|
![](/i/favi32.png) Жаҳон санъати тарихиjahon sanati tarixiЖАҲОН САНЪАТИ ТАРИХИ
27
bilan ajralib turadi. Eramizdan avvalgi XII asr o‘rtalarida Bolqon yarim
orollarining shimolidan janubga tomon siljiy boshlagan doriy qabilalarining
Egey orollaridagi davlatlarni bosib olishi Peloponesdagi egey madaniyatini
tugashiga sabab bo‘ldi. Lekin uning keyingi ellin madaniyatiga ta’siri kuchli
bo‘ldi.
Elladaliklar Egey madaniyatining eng yaxshi yutuqlarini o‘zlashtirdilar.
Ular Krit-Miken diniy-mifologik tushunchalarini qabul qildilar. Kulolchilik,
mayda plastika san’ati an’analari Ellada san’ati taraqqiyotida davom ettirildi.
Qadimgi Gretsiya san’atining jahon madaniyati tarixida tutgan o‘rni.
Odatda Qadimgi Gretsiya san’ati tarixi Mikenaning qulashi va Doriylar
tomonidan Peloponnes, uning janubida joylashgan orollar, Kritning bosib
olinishi bilan boshlanadi va eramizdan avvalgi XI asrdan I asrgacha bo‘lgan
davrni o‘z ichiga oladi. Bu tarixiy-badiiy davr to‘rt bosqichdan iborat:
1). Gomer davri (er.av. XI-VIII asrlar);
2). Arxaika davri (er.av. VII-VI asrlar);
3). Klassika davri (er.av. V-IV asrlarning dastlabki uch choragi);
4). Ellinizm davri (er.av. IV-I asrlar).
Greklar birinchi bor badiiy ijodda insoniyatning asriy muammolarini
yechishga urindilar. Ular botirlik, jasorat, Vatan mehri va hur insonning
qudratini ulug‘ladilar, uning jismoniy go‘zalligi va ma’naviy barkamolligini
ifodalab, ideal, garmonik kamol topgan inson obrazini yaratishga intildilar.
Buyuk Sofoklning “Tabiatda insondan kuchli zot yo‘q”, - degan fikri davr
estetikasi, dunyoqarashini o‘zida mujassamlashtirgan. Qadimgi Gretsiyada
faoliyatli, davlat manfaatini o‘z manfaatidan ustun qo‘yadigan insonni
ulug‘ladilar. Irodali, Vatanni sevadigan va uning uchun kurasha oladigan inson
obrazini ideal inson, deb bildilar.
Har to‘rt yilda o‘tkaziladigan Olimpiya musobaqalari esa, erkin Ellinning
jismoniy va ma’naviy shavkatini namoyon etuvchi bayramga aylandi,
g‘oliblarga haykallar o‘rnatildi. Darhaqiqat, Grek san’ati insonning real his-
tuyg‘ularini badiiy ifoda etishi bilan hamon kishiga zavq-shavq baxsh etmoqda;
inson aql-idroki, zakovatini tarannum etib, unga kuch bag‘ishlamoqda. Grek
san’atining shu jihati Yevropaliklar tomonidan ham, Sharq xalqlari tomonidan
ham e’zozlanadi.
Mamlakatimiz san’atkorlari ham bu san’at namunalariga murojaat qilib,
o‘zlarining mahoratlarini oshirganlar.
Dostları ilə paylaş: |
|
|