|
Жаҳон санъати тарихиXIV-XVII asrlarda O‘zbekiston madaniyatijahon sanati tarixiXIV-XVII asrlarda O‘zbekiston madaniyati.
XI asrlarning oxirlariga kelib Boburiylar davlatining iktisodiy va siyosiy
axvoli ogirlasha boshladi. Toju-taxt uchun talashishlar boshlandi. Buning ustiga
XVI asrdan boshlab Juji ulasi 2 qismga: 1) Dashti Kipchokning sharkiy qismi ok
urdaga va Dashti Kipchok o‘zbeklaridan o‘zbeklar mamlakati vujudga kela
boshladi. O‘zbeklarni vujudga kelishi Shayboniylar (1500-1600) xukumronligi
bilan bog‘liq. Shayboniylar hokimiyatni mustaxkablab olgach, yer-suv
masalasini ko‘rib chiqdilar. 1502 yilda Zarafshon daryosiga suv ayirgich
ko‘prigini qurdilar va Abdullaxon11(1557-1598) davrlarda Nurota toglarida suv
ombor va tugon kurildi. 1507 yilda pul isloxati utkazildi. Davlatning hamma
yirik shaharlarida vazni bir xil bo‘lgan yangi kumush tangalar va mis chaka
pullari zarb kilina boshladi. Bu esa savdo-sotiku ishlarini tartibga solishni
mustahkamladi.
Dehqonchilik rivojlandi va sholi, nuxat, makkajuxori, loviya paxta kuplab
eqildi.Usha davrda chetga kup mikdorda ip-gazlamalar chikarildi. Manbalarda
ko‘rsatilishiga Astraxan shahri Rassiyani O‘rta Osiyo, Eron, Kaspiy orti va
shark mamlakatlari bilan iktisodiy-siyosiy Aloqasini o‘rnatuvchi markaz sifatida
muhim urin egallagan. U yerga o‘zbek savdogarlari 10 turdan ortik gazlama
(olacha, buz, bosma, kizil mato, pardalar, belbog, rumolcha, chodir b\t kiyim
boshlar, ip kalava, paxta)lar olib borib targanlar. 1615 yili 2 o‘zbek sadogari
Kozonga 7190 gaz gazlama, 1622 yili bir o‘zbek savdogari 1650 gaz ip gazlama,
230 gaz ipak gazlama, 20 ta parda va 150 ta belbogni Nijniy Navgarodda, 1633
yilda Otakuli Xoji ismli savdogar esa 66530 gaz turli gazlamalarni Astraxanda
sotganligi haqida ma’lumot bor. Bundan tashqari, 1640 yili bir savdo narvonida
195690 gaz ensiz gulli chik, 4790 gaz enli chit, 1722 ta chakman, 1512 ta
belbog kabi mollarni Tobalask bozorlarida sotilgan. O‘zbek paxtasi Rassiyada
kushimcha bor katta kizikish uygona borgan. Hatto rus xukumati paxta, kovun-
tarvuz va uzum yetishtirishni uz ulkasida iklimlashtirishga karatilgan ba’ziy
choralarni kurgan. XVII asr urtalarida rus podshosi maxsus farmon chikarib,
Astraxandan chigit, uzum, kovun-tarvuz uruglarini topib, ularni ekish uchun
Maskvaga yuborish to‘g‘risida maxalliy hokimiyatga ko‘rsatma berdi. Farmonda
|
|
|