100
110
illiyi
Salam Salamzadə
1908-1997
Salam Əbdülqasım oğlu Salamzadə
1908-ci il mart ayının 7-də Bakıda
anadan olmuşdur.
1925-1929-cu illərdə Azərbaycan
Dövlət Rəssamlıq Texnikumunda təhsil
almışdır. 1932-ci ildə Azərbaycan Pe-
daqoji İnstitutunu bitirmişdir.
Yaradıcılığının erkən dövründə
əsasən tematik tablolar çəkmiş (“Sap
sexi”, 1930; “MTS-in açılışı” 1932;
“Gəncə toxuculuq fabrikində”; “Kom-
somolçular iş vaxtı”; 1930), sonralar
portret ustası kimi məşhurlaşmışdır.
İlk dəfə onun rəsm işləri 1932-1933-
cü illərdə Moskva şəhərində keçirilən
Azərbaycan rəssamlarının əsərlərindən
ibarət sərgilərdə nümayiş etdirilmiş-
dir. Nümayiş olunan işlərdə Salam
Salamzadə Azərbaycan xalqının tarixi
keçmişini, əmək qabaqcıllarının ob-
razlarını əks etdirmişdir.
O, Azərbaycan təbiəti və məişət
səhnələri təsvir olunan tematik tablola-
rın, portret və mənzərələrin müəllifidir.
(Günəş altında 1958; “N.Nərimanovun
portreti”, 1958; “Sovxoz çölləri”,
1959; “Suya gedən qadınlar” 1968;
“Çay plantasiyası”, 1970; “Rezervuar-
lar”, 1976; “Lənkəran çaybecərənləri”,
1977; “Toya gedənlər”, 1982;
“S.A.Orucovun portreti”, 1979-82)
və S. Dəfələrlə Yaxın və Orta Şərq
ölkələrində (Misir, İraq, Liviya və s.)
olmuş, bu ölkələrin həyatını və təbiətini
təsvir edən tablolar yaratmışdır (“Ərəb
ölkələrində” silsiləsi, 1961-70).
Dünyanın bir sıra şəhərlərində fərdi
sərgiləri nümayiş etdirilmişdir. Əsərləri
R.Mustafayev ad. Azərbaycan Dövlət
İncəsənət Muzeyində, Azərbaycan
Dövlət Şəkil Qalereyasında və s.
muzeylərdə saxlanılır.
Xidmətləri yüksək qiymətləndiril-
miş, 1940-cı ildə Azərbaycan Respub-
likasının “Əməkdar incəsənət xadi-
mi”, 1982-ci ildə “Xalq rəssamı” fəxri
adlarına layiq görülmüşdür. 1974-cü
ildə Nasir adına Beynəlxalq mükafatı
laureatı olmuş, “Şərəf nişanı” ordeni
və bir sıra medallarla təltif edilmişdir.
Salam Salamzadə 1997-ci ildə Bakı
şəhərində vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
İsmayılov, C. Salam Salamzadənin bədii irsi və onun Azərbaycan realist rəngkarlığının təşəkkülündə rolu: sənətşün. üzrə fəls. d-ru e.
dər. al. üçün təq. ed. dis-nın avtoreferatı: 6215.01 /C.Ş.İsmayılov; Azərb. Resp. Təhsil Nazirliyi, Azərb. Dövlət Rəssamlıq Akademiyası.
-Bakı: 2014.-22 s.
Qəzənfər Xalıqov,1912-1986 [İzomaterial]: rəngkarlıq, qrafika; Salam Salamzadə, 1908-1997: rəngkarlıq, qrafika; İsmayıl Axundov,
1940-1994: rəngkarlıq, qrafika /lay. rəhb. Ç. Fərzəliyev; mətnin müəl. X. İbrahimova, G. Quliyeva; ing. dilinə tərc. E. Paşayev, Ə.
Məlikova; fotolar Ə. Ağasiyev ; baş dizayner İ. Eldarova.-Bakı: Sərvət, [Şərq-Qərb], 2013.-104 s.
Salam Salamzadə //Azərbaycan rəssamları ilə tanışlıq /müəl. N.Məmmədbəyov; baş red. T. Quliyev; red. S.Həsənova, D.Qasımova; rəs.
F.Əliyev; Azərb. Resp. Təhsil Nazirliyi Estetik Tərbiyə Üzrə Resp. Tədris-Metodik Mərkəzi.-Bakı: [Səda], 2004.-S.15.
Salam Salamzadə// Azərbaycan Sovet Ensiklopediyaı:10 cilddə.-Bakı, 1984.-C. VIII.- S.267.
shamakhi-encyclopedia.az/salamzadə-salam-əbdulqasim-oglu/
https://az.wikipedia.org/wiki/Salam_Salamzadə
Rəssam
MART
7
Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq
101
95
illiyi
Nəcəfqulu İsmayılov
1923-1990
MART
Nəcəfqulu
Əbdülrəhim
oğlu
İsmayılov 1923-cü il mart ayının 15-də
Bakıda anadan olmuşdur. 1940-cı ildə
Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Texni-
kumunu bitirmişdir.
