Жаҳон санъати тарихи

ЖАҲОН САНЪАТИ ТАРИХИ
 
 
135 
 
vokiya,  Mangitlar  xonadoni  xukumdorlari  tarixidan  kiskacha  risola"  asarlarini 
yozadi.  
Tarix  Navislik  buyicha  Shayboniylar  davrida  Shayboniy  va  uning 
vorislariga  atab  bir  necha  yirik  tarixiy  asarlar  yaratildi.  Muhammad  ibn  Ali 
Nasruloxiyning  "Zubdad  al  asar",  Muhammad  Xaydarning  "Tarixiy  rashidiy", 
Tanish Buxoriyni "Abdullanoma"  (Sharifnomai  shoxiy),  noma’lum  muallifning 
"Tovarixi  go‘zida"  va  "Nusratnoma"  kabi  asarlarini  aytish  mumkin.  Zayniddiy 
Vosifiyning "Nodir vokiyalar", Bobo‘rning "Boburnoma" asarlaridir. 
Ashtarxoniylar  davrida  ham  Xuroson  va  Movaraunnahr  tarixiga 
bagishlangan  Maxmud  ibn  Valini  "Baxr  ul-asror",  Yusuf  Munini  "Tarixiy 
Muqumxoniy",  Samandar  Termiziyning  "Dastur  al  muluk",  Amir  Buxoriyni 
"Baydullanoma", 
Muhammad 
Vafo 
Karmanagiyni 
"Tuxfat 
ul-foniy", 
Abduraxmon  Davlat  (Tole’)ning  "Tarixi  Abulfaizxon"  kabi  tarixiy  asarlari 
yaratildi. 
XIX  asr  tarix  navisligida  Mangitlar  sulolasi  tarixi  bitilgan.  Mulla  Ibadulla 
va  Muhammad  Shariflarning  "Tarixiy  amir  Xaydar"  va  "Dostoni  amroniy 
mangit"  asari,  Mirolim  Buxoriyning  "Fatxnomai  sultoniy",  Mirzo  Abdulazim 
Samiyning  "Tarixiy  Salotini  Mangitiya"  va  "Doxmon  Shoxon"  kabi  asarlari 
yaratildi. 
Kitobat  san’ati  deganda  kulyozma  asarlarini  kuchirib  yozish  va  u  bilan 
bog‘liq  bo‘lgan  hattolik,  musavvirlik,  Lavvoxlik  (lavxa  chizish)  va  saxxoflik 
(mukavasozlik ) san’atlari tushuniladi. 
Bosmaxona  va  kitob  bosish  xali  bu  davrda  vujudga  kelmagan  bo‘lsada, 
kitob  yaratish  va  uning  nushalarini  kulyozma  shaklida  kupaytirish  kup  mehnat 
va  malaka  talab  qilgan.  Kitobat  san’atida  kogoz  ishlab  chikarish  zarur  bo‘lib, 
Samarqand  yaqinidagi  Obiraxmat  arigi  soxilida  kagoz  ishlab  chikariladigan 
maxsus  abjuvoz  va  karxonalar  bo‘lgan.  "Miribraximiy"  va  "Sultoniy"  navli 
kagozlar ishlab chikarilgan. 
Sultonali  Mashxadiy  (1432-1520)  Nizomiy,  Jomiy,  Dexlaviy,  navoiy 
asrlarini  kuchirgan.  U  uymakorlik  san’atida  xam  moxir  bo‘lgan  va  Xusayn 
Boykoroning "Bog‘ijahon aro" bog‘idagi saroy devorlariga uyib bitiklar yozgan. 
Xusayn  Baykoroning  kabir  toshidagi  bitiklar  xam  Sultonali  tamonidan 
ishlangan.  Shuning  uchun  Sultonali  "Kiblat  ul-kuttob"(Kotiblar  kiblasi)  va 
"Sulton ul-xottotin" (Hattolar sultoni) nomlari bilan maщxur bo‘lgan. 
Turkistonda  hattolik  san’ati  uzok  davom  etgan.  Hatto  kitob  bosish  kashf 
kilingandan keyin xam kitoblar kul yozma yuli bilan kupaytirilgan. 
Hunarmandchilik  16  asrda  uz  taraqqiyotining  yuksak  chukkilariga 
ko‘tarilgan.  Ayniksa,  tukimachilik,  kulochilik,  metalga  ishlov  berish, 
kulolsozlik,  temirchilik,  misgarlik,  duradgorlik  (ustachilik)  kabi  turlari 

---