Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Yüklə 56,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- İ n t e r n e t d ə
539 155 illiyi Mirzə Əbdülxalıq Axundov 1863-1950 2018 Əbdülxalıq Hacı Abdulla oğlu Axun- dov 1863-cü ildə Bakıda anadan olmuş- dur.
Mirzə Həsib Qüdsinin (1828-1908) mədrəsəsində oxumuş, sonra Bakı gimna- ziyasını qurtarmış; 1888-ci ildə Almani- yanın Erlangen şəhərindəki Fridrix Alek- sandr adına Universitetin tibb fakültəsini bitirmişdir. Burada “Göz bəbəyinin klinik tədqiqi” mövzusunda yazdığı əsərə görə tibb dok- toru alimlik dərəcəsi almış, (əsər həmin şəhərdə 1890-cı ildə kitab kimi nəşr edil- mişdir) Bakıya dönərək burada ilk göz xəstəlikləri məntəqəsi açmışdır. Bakıda Şərq və Qərb əczaçılığının (farmakologiyasının) tarixini araşdır- mış, klassik yunan və ərəb alimlərinin əczaçılığa dair əsərlərini almanca- ya çevirərək Leypsiq şəhərində çıxan “Tsaytşrift der Doyçen morgenlendişen Qazelşeft” (“Zeitshrift der Deutshcen morgenlendishen Gaselsheft”) qəzetində dərc etdirmişdir. X əsrin əttarı Əbu Mənsur Müvəffəq bin Əli əl-Hərəvinin 466 bitki və 44 hey- van mənşəli dərmanın hazırlanmasına dair əsərini klassik ərəbcədən almanca- ya çevirərək ona geniş şərh yazmış və 1892-ci ildə Derpt (indiki Estoniyanın Tartu şəhəri) Universitetinə təqdim et- miş, tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsi almışdır. 1893-cü ildə Derpt Universi- tetinin əsərlərində və Almaniyanın Hal- le şəhərində kitab şəklində buraxılan bu əsər uzun illər rus və Avropa farmakoloq- larının stolüstü kitabı olmuşdur. Vətənə qayıtdıqdan sonra M.Ə.Axundov həkim Məhəmmədrza Vəkilovla birgə Azərbaycanda ilk ruhi xəstəliklər müalicəxanasının yaradıcıla- rından biri olmuş, 1892-ci il aprel ayı- nın 24-də açılan bu xəstəxanada 1903-cü ilədək işləmişdir. 1896-cı ildə tacir İsgəndər bəy Məlikov və müəllim Sultanməcid Qənizadəylə birgə Bakıda ilk kütləvi kitabxana açmış, üç ildən sonra kitab- xana 1899-cu ilin mart ayının 17-də qa- panmışdı. Yeni tipli mətbəə yaratmış və 2 ildə (1899-1901) N.Nərimanov, N.B.Vəzirov, S.Qənizadə və Ə.Cəfərzadə, S.B.Hacıəlibəyov (Acalov) və başqaları- nın kitablarını nəşr etmişdir. Bədii yaradıcılıqla da məşğul ol- muş, “Əvvəli hənək, axırı dəyənək” (öz mətbəəsi, 1901) adlı üç pərdəli komediya qələmə almışdır (səhnəyə də qoyulmuş- dur). “Müsəlman xeyriyyə cəmiyyəti”nin (1905), “Nəşri-maarif” cəmiyyətinin üzvü (1906); “Səadət” xeyriyyə cəmiyyətinin (1907) qurucularındandır (katibi olub). “Təkamül” qəzeti (1906-1907) redaksi- ya heyətinin üzvü, 1909-1910-cu illərdə satirik “Zənbur” jurnalının naşiri olmuş- dur. Özü burada “Palazqulaq”, “Zorba”, “Cümləqayğu”, “Sövtüməli-Dünyamalı”, “Vərzad”, “Toxmaq”, “Çərənçi” və başqa imzalarla çıxış etmişdir. 1914-1919-cu illərdə nəşr edilmiş “Müalicə kitabı” (1914), “Uşaq hifzi- sihhəsi” (1916), “Həzm üzvlərinin azar- ları” (1919) və b. kitabların müəllifidir. Sovet hakimiyyətinin onunla vəhşicəsinə davranışından sonra Güney Azərbaycana köçmüş, öncə Rəşt və Ərdəbildə, daha sonra isə Tehranda yaşamış və həkimliklə məşğul olmuşdur. Mirzə Əbdülxalıq Axundov 1950-ci ildə Tehranda vəfat etmiş, Qum şəhərində dəfn edilmişdir.
