Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N
Yüklə 14,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
şısı b u d u r ki, in san b u v ə fasız dünyanın n e m ə tlə rin i ə lə geftirm ək ü ç ü n öz ə z iz öm rünü h ə d ə r ə s ə r f edib, öz q iy m ə tli h əy atın ı puç e tm ə s in ... Qəddar dünya murdar bir leş kimidir Üzərinə min-min quzğun yol salar. Biri caynaq vurub didər o birin, Dimdikləyib o biri də can alar. Didişərək məhv olarlar, nəhayət, Aralıqda yenə murdar leş qalar. B ir gün ə rz in d ə b ə ş ə riy y ə tin heç b ir şeyi artıb, əsk ilm ir. Ç ə k ilə n z ə h m ə t puç olub h ə d ə r gedir. Z a d ə g a n oğlu dedi: - B ü tü n x o şb əx tliy in səb əb i g ö z ə llik d ə v ə ə s l - n ə sə b d ə d ir. B u n larsız n ə s ə a d ə t olar, n ə ə m in -a m a n lıq . N ə iz z ü - n e m ə t olar, n ə m e h rib an h q . T acirin oğ lu dedi: - D üzgün fık irlə ş ib d o ğ ru tə d b ir tö k m ə k h ə r şe y d ə n üstündür. B ü d rə y ib y ıx ılan d a, b ə d - b ə x tlik üz v e rə n d ə ə q ild ə n b aşq a heç nə insana k ö m ə k e d ə b ilm ə z . K ən d li oğlu dedi: - B ü tü n iş lə r yalm z çalışm aq v ə sə y g ö s tə rm ə k lə y erin ə y e tirilə b ilər. Z ə h m ə t çəkib ə m ə k s ə r f etm ə k insanları a rz u la - rına çatd ırıb o n lara sev in c v ə şadlıq libası g ey in d irər, q ə tiy y ə tlə iş ə g i- rişib cid d iy y ə tlə fə a liy y ə t g ö s tə rə n lə r te z -g e c öz m ə q s ə d lə rin ə ç a ta r- lar; m ü v ə ffə q iy y ə tsiz liy ə u ğ ray ıb m əğ lu b o ld u q d a isə heç k im o n ları m ə z ə m m ə t etm əz... H ər işdon ürəklə yapış, qorxma sən, O iş baş tutmasa, son üzürlürson. M əqsədə çatmaqçün vahimo boşdur, Ölson, bu ölümün özü do xoşdur. O n la r M atron ş ə h ə rin ə çatd ıq d a ö zlərin i bir tə r ə f ə verib d in c ə l- m ə k ü çü n y er se ç d ilə r. S onra kəndli o ğ lu n a d ed ilər: - Biz h a m ım ız bərk y o rulm uşuq, b ü tü n ü m id im iz sənin sə y v ə c ə h d in ə , ə m ək v ə z ə h - m ə tin ə d ir. Bu g ünlük y em ək üçün bir şey tap, biz d ə sabah d in cim izi ald ıq d an sonra h ə rə m iz öz n ö v b ə m iz d ə b ir k əsb d alın ca gedib ə v ə z in i çıxarıq. K ən d li oğlu ş ə h ə rə y o llan ıb burada hansı işin d ah a xeyirli o ld u ğ u - nu soruşdu. D edilər: - O dun yaxşı pula gedir. O saat dağa d ırm aşıb ş ə - lə b ağ lad ı, ş ə h ə rə d ö n ü b satdı, onun p u lu n a y em ək alıb geri döndü. Ş əh ərin d arv azasın a ç a td ıq d a o ra yazdı: “ B ir günlük ə m ək dörd a d a - m ın y e m ə y in ə b ə ra b ə rd ir” . Sabahısı gün z a d əg an oğluna d ed ilər: - Bu g ü n sən get ö z g ö z ə lli- y in ilə bir şey qazan g ə tir, biz isə bir az