İlk yaddaqalan əsərləri ilə artıq
1940-cı ildən etibarən sənətə gələn
N.İsmayılov daima sənət yollarında ax-
tarışda olmuş, novatorluğu ilə seçilmiş-
dir. Yaradıcılığının ilk illəri müharibə
dövrünə təsadüf etdiyindən, dövrünün
digər rəssam həmkarları kimi müharibə
mövzusuna həsr edilmiş tablolar ya-
ratmışdır. “Ana”, “Həzi Aslanov”,
“A.Quliyev” portretləri bu qəbildəndir.
Onun dəzgah rəngkarlığının portret,
süjetli tablo və natürmort janrlarında çox
uğurlu əsərləri mövcuddur. Rəssamın
yaradıcılığında portret janrı xüsusi yer
tutur. “Qubalı Fətəli xan”, “General
H.Aslanov”, “Sara Aşurbəyli”, “Şair
M.Ə.Möcüz”, “Yazıçı A.Şaiq”, “Ana”,
“Yazıçı Cəlil Məmmədquluzadə”, “Şair
S.Vurğun”, “Akademik M.Hüseynov”,
“S.Bəhlulzadə”,“Ü.Hacıbəyli”, “Nəsi-
rəddin Tusi” və digər portretləri buna
misal ola bilər. Nəcəfqulu İsmayılovun
süjetli tablo və mənzərə əsərlərindən
“Nəsiminin edamı”, “Qrand-opera”,
“İçərişəhərdə küçə”, “Səadət”,“Realist
rəssam” və başqaları da maraqla qarşıla-
nan əsərləri sırasına daxildir. Nəcəfqulu
İsmayılov
1970-1982-ci
illərdə
Məhəmməd Füzulinin, Sabirin, Üzeyir
Hacıbəylinin misdən barelyeflərini ya-
ratmışdır.
Rəngkar, portret ustası, qrafik, ka-
rikaturaçı kimi yaddaşlara həkk olun-
muş görkəmli sənətkar, dostluq şarjları,
barelyeflər, qalvanika, qalvanoplastika
sahəsində də özünü sınamışdır.
N.İsmayılovun qrafika sahəsindəki
fəaliyyəti də təqdirəlayiqdir. Onun
C.Məmmədquluzadənin
məşhur
“Ölülər” əsərinin personajlarını əks
etdirən qrafik illüstrasiyaları - Qurbanəli
bəy, Usta Zeynal, M.Ə.Sabirin
“Hophopnamə”sinə çəkdiyi dörd il-
lüstrasiya, “Köhnə Bakı” qrafik albo-
mu, “Köhnə Bakının tipləri”, “Sabir
və onun tipləri” qrafik illüstrasiyaları
və başqalarını qeyd etmək olar. Tuş və
quaşla işlənmiş bu qrafik illüstrasiyalar
rəssamın bədii yaradıcılığını çox geniş
şəkildə nümayiş etdirmişdir.
Daim axtarışda olan rəssam
Nəcəfqulu İsmayılov Azərbaycan mil-
li mədəniyyətinə, bu mədəniyyətin
atributlarından olan milli geyimlərə
xüsusi qayğı və diqqətlə yanaşmış və
“Azərbaycan geyimləri (tiplər)” jurna-
lını yaratmışdır.
1963-cü ildə “Əməkdar incəsənət
xadimi” fəxri adına layiq görülmüş-
dür. Əsərləri ADR, Kanada, Livan və s.
ölkələrdəki sovet sərgilərində nümayiş
etdirilmişdir.
Nəcəfqulu İsmayılov 1990-cı ildə
vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Abdullayev, V. Əməkdar
incəsənət xadimi, rəssam
Nəcəfqulu İsmayılovun
yaradıcılığı: sənətşün. n.
al. dər. a. üçün təq. ed. dis.:
17.00.09 /V.Abdullayev;
Azərb. Resp. Təhsil Nazirli-
yi, Azərb. Dövlət Rəssamlıq
Akad.-Bakı, 2009.- 138 s.
Kamil Xanlarov, 1915-
1996: rəngkarlıq: Baba
Əliyev, 1915-1990:
rəngkarlıq; Nəcəfqulu
İsmaylov, 1923-1990:
rəngkarlıq [İzomateri-
al] /layihənin rəhbəri
Ç. Fərzəliyev; mətnin
müəl. T. Əfəndiyev, G.
Quliyeva; foto. Ə. Ağa-
siyev; ing. dilində tərc.
İ.Peart, S.İbrahimova, Ə.
Məlikova.-Bakı: Sərvət,
[Şərq-Qərb], 2013.-104 s.
Xəlilzadə, F. Güldürmək
və düşündürmək ustalı-
ğı /F.Xəlilzadə//Mədəni
həyat.-2015.- № 2.- S.
69-71.
Hacızadə, B. Nəcəfqulu
İsmayılov //Hacızadə B.
Azərbaycanın karikaturaçı
rəssamları.- Bakı, 2005.-
S.22-29.
31
Rəssam
MART
15
Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq