Karimova shoira mikrobiologiya va immunologiya, virusologiya

Bakteriyalar virulentligi yoki toksinning ta’sir kuchini aniqlash.

Tekshiriladigan preparatlar ma’lum dozalarda bir guruh laboratoriya hayvonlariga yuboriladi. Keyinchalik ular halokatini ro‘yhatga olib boriladi va preparatning o‘ldiradigan miqdori aniqlanadi. Bu tajribani o‘tkazishda hayvonlarning turi, jinsi, og‘irligi, ularning yashash sharoiti, ovqatlanishining to‘liqligi va boshqalar bir hil bo‘lishi lozim. O‘n martadan suyultirilgan bir qator toksin (yoki bakteriya kulturasi) bir guruh hayvonlarga yuboriladi. Ma’lum vaqt o‘tgandan so‘ng ulap bir guruhda o‘lgan hayvonlar soni belgilanadi va LD50 hisoblab chiqariladi.
Jadval 5.

Bakterial toksinlar xarakteristikasi

Xususiyatlari	Ekzotoksinlar	Endotoksinlar
Uchrashi	Gram musbat va gram manfiy bakteriyalarda	Gram manfiy bakteriyalarda
Joylashuvi	Hujayra ichida va tashqarida	Hujayra ichida
Kimyoviy tabiati	Oqsil, peptidlar	“LPS-oqsil” kompleksi
100º S stabilligi	Stabil emas	Stabil
Formaldegid bilan inaktivatsiyaga uchrashi	Inaktivatsiyaga uchraydi	Inaktivatsiyaga uchramaydi
Gomologik AT bilan neytralizatsiya bo‘lishi	To‘liq neytralizatsiya bo‘ladi	Qisman neytralizatsiya bo‘ladi.
Biologik aktivligi	Har bir toksin uchun individual	Hamma toksinlar uchun umumiy.
Zaharliligi	Juda kuchli	kuchsiz

Dermotonekrotik sinama. Quyon terisi orasiga ingichka ignali tuberkulin shpritsi bilan 0,2 ml bulonli tekshirilayotgan kultura yuboriladi. 2-3 sutkadan so‘ng kultura yuborilgan erda - terida nekroz hosil bo‘lsa, u holda namuna musbat hisoblanadi.
Keratokon’yunktival sinama. Bakteriyaning bir kecha-kunduzli, agarli kulturasini diametri 5 ml bo‘lgan standart qovuzloq bilan dengiz cho‘chqachasi ko‘zining pastki qismiga yuboriladi. 2-4 kundan so‘ng ko‘zning shilliq. qavatlari qizaradi, muguz parda xiralashadi, yiring paydo bo‘lib, yara hosil bo‘lishi mumkin (SHeren sinamasi), ya’ni keratokon’yunktivit namoyon bo‘ladi.

Bakteriyalarshshg invazivlik xususiyatini ta’minlaydigan fermentlarni aniqlash.

1. 
   Gialuronidaza gialuron kislotani gidroliz qiladi, natijada gialuron kislota sirka kislotasi bilan birgalikda mutsin hosil qila olmaydi. Bu fermentni aniqlash uchun, tarkibida gialuron kislotasi bo‘lgan substratli probirkaga bir sutkali bakteriya kulturasi yoki bulonli kulturaning filtrati tomiziladi va 15 min davomida 37°S da termostatga qo‘yiladi. So‘ngra ustiga 2-3 tomchi kuchli sirka kislotasi tomiziladi. Gialuronidaza bor probirkada ivish hosil bo‘lmaydi.
   
2. 
   Plazmakoagulazani aniqlash uchun tekshirilayotgan kulturani, quyonning (1:5 nisbatda suyultirigan) 0,4 ml steril sitrat plazmasiga ekiladi. 2-5 soatga 37°S da termostatga qo‘yiladi. Agar ferment bo‘lsa, plazma iviydi va kontrol probirkada plazma suyuq holda saqlanadi.
   
3. 
   Gemolizinni aniqlash maqsadida tekshirilayotgan kulturani Petri kosachasidagi qonli agarga ekiladi. Ular 37°S da termostatda bir sutka davomida saqlanadi. Agar natija musbat bo‘lsa u holda mikrob koloniyasi atrofida gemoliz zonalari hosil bo‘ladi.
   
4. 
   Letsitovitellazani aniqlash uchun tuxum sarig‘ini tuzli agarga tekshirilayotgan kultura ekiladi va termostatda bir sutka davomida saqlanadi. Muhitda letsitovitellaza hosil qilgan bakteriyalar koloniyasi atrofida sadaf rangli halqa hosil bo‘ladi (tekshirilayotgan bakteriya fermenti tovuq tuxumi sarig‘idagi letsitinni parchalaydi.