da d in c ə lə k . Z ad əg an oğlu ö z - ö zü n ə fıkirləşdi ki, m ə n heç bir iş b acarm ıram , y oldaşlarım ın yanına ə lib o ş qayıtsam , b iab ır olaram . G əlib şə h ə rə çatdı, q əm li h ald a bir ağ aca dayanaraq n ə e d ə c ə y in i fık irlə şm ə y ə b aşlad ı. Bu zam an oradan d ö v lətli bir qadın keçirdi. O nu görcək aşiq oldu v ə dedi: “İlahi, b elə də g ö z ə l b ə ş ə r o larm ı?” Elə ki, göz önündo mohəbbot şamı yandı, Sinodo eşq atoşi od tutub alovlandı. Yerindo dona qaldı, getdi dərin xəyalə, Heyran oldu o hüsnə, o qəddə, o cəmalə... Sonra y anındakı konizi çağırıb tə d b ir tö k m əsin i tapşırdı. K əniz z a d ə g a n , oğlunun y an ın a g əlib dedi: - X anım buyurur, ə g ə r o cavan o ğ la n z ə h m ə t ço k ib g ö z ə l cam al ilə b ir saatlığa bizim m əclisim izin m iz b a n ı olsa, x an ım a ə b ə d i b ir h əy at b ə x ş ed ər, ö zü isə z ə rə r ço k m əz. Z ad əg an oğlu cavab v erib dedi: - M ən x an ım ın əm rin ə hazıram . Gedorom mon sizo, ey dilbəri-Rey, Tökorom badoyo gülgün bir mey. Alaram otrini gül çöhrondon, Silərom torlorini peydor-pey. X ü lasə, onun evino g etd i və ü rə y in d ə b elə dedi: - Girib ağuşuma o, bircə geco olsa da ram, Yeni bir Xızra dönüb mon obodiyyot taparam. B ütün günü n a z ü -n e m ə t içərisin d ə keçirdi. Ö z v əzifəsin i Iazım o l- d u ğ u kim i y c rin ə yetirdi. A x şam ü stü qadın ona beş y üz diroırı m ükafat v e rib yola saldı. O, bu p u la y em ək şeyləri alıb y oldaşlarının yanına g ə ld i, şəh ərin d a rv azasın a çatd ıq d a yazdı: “G ö zo lliy in bir g ünlük q iy - m ə ti beş y üz d irə m d ir” . S abahısı gün tacir o ğ lu n a d cd ilər ki, bu gün sən in oql vo b a c a rığ ı- m n qo n ağ ı o lacağ ıq . T a c ir o ğ lu ş ə h ə rə h azırlaşırd ı ki, m ü x tə lif m allar- la d o lu bir g ə m in in k ö rp ü d ə dayandığını gördü. O ra getdi. Q iyırıəti u c u zlaşd ırm aq m ə q s ə d ilə şə h ə rin cam aatı h ə lə heç n ə alm ır v ə çono v u ru rd u . T acir oğ lu o saat danışaraq g ə m id ə k i m alların ham ısını aldı v ə o rad aca n əq d p u la satdı. Y üz m in d irə m q azan c götürdü. Y o ld aşla- rının arzularm ı y e rin ə y etirib geri q ay ıd ark ən ş ə h ə rin d a rv azasın a y a z - dı: “A ğ ılın b ir g ü n lü k m ə h su lu yüz m in d irə m d ir” . O biri gün ş a h z a d ə y ə d ed ilər: “Ə g ə r b ə x tin g ətirib , taleyin y a r o l- sa, b u g ü n b izim x ə rc im iz i sə n ç ə k m ə lis ə n ” . Ş ah zad ə tə v ə k k ü lə b el b a ğ la y ıb ş ə h ə rə y ollandı. Q ə zad an o g ü n şə h ə rin əm iri ö lm ü şd ü , c a - m aat m a tə m için d ə idi. Ş ah zad ə ətrafa b a x a -b a x a g ə lib ə m irin s a ra y ı- nm q ap ısın