______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________
109
Semavi Eyice nin fotoğraflarında apsis “zerinde devam ettiği ayrıca kemerin naos
böl“m“ne bakan kısmında da bulunduğu gör“lmektedir Fig. 43).
Naostan iç narthexe geçilen orta kapının “zerinde, altta oldukça zarar görm“ş
bir yazı kuşağı bu yazı okunamamaktadır , bu yazının yukarısında ise ışınsal motif
gör“lmektedir Fig.
. Kapının diğer tarafında ise diğerinden farklı bir ışınsal motif
gör“lmektedir Fig.
. G“n“m“ze kadar bu motifler ulaşmamıştır. Ana apsis ve haç
planlı naosun kuzey koluna bakan prothesisin batı duvarında kuvvetli bir ışık
kaynağıyla bakıldığında yazı kuşaklarının izleri gör“lebilmektedir.
Duvar Resmi Sıvalarının Analiz Sonuçları
Duvar resimlerinin korunmasına dair, bir konservasyon projesinin
oluşturulma aşamasında yapım tekniklerinin ve kullanılan malzemenin içeriğinin,
niteliğinin miktarlarının ve oranlarının bilinmesi, konservasyon uygulamasında
kullanılabilecek malzemelerin belirlenmesinde, ana unsur olmasıyla beraber, duvar
resmi sanatçısının kullandığı malzemeler ve uyguladığı tekniğin ortaya çıkarılması
açısından son derece önemlidir.
Enez
Ayasofya sı duvar resimlerinin içeriklerinin belirlenmesi için kullanılan
yöntemler: Örneklerin toplanması ve görsel analizi, kızdırma kaybı kalsinasyon ,
asitle muamele, asitle reaksiyona girmeyen agregaların stereo mikroskop altında
incelenmesi ve mine
ralojik analizleri için polarizan mikroskop ile ince kesit
incelemesidir. Yapının duvar resmi sıvası bulunan kısımlarından ayrı noktadan
alınan örneklerle çeşitli sıva analizleri gerçekleştirilmiştir. Sıva ve boya içeriklerinin
ayrıntılı olarak belirlenmesi amacıyla adet y“zeylerinde çeşitli renklerde boya
bulunan sıva örneği analizleri ise FT)R ve EDXRF ile Prof.Dr. Sevim Aky“z tarafından
gerçekleştirilmiştir. Yapının duvar resmi sıvası bulunan kısımlarından
ayrı
nokta
dan alınan örnekler ile kızdırma kaybı kalsinasyon), asitle muamele,
petrografik analizleri Taşınabilir K“lt“r Varlıklarını Koruma ve Onarım Böl“m“
Kimya Laboratuarı nda Doç Dr. Ahmet G“leç gözetiminde, tarafımdan
gerçekleştirilmiştir.
Duvar Resmi Sıva Örnekleri Tanımlamaları
Sıva analizleri için alınan örnekler şunlardır. Yapının narthex böl“m“nden
alınan adet dış narthex, adet iç narthex sıva örneği. İç nartex kuzey birimden
alınan adet sıva örneği. G“ney batı h“creden alınan adet sıva örneği. (açın kuzey
kolundan alınan adet sıva örneği. Mihraptan alınan adet sıva örneği. Ana
apsisten alınan adet sıva örneği. G“ney h“creden diakonikon alınan adet sıva
örneği. Kuzey h“creden prothesis alınan adet sıva örneği olmak “zere toplam
adettir.(Tablo I-VII) (Plan 2).
Bu örneklerden miktarın yetersiz geldiği ve k“tle
halinde olmayanlar işleme alınmamıştır. Örnek ad ve numaraları, yapıda alındığı
böl“m adının ilk iki sessiz harfi ve her böl“mde den başlayan numaralar verilerek
oluşturulmuştur. İnce sıvalara A, kaba sıvalara ise B- harfi verilmiştir. Boya örnekleri
ise b harfiyle adlandırılarak ayırt edilmesi sağlanmıştır. Bu örnekler öğ“t“lerek
bozulma analizleri
içinde kullanılmıştır.
______________________________________________________ART-SANAT 2014/1________________________________________________________
110
Kızdırma Kaybı Tayini Kalsinasyon
Nem Tayini için Örnekler çok ince öğ“t“lerek porselen krozelere alınarak
tartımları yapılmış
C° et“vde saat bekletilmiş ve ardından desikatörde
soğutularak tekrar tartılmıştır. %Nem miktarını saptamak için aşağıdaki form“l
kullanılmıştır G“leç 1992: 30–34).
W
=Alınan örneğin gram miktarı
W1
=Kuru örneğin gram miktarı
Kızdırma kaybı tayini için, nem tayini yapılmış örneklerin bileşim suyu ve
organik madde içeriklerinin tayini için
C° lik fırında saat bekletilen örnekler
desikat
öre alınarak soğutulmuş ve tartılmıştır. % Kızdırma Kaybı şu aşağıdaki
form“lle hesaplanmıştır.
W2
: Fırından sonraki örnek gram miktarı
Örneklerin içirdiği karbonat miktarını saptamak için nem ve kızdırma tayini
yapılan örnekler,
C° lik fırında sabit tartıma kadar kızdırılmıştır. Bu sıcaklıkta
kalsiyum karbonat (CaCO
3
) bozul
arak sönmemiş kirece CaO+CO
2
dön“ş“r. %
Karbonat miktarı şu şekilde hesaplanmıştır.
W3
=
C° kızdırmadan sonra alınan tartım.
Petrografik Analiz
Petrografik analiz için kohezyon kaybına uğrayarak dağılmış ve birbiriyle aynı
olan örnekler “zerinde çalışılmamıştır.
Sıva örnekleri
C° et“vde saat kurutulduktan sonra, kalıplara
yerleştirilmiş ve vakumlu desikatörde AY
-
(Y
epoksi reçinesi emdirilmiştir.
Reçine polimerizasyonunu tamamladıktan sonra örnekler elmas kesme diskiyle
kesilerek ince lam “zerine AY
-
(Y
epoksi reçinesi ile yapıştırılmış ve ince
kesit aletinde inceltilmiştir. İnceltilen örnekler stereo mikroskop ve polarizan
mikroskop altında incelenmiştir.
Asitle Reaksiyona Girmeyen Agregaların Analizi
Bu işlemde yaklaşık
g örnek et“vde
C° de saat kurutulmuş ve
ardından % luk (Cl hidroklorik asit ile muamele edilmiştir. Asitli çözeltide
reaksiyon tamamlanana dek bekletilen örnekler, çökeltileri klor-iyon reaksiyonu
vermeyene dek destile edilmiş ve ardından
C° et“vde saat kurutulmuştur.
Asitle reaksiyona girmeyen agregalar 1000, 500, 250 ve 125 mikronluk eleklerde
elenmiştir. (er aşamada örnekler tartılmıştır. Örneklerin içerdiği silikatlı agregalar,
Dostları ilə paylaş: |