Kimya məktəbdə
53
KİMYANIN TƏDRİSİNDƏ METODİK VƏSAİTLƏRDƏN
İSTİFADƏ
A.N. Hümbətova
Kimya müəllimi
Şagirdin - tələbənin (gücü)
biliyi
müəllimə
görə,
ordunun gücü sərkərdəsinə
görə müəyyən edilir.
S.M. Qənizadə
Kimya müəllimləri və metodistləri biliklərinə, iş təcrübələrinə əsaslanaraq,
tələb olunan problemləri həll etmək üçün fəal çalışırlar. Kimya fənnini tədris edən
müəllimlərin qarşısında mühüm tələb- fənnin özünü və onun tədrisi metodikasını
yaxşı bilmək tələbi qoyulur. Dərsi keçən müəllim, biliyini aydın
şəkildə öz
şagirdlərinə verir, digər tərəfdən elmi mənbələrdən ən mühüm biliklərə yiyələnir
və bu bilikləri yenidən şagirdlərinə öyrədir.Tədris zamanı ayrılan vaxtdan düzgün
istifadə edilməsi üçün tutulan dərsin planı müəllimin öz nəzəri və praktik
imkanlarını artırır, nə edəcəyini qabaqcadan bilir və proqramın tələblərini həyata
keçirir. Əgər müəllim həmişə qabaqcıl müəllim olmaq istəyirsə, müasir həyatla
ayaqlaşmalı və daim öz üzərində işləməlidir. Yəni, müəllimin həm təşkilati, həm
təlim, həm də tərbiyəvi fəaliyyəti, bütün bunlar hamısı bir- birini tamamlamalıdır.
Bunun üçün pedaqoji elmi aşağıdakı əsas problemlərin
həlli üsulunu işləyib
hazırlamaqla, yəni;
- orta məktəb şagirdlərində elmi dünyagörüşü tərbiyə etmək;
- politexnik təhsili həyata keçirmək;
- şagirdlərin dərketmə qabiliyyətini inkişaf etdirmək;
- əldə edilmiş bilikləri praktikaya tətbiq etmək bacarığını və vərdişini
şagirdlərə aşılamaq və.s.
Bildiyimiz kimi orta məktəblərdə kimya dərslərinin müəllimlər tərəfindən
düzgün
təşkil edilib, keçirilməsi yollarını öyrədən elmə kimyanın tədrisi
metodikası deyilir. Kimyanın tədrisi zamanı müəllimlərimiz yuxarıda qeyd
olunanları həyata keçirmək üçün kimyanın metodikası üzrə əsas vəsaitlərdən
istifadə etməklə, dərsin keyfiyyətini bir o, qədər yüksəldə bilərlər. Məsələn:
“Kimyanın metodikası üzrə qeydlər”. Sergey Qavriloviç Krapivinin. (1869-
1927). (“Zaниски по методике химии”). “Методика преподавания химии в
средней школе”. 1936-cı il. Müəlliflər: V.N. Verxovski, Y.L.Qoldfarb. L.M.
Smorqonski. Tərəfindən yazılmışdır.
1(45)2014
54
1940-
ci ildə professor, sonralar SSRİ Elmlər Akademiyasının akademiki
olmuş V.İ.Spitsin və K.Y.Пaрmeнoвун redaktəsi ilə “Mетодика преродавания
химии для неполной средней школы” adlı kitab çapdan çıxdı.RSFSR xalq
maarif komissarlığının nəzdindəki Dövlət elmi- tədqiqat məktəblər institutu
əməkdaşlarının (И.Н.Варисов, М.М. Гостев, Л.А. Дибинин, П.И. Лерх, К.Й.
Парменов вə С.Г. Шароваленко) kollektiv fəaliyyəti nəticəsində tərtib olunmuş
bu vəsaitin əsas məzmununu natamam orta məktəbin proqramındakı bütün
mövzuların keçilməsinə aid metodik tövsiyələr
və kimyadan tədris işinin
aparılması üçün bəzi ümumi qaydalar təşkil edir. С.Г. Шароваленко вə П.А.
Глориозов tərəfindən 1948-ci ildə nəşr edilmiş “Методика преподавания химии
в семилетней школе“ adlı vəsaitində kimya metodikasının ümumi məsələlərinin
işlənib hazırlanmasına geniş yer vermişdir. RSFSR Pedaqoji Elmlər
Akademiyasının xətti ilə müəllimlər üçün buraxılmış bu vəsait kimya
metodikasının sonrakı inkişaf mərhələsinə cavab verir. Kitabın müsbət
cəhətlərindən biri metodik məsələlərin işlənməsində
pedaqogika və psixologiya
elmlərinə istinad edilməsindən və bu elmlərin əhəmiyyətinin yüksək dərəcədə
qiymətləndirilməsindən ibarətdir.
Д.М. Кирйушкинин “Методика преподавания химии в средней
школе” adlı kitabında müəllimlər üçün nəzərdə tutulmuş bu vəsaitin birinci nəşri
1952- ci, tamamlanmış və yenidən işlənmiş ikinci nəşri 1958- ildə çapdan
çıxmışdır. Müəllifin irəli sürdüyü metodik təklif və mülahizələrin hamısı pedaqoji
eksperimentə və qabaqcıl müəllimlərin iş təcrübəsinə əsaslanır.
Kimya metodistlərinin ağsaqqalı rus alimi İ.N. Borisov 1956-ildə
“Методика преподавания химии “ adlı kitabını çap etdirir.Dərsliyin “Orta
məktəbdə kimyanın tədrisinin metodiki əsasları” adlanan hissəsi xüsusi metodik
məsələlərin həllinə həsr edilmişdir.
1961-ci ildə RSFSR Pedaqoji Elmlər Akademiyası tərəfindən П.А.
Глориозов вə Й. П. Клешеванин “Методика преподавания химии в V11-
классе восьмилетней школы“ adlı vəsaiti nəşr olundu.
Bu metodik vəsait
RSFSR. PEA. təlim metodları institutunun kimya metodikası laboratoriyasında
aparılmış çoxillik tədqiqatlar əsasında yazılmışdır.
1962- ci ildə RSFSR. PEA. tərəfindən П.А. Глориозов, Й.П. Клешева,
Л.А. Коровейникова, Т.З. Савичин “Методика преподавания химии в 8
классе восьмилетной школе“ adlı vəsaiti nəşr edildi. Burada 8- ci sinif kimya
proqramında nəzərdə tutulmuş mövzuların təhsil- tərbiyə vəzifələri və məzmunu
qeyd olunur, materialın dərs üzrə bölgüsü verilir, materialın müxtəlif variantlarda
tədrisi izah edilir.
1963-cü ildə С.Г. Шаповаленконун “Методика
овучения химии в
восьмилетней и средней школе“ adlı kitabı nəşr olundu. Bu kitab 668 səhifədən
ibarət, ən böyük əsər olub, məlum metodik vəsaitlərdən əhəmiyyətli dərəcədə