d a b ir k ü n c d ə otu rd u . T ə z iy ə d ə iştirak etm ə d iy i ü çü n q a p ıç ı onu dan lay ıb m ə z ə m m ə t etdi. O ndan şü b h ə lə n m ə y ə başladı. Ə m irin , cə n a z ə s in i ap ard ıq d an so n ra saray b oşaldı, lakin şah zad ə o tu rd u ğ u y e rd ə n tə rp ə n m ə d i. Q apıçı on u n h ə lə d ə o rad a o tu rd u ğ u n u g ö rd ü k d ə casus o lduğunu g ü m a n edib h əb sx an ay a apardı. S abahısı gün ə y a n v ə ə ş r ə f toplaşıb ö lk ə n in m ü q ə d d ə ra tm ı k im ə tap şırm aq m ə sə lə sin i m ü z a k irə y ə b aşladılar. Ə m irin varisi y o x id i. B u b a rə d ə qızğ ın m ü b a h isə m e y d an a çıxdı, s ə s lə r u c a lm a ğ a başlad ı. B u zam an q ap ıçı dedi: - Səsinizi u caltm ay ın , casus tu tm u şa m , yaxşı o lm az ki, o, sizin a ram zd a olan ixtilafdan x ə b ə r tutsun. S o n ra ə h - valatı on lara d anışdı. H am ısı y ek d illik lə b u q ə ra ra g ə ld ilə r k i, on u n kim old u ğ u n u ay d ın laşd ırsm lar. Şahzadəni h ə b sx a n a d a n çıxarıb g ə tir - d ilər. O n u n kim o ld u ğ u n u , h arad an g əlib h a ra y a g etd iy in i so ru şd u lar. Ş ah zad ə ağıllı c a v a b la r verdi. O nun ayıq, huşyar, c ə sa rə tli v ə şü c a ə tli o ld u ğ u n u g ö rən ə y a n la r şah zad ən in anadan o lduğu y er, əsl v ə n ə s ə b i ilə m araqlandılar. Ş ahzadə dedi: - E lə ki, atam bu fani dünyadan ə b ə d iy y ə t alə m in ə köçdü, qardaşım sə ltə n ə ti z ə b t etdi. M ən həyatım ı qorum aq üçün v ə tə n i buraxıb sizin ö lk ə n iz ə gəldim , yersiz dava ctm əyi lazım bilm ədim ... O ra d a olan ta c irlə r şah zad ən i tanıdılar, onun əcd ad m ın , a ta -b a b a - larının m a l-d ö v lə tin d ə n , şan v ə şö v k ətin d ən sö h b ət açdılar. Ə y a n v ə ə ş r a f şah zad ən in g ə lib b u ra çıxm asından çox se v in d ilə r v ə d e d ilə r: - O, bu şə h ə rin əm iri o lm ağ a layiqdir. V ücu d u n d a şah qam var. Y əq in , ö lk ə d o lan d ırm aq d a, ə d a lə t v ə m ə rh ə m ə td ə öz sə lo flə rin ə oxşar, o n - ların yaxşı v ə xeyirli a d ə tlə rin i burada d a rə sm iy y ə tə salıb ə n ə n ə ş ə k - linə k eçirər... O sa a t b e y ə t ed ib o n u ö z lə rin ə şah seçd ilər. Ç ox asanhqla m ə m lə - k ə t o n u n ə lin ə keçdi. T ə v ə k k ü l v ə q ə z a öz işini gördü. O ş ə h ə rd ə b e lə b ir q ay d a v a r idi ki, kim şah seçilsə idi, birinci gün onu ağ fılə m indirib b ü tü n ş ə h ə ri g ə z d irə rd ilər. Ş ahzadəni də filə m in - dirib şə h əri g ə z d irm ə y ə b aşlad ılar. Ş ah zad ə darvazaya çatdıqda d o s t- larının yazılarını görüb ə m r etdi, bu sözləri də ora ə la v ə etsinlər: “ Ə m ək , gözəllik, əql y a ln ız o zam an sə m ə rə v