K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar
Yüklə 6,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Setan soni.
Dizel yonilg‘isining o‘zo‘zidan alangalanishini aniqlash benzinning detonatsiyaga qarshiligini aniqlash kabi amal- ga oshiriladi. Bunda asosiy ko‘rsatkich sifatida setan soni qabul qilingan bo‘lib, u setanning alfametilnaftalinli aralashmadagi foiz hisobidagi miqdoriga teng. Etalon aralashmaning o‘z-o‘zidan alan- galanishi standart dvigatelda tekshirilayotgan yonilg‘ining alanga- lanishi bilan bir xil bo‘lishi kerak. Dizel yonilg‘isining o‘zo‘zidan alangalanishini aniqlashda etalon yonilg‘i sifatida yuqori tozalikdagi ikkita uglevodorod: se- tan (normal geksadekan) С 16 Н 34 va alfametilnaftalin C 10 H 7 CH 3 dan foydalaniladi. Bunday uglevodorodlar alangalanishining kechikish davri juda qisqa bo‘ladi va dvigatelning yumshoq ishlashini ta’min- laydi. Setan etalon aralashmaning tashkil etuvchilaridan biri bo‘lib, uning o‘z-o‘zidan alangalanishga moyilligi shartli ravishda 100 bir- lik bilan baholanadi. Ikkinchi tashkil etuvchi alfametilnaftalinning 65 o‘z-o‘zidan alangalanishga moyilligi 0 birlik bilan baholanadi. Ma- salan, 40 foiz setan va 60 foiz alfametilnaftalin aralashmasining o‘z-o‘zidan alangalanuvchanligi 40 birlikka teng, yoki aralashma- ning setan soni 40 ga teng deb qabul qilingan. Setan soni bir silindrli ИТ9–3 jihozida aniqlanadi. Bu jihoz o‘zgaruvchan (7 dan 23 gacha) siqilish darajasida ishlash imkonini beradi. Bu ish sinaladigan dizel yonilg‘isi va etalon yonilg‘ini qiyo- siy yondirish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Avval qat’iy belgilangan sharoitda dizel yonilg‘isi sinaladi, keyin alangalanuvchanligi xuddi shunday bo‘lgan etalon aralashma tanlanadi. Setan sonini ИТ9–3 jihozida quyidagi usullar bilan: kritik siqish darajasi bo‘yicha, alan- galanishning kechikishi yoki o‘t olishlarning mos kelish momenti bo‘yicha aniqlash mumkin. Standartlarga, asosan, dizel yonilg‘isi 40–50 birlik setan soni bi- lan ishlab chiqariladi. Setan soni 40 dan kam bo‘lgan yonilg‘ining alangalanishini kechiktirish davri katta bo‘lib, silindrda to‘plangan yonilg‘i qisqa vaqt ichida yonadi, gaz bosimi bir zumda ortib keta- di. Shuning uchun ham dizel ravon ishlamaydi (taqillagan tovush chiqadi). Setan soni qancha katta bo‘lsa, dizel yonilg‘isining o‘z- o‘zidan alangalanishi boshlanguncha bo‘lgan davr shuncha kichik bo‘ladi, dvigatel shuncha ravon ishlaydi, dvigatelni ishga tushirish harorati ham shuncha past bo‘ladi. Lekin setan soni 50 dan yuqori bo‘lishi ham maqsadga muvofiq emas. Chunki bunda yonilg‘ining to‘la yonishi kamayishi natijasida yonilg‘ining solishtirma sarfi ko‘payadi. Dizel yonilg‘ilarining «Dizel yonilg‘ilari. Texnik shartlar» deb nomlangan 305–82 sonli Davlat standartiga binoan yozgi, qishki va arktik markalarda ishlab chiqariladi. Setan soni yozgi yonilg‘ilar uchun 47–51, qishki yonilg‘ilar uchun 40–49 va arktik yonilg‘ilar uchun 38–40 ga teng. Setan soni yonilg‘ining yonish jarayonidagina emas, balki unin g yurgazib yuborish sifatlariga ham katta ta’sir ko‘rsatadi. Agar setan soni 40 birlikdan kichik bo‘lsa, sovuq dvigatelni qishdagina emas, hatto yilning issiq vaqtlarida ham yurgazib yuborishi juda 66 qiyin bo‘ladi. Yozda setan soni taxminan 45 birlikka, qishda esa 50 birlikka teng bo‘lgan yonilg‘i ishlatilganida dvigatelni normal yurgazib yuborish va bosimni asta-sekin oshirish mumkin. 3. 4. Yüklə 6,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|