|
Жаҳон санъати тарихиjahon sanati tarixiЖАҲОН САНЪАТИ ТАРИХИ
50
oy nurlarida shu haykalning o‘zi yana bir go‘zallik kashf etadi. Shuning
uchun haykal turli paytida kishida turlicha taassurot qoldiradi.
Undagi uning hayajon va gamginligi, kelajakka intilish utmishga
kaygurishi ham o‘z ifodasini topadi. Haykaltaroshlik asarlarida insonning
tevarak-atrofga bo‘lgan munosabati ham, qalbidagi iztirob ham ishonarli
talqin etilishi mumkin bunda, eng avvalo, haykaltaroshning o‘ta ziyrakligi,
odam gavdasi va mimik o‘zgarishlarni to‘g‘ri ifodalashi muhim o‘rinni
egallaydi. To‘g‘ri topilgan harakat, yuzidagi mimik xolat - bo‘lar uning
ta’sirli bo‘lishiga zamin tayyorlaydi.
Haykallarning har biri bir taglikka (postameng yoki pedestalga)
o‘rnatilgan bo‘ladi, ba’zan haykaltarosh uz maqsadini ruyobga chiqarishda
bir necha taglikka o‘rnatilgan haykallar, releflardan foydalanishi mumkin.
Bunday holda bu hamma haykallar kupi - ansambli bir-biri bilan bog‘liq
bo‘lib, hammasi birgalikda bir mazmunni anglatadi.
Haykaltaroshlik san’ati har bir mamlakatda qadim zamonlardan
boshlab rivojlanib kelgan san’at
turidir. Bunga arxeologik qazilmalarda
topilgan san’at durdonalari misoldir. San’at tarixiga nazar solar ekanmiz,
Qadimgi Misr san’ati bilan tanishib chiqamiz. Qadimgi Misrning geografik
o‘rni haqida Shimoliy Afrikada yomg‘ir juda kam yog‘adi, ko‘p vaqt havo
issiq bo‘ladi, bu yerda qumloq va toshloq cho‘llar 1000 kmni tashqil etadi.
Dunyodagi eng katta daryolardan biri Nil janubdan, shimolga qarab chullarni
kesib o‘tadi. Nil daryosi Markaziy Afrikada joylashgan katta ko‘llardan oqib
keladi. Nil daryosi O‘rta dengizga borib quyiladi. Nil vodiysi va deltasida,
ostonalardan tortib to dengizgacha eramizdan avval IV ming yillikda
Misrning davlatlar paydo bo‘ldi: Misrning fir’avnlar hokimiyati ostida
birlashtirildi. Eramizdan kariyib 3 ming yil ilgari Janubiy podshoxlikning
podshosi, Shimoliy podshoxlikni yengib chiqadi va deltani bosib oladi.
Qudratli podshoxlik topib u bugun Misrni birlashtiradi. Qadimgi Misrda
toshdan o‘yib ishlangan, taxtacha undagi tasvirlar eramizdan avvalgi 3 ming
yilcha oldin ishlangan. Taxtachadagi tosh haykallar nimalar haqida hikoya
qiladi? G‘olib jangchi dushmanlardan birining sochini ushlab turibdi,
boshqalar qochib ketishmoqda. G‘olib jangchining qudratini ko‘rsatish uchun
uni paxlavon qilib tasvirlashgan. Lochin shaklidagi hudo arqon bilan boshini
ushlab turib g‘oliblar asirlarni qo‘lga tushirganlar, degan ma’noni bildiradi.
G‘olibning boshida Janubiy podshoxlik toji bor. Lochin o‘tirgan papirus
shoxlari del’tani anglatadi. Taxtachaning orqa tomonida podsho, boshqa taxtda
Shimoliy podshoxlik taxtida tasvirlangan.
Dostları ilə paylaş: |
|
|