540 Kitabxanaşünaslıq.Biblioqrafiya 115 illiyi Salyan rayon ilk ictimai qiraətxanası 1903 2018 Salyanda ilk ictimai qiraətxana 1903-cü ildə, xalq müəllimlərindən Mirzə Əziz Babazadə və Mirzə Yaqub Ələkbər oğlu Əlizadənin təşəbbüsü və zəhməti ilə yaradılmışdır. Əslində ilk qiraətxananın yaradılması 1880-ci ildə Salyanda təhsil müəssisəsinin yaradılmasına təsadüf edir. Salyan məktəbinin təsisi xalq təhsili ilə bərabər mədəni-maarif işlərinin də inkişafı- na xeyli təsir etmişdi. Bu məktəbin açılması ilə Salyanda ilk dəfə ictimai kitabxana yaradılmışdı. Belə ki, məktəbin açılması mərasimi münasibətilə oraya toplaşanlar “məktəb ictimaiyyət kitabxana- sı” adlı bir kitabxana təşkil etməyi qərara almış , bu məqsədlə könüllü olaraq pul toplamış və qısa müddət ərzində 342 manat 40 qəpik toplanmışdır. Beləliklə, ictimaiyyətin köməyilə 1881-ci il okt- yabrın 1-də Salyan normal məktəbi nəzdində ilk “məktəb-ictimaiyyət kitabxanası” açılmışdı. Lakin camaatdan toplanan kitab və dövri mətbuat məktəb şagirdlərinin təlabatını qismən ödəmişdir. Burada toplanılan təcrübə müstəqil ictimai qiraətxananın açılmasında mühüm rol oynamışdı. 1903-cü ildə ilk ictimai qiraətxananın təşkil olunmasını bütün tərəqqipərvər adamlar sevinclə qarşılamışdılar. Çünki xalqı qəflət yuxusundan oyatmaq, maarifləndirmək lazım idi. Qiraətxana üçün ilk bina üçün köhnə dükanlardan biri kirayə edilmişdi. Hazırda həmin yerdə şəhid adını daşı- yan bağ yerləşir. Qiraətxanaya 420 manat 60 qəpik məbləğində kitab və dövri mətbuat bağışlanmış- dı. Qiraətxanadan istifadə üçün oxu haqqı da müəyyən edilmişdi. Oxu haqqı və ianə vasitəsi ilə toplanan pul fondun zənginləşməsinə xərclənirdi. Bura Salyanda qabaqcıl ideyaların təbliği mərkəzinə çevrilmişdi. İnqilabi ruhlu əsərlərin müzakirəsi keçirilərkən M.Ə.Babazadənin və M.Y.Əlizadənin şagirdləri keşikdə dayanmışdılar. Sonradan bu ictimai qiraətxana hər il kitab fon- du ilə zənginləşmiş və nəhayət, kütləvi kitabxana- ya çevrilmişdi. Kitabxanaların müxtəlif idarələrə məxsus olması, onların fondlarının əlaqəli şəkildə komplektləşdirilməsi kitabdan daha geniş istifadə etmək məqsədilə respublikada gedən mərkəzləşmə zamanı 1975-ci ildə Salyan rayon Kitabxanası da Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminə çevril- mişdir. 1978-ci ildə xüsusi layihə əsasında tikil- miş yeni binaya köçürülmüşdür. Hazırda MKS-ə 1 MK, 5 şəhər, 1 uşaq, 1 gənclər, 47 kənd kitab- xana filialı daxildir. MKS-in ümumi kitab fondun- da 506 min nüsxədən çox çap məhsulu saxlanılır. Oxucuların sayı 46 min nəfərdən artıqdır. MK-nın oxu zalında eyni vaxtda 80 nəfər oxucu mütaliə ilə məşğul ola bilir. MKS-in Mərkəzi
kitabxanasında kompüterləşdirilmiş infrastruktur qurulmuş, ki- tabxana yeni informasiya texnologiyaları ilə təchiz edilmiş, ödənişsiz Wi-Fi zonası yaradıl- mışdır. Kitabxanada Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2008-ci il “6” oktyabr tarixli 3072 nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqra- mı icrası ilə əlaqədar olaraq sayt yaradılaraq va- hid mərkəzləşmiş kitabxana portalına (http://sal- yan.cls.az) daxil edilmiş, “ALİSA” (Automated Library System of Azerbaijan) mərkəzləşdirilmiş elektron kitabxana sistemi yüklənmişdir. Ə d ə b i y y a t Salyan rayon Mərkəzləşmiş Kitabxana Sistemi //Azərbaycan Kitabxana Ensiklopediyası.- Bakı. 2015.-S.548-549. Yüklə 56,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|