri mevcuttur. Prothesis, narthex ve naos
kısımlarının ise “st ört“leri mevcut değildir. Kilisenin en çok zarar gören kısmı ise kuzey kısmıdır, bu
kısım “st ört“s“yle beraber tamamen yıkılmış durumdadır, kilisenin naos kısmını örten “st ört“ ise
tamamen yok olmuştur. Yapının mihrabı g“n“m“ze ulaşmıştır. Ayrıca kesme taştan yapılan
minaresinin bir kısmı ayaktadır.
______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________
106
Prothesiste Bulunan Duvar Resimleri
Kilisede ilk göze çarpan prothesis h“cresinin bemaya açılan kapısının batı
k
ısmında yer alan fig“rd“r Fig.
. Diğerlerinden farklı olarak bu resmin sadece
y“z kısmı çentiklenmiştir. İnce ve kaba sıva tabakasından oluşan resmin, “st
y“zeyinde başka bir sıva katmanına ait iz bulunmamaktadır. Bu resim muhtemelen,
yapıda Osmanlı döneminde yeniden sıvanmayan nadir resimlerden biridir.
Görsel olarak incelendiğinde lacivert zemin “zerine cepheden yerleştirilen
kaba hatlı haleli ve sakallı ayakta duran aziz fig“r“n“n elbisesi kızıl-kahve tonları ile
boyanmış elbise kıvrımlarındaki gölgelerde ise beyaz renk kullanılmıştır bu beyaz
ton özellikle Bizans döneminde sonradan onarım gören ya da farklı bir ustanın
çalışmış olduğunu d“ş“nd“ğ“m“z etek kısmında yoğunlaşmaktadır. Fig“r“n y“z
kısmı kazınmış ve çentiklenmiştir. Y“z boyun ve el kısmında ise ten rengi göze
çarpmaktadır. Sol elinde muhtemelen bir obje tuttuğu elin duruşundan
anlaşılmaktadır fakat obje seçilememektedir. Saç ve sakalındaki siyah renk
gör“lebilmektedir. (alede ise sarı tonları kullanıldığı d“ş“n“lmektedir. Resmin
kuzey kısmında sahnenin lacivert ve kızıl kahve bitiş çizgisi gör“lebilmektedir. Y“z“
ve başının sağ ve sol kısmında olabilme ihtimali olan ismi ve elinde bir obje tutup
tutmadığı anlaşılamayan fig“r“n eldeki verilerle kim olduğu hakkında gör“ş
bildirmek yanıltıcı olabilir. Bu sıva kemer boyunca b“y“k bir lokal alan halinde
uzanmaktadır fakat bu alanda lacivert zeminin bozulmaya uğramayan nadir alanları
dışında herhangi bir boya kalıntısı gör“lememektedir. G“nl“k çalışma sıvaları
(giornata
ve iskele seviyesi boyunca uzanan sıva bağlantısının pontata) izleri
gör“lebilen resim, muhtemelen ıslak sıva “zerine resmedilmeye başlanmıştır.
Fiğ“r“n halesinin “zerinde dikkatlice bakıldığında, alt boya katmanında başka bir
halenin izi gör“lmektedir. Bu duvar resmi sade “slubu nedeniyle erken
Palaiologoslar dönemine tarihlendirilmiştir Ousterhout-Bakirtzis 2007: 31).
Prothesis ten haçın kuzey koluna geçiş kapısının g“ney kısmında, kapı kemeri
ile dolgu duvar arasında “zeri çentiklenmemiş duvar resmi alt seviyeden yukarıya
doğru dikey olarak uzanmaktadır Fig. 21–
. Burada yeşil kırmızı ve lacivert
renkler göze çarpmaktadır. Bizans döneminden kalan bu sıvada gör“lebilen
kısımlarda boyalar iyi durumdadır. Ayrıca Prothesis in g“ney duvarı ve batı
duvarında fragmanlar halinde sıvalar bulunmakta sıvaların “zerinde ise lokal olarak
kırmızı boya gözlemlenmektedir. Zeminin çatı ört“s“n“n yıkılması ve h“crenin
zemininin dolmas
ı sebebiyle alt kısımlarda sıva olup olmadığı gör“lememekte fakat
g“ney kısımda bulunan çentikli sıvanın aşağıya doğru devam ettiği anlaşılmaktadır
(Fig. 23).
İç Narthexte Yer Alan Resimler
İç narthexte yer alan Bizans dönemi resimleri İ. Tunay başkanlığında 1993
yılında yapılan çalışma sırasında ortaya çıkartılmıştır Tunay 1993: 521–
. İç
narthexten noasa ana giriş kapısı ve kapının sağ tarafında yer alan kapının “zerinde
Dostları ilə paylaş: |