e rə bilər ki, adam ın b ə x ti ayaq üstə olsun. Ç ünki əsl s ə a d ə t taley ə bağlıdır. Y erd ə q alan nə v arsa, ham ısı heçdir. M onim bir g ü n lü k taleyim bunun ü çü n ham ıya m isal ola b ilə r” . Sonra şah sarayına q ay ıd ıb taxtda oturdu, dostlarım çağ ıtd ırıb əql sah ib in i ö lkənin vəziri etdi, m ə m lə k ə tin bütün tə sə rrü fa t v ə s ə n ə t iş- lə rin i əm əy i sevib zə h m ə ti tə riflə y ə n ə tapşırdı, g ö z ə lə isə ço x lu d ö v - lə t verdi, bu şə h ə rd ə n çıx ıb getm əsini m ə s lə h ə t gördü v ə dedi: - Bu o n a gö rə lazım d ır ki, q a d ın la r sə n ə m əftu n olm asınlar, o n d an şə r və f ə s a d tö rəm əsin . S onra şə h ə rin alim v ə b öyüklərini y ığıb dedi: - Sizin iç ə rin iz d ə bir ç o x la rın ın m ə n d ə n ağıllı, şücaətli, istedadlı v ə bacarıqlı o ld u ğ u n u b i- lirə m . L akin q əzan ın ra zılığ ı v ə rü zg arm m eyli olm adan şah lığ a ç a t- m a q m üm kün deyildir. M ən im dostlarım ın h ə rə sin in bir ü stü n lü y ü var idi. O n lar da b ir şey olə g ə tirm ə k ü m id in d ə idilər. M ən nə ö z b iliy im in g ü c ü n ə in an ırd ım , nə d ə b aşqasının k ö m ə y in ə bel b ağ lay ırd ım . Q a rd a şım m əni atam ın m ü lk ü n d ən qov an d an sonra, m ənim bu d o rə - c ə y ə çatacağ ım ağlım a b c lə gəlm irdi. G ö rü n ü r doğru deyiblər: Hor şeyin hoddi ötondo öz oksino yönolor, Hom do hoddi aşanda iiroyo şadlıq golor... O n ların arasın d a olan çox so fər etm iş b ir səy y ah ayağa d u ru b dcdi: - Ş a h ın buyurduqları ağıllı, tə c rü b ə li, zək alı, əd a lə tli h ö k m d arlara la- y ıq o la n sözlordir. Ö lkə d olandırm aq ü çün clm vo helm in v əh d ə tin d o n d a h a g ö zəl hcç b ir şcy ola bilm oz. Ş ahın bu sözlorlə no dcm ok istodiyi g ü n ə ş kim i bizo aydındır... A llah da b ilir ki, sonin bura gəlm o y in bizim ş ə h ə r in o h alisinin x o şb o x tliy in d o n d ir. Soni bizo tale özü g ö n d o rm iş- dir. O , sözünü qurtard ıq d an sonra bir başqası durub dcdi: - M on şahın fo zilo tin d o n başqa vaxt dam şm aq istordim ... Lakin icazo vcrorso, indi o n a b aşım a g o lm iş clo b ir hadiso noql cdorom ki, heyran qalar. Şah o ın r etdi ki, danışsın. O dedi: Bir zam an m o n böyük adam lard an birisinin y an ın d a x id - m o t cd ird im . EIo ki, foloyin v əfa sız h ğ m ı anlam ağa başladım , b u k ö h n o d ü n y a m n bir çox şahları m ə h v etdiyini, b ir çox aşiq ləri so rg ərd an q o y - d u ğ u n u gördüm ... Ö z -ö z ü m o dedim : - ” Ey axm aq, gö r son d o stlu q d a k im ə etib ar ed irsən , m in lo rc ə q üdrətli padşahın saraylarını v iran o q o - Yüklə 14,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|