İxtisasın şifri və adı: 060406 – statiSTİka kurs: III qrup: 2772 Elmi rəhbər: İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Yusifov Y. X. Magistr proqramının rəhbəri: Dos. V. E. Teymurova Kafedra müdiri: Prof. S. M. Yaqubov baki 2016 m ü n d ə r I c a t

Yuxarıda verilən düsturda nominal ÜDM-i tənliyin sol tərəfınə keçirək:
= Y_t D_t
Nəticə olaraq deyə bilirik ki, real ÜDM-in həcmindəki faizlə dəyişmə ilə defl- yatorun faizlə dəyişməsinin cəmi təqribən nominal ÜDM-in faizlə dəyişməsinə bərabərdir. Yəni, deflyator 3%, real ÜDM 2% artarsa, bu nominal ÜDM-in təqribən 5% artması deməkdir [24].
İqtisadi artım (T) isə ÜDM-in illik artım templəri ilə (faizlə) ölçülür və bu zaman cari və bazis ilinin ÜDM göstəriciləri arasındakı fərq bazis ilinin ÜDM göstəricisinə bölünür:
T = 100%
Başlanğıc ilindəki ÜDM-i Y₀, n il sonrakı ÜDM-i isə Y_n ilə ifadə etsək, iqtisadi artımla bağlı məchul dəyişəni tapmaq üçün praktiki əhəmiyyətə malik müntəzəm istifadə edilən törəmə düsturlar aşağıdakılardır:
Y_n = Y₀ (l + T)ⁿ
Y₀ = Yn / (l + T)ⁿ
T = 1
n = (
Məsələn, bir ölkədə ÜDM-in həcmi başlanğıc ilində 30 milyard ABŞ dolla- rı təşkil edirsə, 8 il sonra ÜDM-in həcminin mövcud səviyyəsinin iki qatına (60 milyard ABŞ dollarına) çatması üçün illik iqtisadi artım tempi nə qədər olmalıdır?
T = 1 = 1= 0,09
Göründüyü kimi hədəfə çatmaq üçün faizlə ifadə etsək illik təqribən 9%-lik iqtisadi artım tempi tələb olunur.
İqtisadi ədəbiyyatda bir sıra hallarda ÜDM ilə yanaşı ümumi milli gəlir (ÜMG) anlayışından da istifadə olunur [2]. ÜMG hesablanarkən bir ölkənin digər ölkələr ilə iqtisadi əlaqələri nəticəsində yaranan ilkin gəlirlərin saldosu nəzərə alındığından, bu göstərici, başqa ölkələrə verilmiş və ya başqa ölkələrdən alınmış ilkin gəlirlərin fərqinin miqdarı qədər ÜDM-dən fərqlənir.
Bir qayda olaraq hər nəfərə düşən real ÜDM-in həcmi ( ) də ölkə əhalisinin sayına (P_t ) bölünməklə tapılır. Hər nəfərə düşən real ÜDM-in artım tempi isə (faizlə) cari və bazis ilinin göstəriciləri arasındakı fərq bazis ilinin göstəricisinə bölünməklə hesablanır:
= 100%
Alınan nəticəyə görə hər nəfərə düşən real ÜDM-in artım tempi (faizlə) təqribən real ÜDM-in həcmindəki faizlə dəyişmə ilə əhalinin sayındakı faizlə dəyişmə arasındakı fərqə bərabərdir. [24]. Yəni, real ÜDM-in həcmi 5%, əhalinin sayı 2% artarsa, hər nəfərə düşən real ÜDM-in həcmi təqribən 3% artar.